CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA Nguyên Tác: Nguyệt Khê Thiền Sư

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

CHƯƠNG I

1- NGUỒN GỐC CỦA PHÁP THIỀN

2- PHÁP THIỀN CỦA PHẬT THÍCH CA

3- THIỀN TÔNG TRUYỀN TỪ SƠ TỔ CA DIẾP.

Các pháp môn truyền dạy từ Phật Thích Ca đã có bốn thừa sai biệt, thì pháp
Thiền của họ tu bèn có trực tiếp và gián tiếp khác nhau, như: Thế gian
Thiền, Xuất thế gian Thiền, Thượng thượng Thiền, cho đến Ngũ chủng
Thiền, Lục chủng đại Thiền… danh hiệu rất nhiều, có cách tu được kiến
tánh, cũng có cách tu chỉ được sanh cõi Trời mà chẳng thể kiến tánh, nhưng
đều chẳng xuất phát từ Thiền tông Trung Quốc.

Dù nói Thiền tông Trung Quốc, nhưng bắt đầu từ Sơ tổ Ma Ha Ca Diếp,
truyền đến Tổ thứ 28 là Bồ Đề Đạt Ma, truyền vào Trung Quốc làm Sơ tổ,
ấy là sự y cứ để kiến lập Thiền tông. Sự tích của chư Tổ từ đời từ đời truyền
xuống đều có ghi rõ trong Truyền Đăng Lục, độc giả muốn biết rõ thì hãy tự
xem lấy, ở đây chẳng thể kể xiết.

---o0o---

4- PHÁP THIỀN TẠI TRUNG QUỐC TRƯỚC KHI TỔ ĐẠT MA CHƯA ĐẾN

Trước khi tổ Đạt Ma chưa đến, các kinh Thiền đã truyền vào Trung Quốc rất
nhiều. Hằng Đế đời Hậu Hán có Sa môn An Thế Cao thông suốt kinh luận,
lại giỏi về pháp Thiền, đến thành phố Lạc Dương, dịch kinh hơn trăm bộ,
trong đó có các kinh nói về pháp Thiền gồm: Đại ban An Thủ Ý Kinh hai
quyển, Thiền Hạnh Pháp Tưởng Kinh một quyển, Đại Thập Nhi Môn Kinh
một quyển, Tiểu Thập Nhị Môn Kinh một quyển, Thiền Hạnh Ba Mươi Bảy
Phẩm Kinh một quyển, Thiền Định Phương Tiện Thứ Đệ Pháp Kinh một
quyển, Thiền Pháp Kinh một quyển.

Cuối đời nhà Hán, có Cư sĩ Chỉ Khiêm người nước Nhục Chi đến Lạc
Dương, dịch Tu Hành Phương Tiện Kinh hai quyển, Thiền Bí Yếu Kinh bốn
quyển. Đời Tam Quốc có Khương Tăng Hội đến Dương Đô, dịch Tọa Thiền
Kinh một quyển. Đời Tây Tấn có Sa môn Trúc Pháp Hộ dịch Hữu Pháp
Quán Kinh một quyển; lại có Phật Đà Bạt Đà đến Trường An chuyên hoằng
pháp Thiền, sau ứng lời mời của Huệ Viễn pháp sư ở Lư Sơn, dịch Đạt Ma
Đa La Thiền Kinh hai quyển, ngài Cưu Ma Thập có dịch Thiền Bí Yếu Pháp
Kinh ba quyển, Tọa Thiền Tam Muội Kinh hai quyển, Thiền Pháp Yếu Giải
hai quyển, Tư Duy Lược Yếu Pháp một quyển… Ngoài ra còn nhiều lắm
chẳng thể kể xiết.

Các Kinh kể trên phần nhiều thuộc pháp Thiền Tiểu thừa, Trung thừa, các sư
như An Thế Cao và Giác Hiền chuyên hoằng về pháp Thiền Tiểu thừa, Cưu
Ma Thập là người Đại thừa mà dịch Thiền Kinh chẳng giống Đại thừa, cho
đến Đạt Ma Đa La Thiền Kinh và Tọa Thiền Tam Muội Kinh xưa kia được
xem là Đại thừa Thiền, nhưng ở trong cũng xen vào Thiền Trung thừa và
Tiểu thừa. Đủ thứ pháp Thiền kể trên gọi là Thiền Số Chi Học, khác hẳn với
Thiền “chẳng lập văn tự” của Thiền tông.

Thiền Số Chi Học là Thiền tu tập theo thứ lớp, từ nhân đến quả, mà pháp
Thiền của tổ Đạt Ma là chỉ thẳng bản tâm, đốn ngộ thành Phật, chẳng có giai
cấp và thứ lớp. Người ta thấy đệ tử ngài La Thập là Đạo Sanh có cái thuyết
“Đốn ngộ thành Phật”, bèn cho Thiền tông xuất phát từ Cưu Ma La Thập, ấy
là sai lầm.

Cùng thời với tổ Đạt Ma có Bửu Chí hòa thượng, Bố Đại Sĩ, Hàn Sơn, Thập
đắc, Bố Đại hòa thượng, đều là người minh tâm kiến tánh, nhưng thừa kế
thầy nào chẳng rõ, sở duyên ngộ đạo cũng chẳng thể khảo sát.

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

5- THIỀN TÔNG TRUYỀN TỪ TỔ ĐẠT MA

Trước khi tổ Đạt Ma chưa đến, Thiền pháp Trung Quốc phần nhiều Trung,
Tiểu nhị thừa, kẻ nghiên cứu giáo tướng về lối tu ngày càng phức tạp và chi
ly, học giả ít được chứng ngộ. Khi tổ Đạt Ma đến, chuyên truyền pháp môn
Tâm địa của Như lai, pháp ấy lại giản dị trực tiếp, thấu thoát ra ngoài cương
yếu của giáo môn, chỉ thẳng tâm người, thấy tánh thành Phật. Từ đó pháp
Thiền riêng mở một trạng thái mới lạ. Lúc ban sơ vì phương pháp cao siêu,
ít người được khế hội, nên ngồi im lặng chín năm để đợi người đặng truyền
thừa, về sau ngày tin càng đông thêm, sự ảnh hưởng làm cho pháp Thiền và
giáo lý đã truyền từ xưa bị lay động, nên đã sáu lần bị đầu độc, nhưng pháp
môn trực chỉ của Thiền tông đã thay thế cho địa vị pháp Thiền cũ mà thịnh
hành khắp Trung Quốc.

Xem qua lời vấn đáp của tổ Đạt Ma đều là pháp chỉ thị Phật tánh, thẳng vào
cội nguồn Bản thể. Trong Truyền Đăng Lục có ghi: “Nhập Đạo Tứ Hạnh”
của Tổ dạy, cứu xét kỹ do người khác giả mạo, so với ý nghĩa lời nói của
Ngài hoàn toàn khác hẳn, như trong bài nói “Bỏ vọng về chơn”, “Im lặng
ngó hẳn vách tường”, “Dứt tưởng chẳng cầu, có cầu đều khổ, chẳng cầu mới
vui”, “Chẳng có bỏn xẻn đối với thân mạng tiền tài, theo hạnh xả bỏ bố thí,
tâm chẳng hối tiếc”… Những lời này toàn là lời dạy của Trung, Tiểu nhị
thừa, so với lời “Quách nhiên vô thánh”, “Vô hữu công đức” của tổ Đạt Ma
thì ý chỉ tuyệt nhiên xa cách, trí thông với nghẽn đã phân biệt rõ ràng.
Thiền tông sau khi ngộ đạo chẳng nhờ tu tập, nếu có tu thì chẳng phải triệt
ngộ, tổ Đạt Ma là bậc Thánh đã ngộ, đâu cần hướng vách tu thiền! Lại từ
xưa nay chư Tổ của Thiền tông đều phản đối sự lắng tâm tĩnh tọa, Lục Tổ
nói: “Kẻ mê lắng tâm tĩnh tọa, trăm điều chẳng nghĩ, tự xưng là đại, bọn này
chẳng thể dạy bảo, vì tà kiến đã sẵn”. Lại nói: “Trụ tâm quán tịnh là bệnh
chẳng phải Thiền, ngồi lâu trói thân, có ích lợi gì!”

Pháp Thiền của tổ Đạt Ma phế bỏ hư văn, chỉ ngay thực tế, khiến người đốn
ngộ cội nguồn, thẳng chứng quả Phật, nên được quét sạch những tệ đoan
phức tạp và chi ly, khiến Thiền học từ suy sụp trở thành thịnh vượng, thành
một Tông phái lớn. Ngài truyền kinh Lăng Già để ấn tâm, và chư Tổ đời sau
dùng hét dùng gậy, dùng phẩn nộ chửi mắng, cho đến dùng nhướng mày
chớp mắt để tiếp dẫn hậu học, với Tông chỉ Lăng Già, niêm hoa thị chúng
đều chẳng khác biệt.

Tổ Đạt Ma được tôn làm Sơ Tổ của Thiền tông, truyền cho nhị tổ Huệ Khả,
tam tổ Tăng Xán, tứ tổ Đạo Tín, ngũ tổ Hoằng Nhẫn, đến lục tổ Huệ Năng,
môn đồ của Lục Tổ ngộ đạo rất nhiều, Thiền phong đại thịnh, Tứ Tổ có chi
nhánh Pháp Dung thiền sư ở núi Ngưu Đầu, cũng rất thịnh vượng, người đời
xưng là Ngưu Đầu Thiền, hành trạng và lời khai thị của chư Tổ đều có ghi
trong Truyền Đăng lục.





Coi Nguon TT - 12.jpg Coi Nguon TT - 13.jpg

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

6- LỤC TỔ HUỆ NĂNG VỚI KINH PHÁP BẢO ĐÀN

Tổ Đạt Ma truyền pháp Thiền trực chỉ của Phật Thích Ca, đến lục tổ Huệ
Năng được phát huy cùng tột, từ đó Thiền tông được đại thành tựu. Lục Tổ
vốn là một Sa môn không biết chữ, nhưng trí huệ tuyệt đỉnh, phàm sở phát
huy đều xuất phát từ biển giác của Như lai, trực tiếp rốt ráo, cắt đứt tất cả
dây dưa, trừ bỏ tất cả sai lầm, rất là thân thiết, rất là thấu triệt.

Trước kia trong Phật giáo đối với lý đốn tiệm của Pháp thân tự tánh, phần
nhiều kẹt nơi văn tự. Lục Tổ trực tiếp chỉ ra, như thổi tan mây mù mà bỗng
hiện trong sáng, chẳng còn một hạt bụi để ngăn cách, do đó Thiền tông
truyền bá rất rộng, người được lợi ích rất nhiều, cho đến kẻ cu ly hạ tiện, bà
già tay bưng vai gánh rêu rao mua bán ngoài đường đều biết Tham thiền,
đều được ngộ đạo. Từ lúc ấy, người minh tâm kiến tánh chẳng thể kể xiết,
thật là việc hưng thịnh từ xưa nay chưa từng có.

Bản sắc “chẳng lập văn tự” của Thiền tông từ Sơ Tổ cho đến ngũ tổ Hoằng
Nhẫn, những lời dạy bảo truyền thừa rất ít, đến lục tổ Huệ Năng mới có kinh
Pháp Bảo Đàn ra đời, pháp Thiền của tổ Đạt Ma tới đây mới được trọn vẹn
hiển bày. Lý đạo phát huy trong kinh Pháp Bảo Đàn hoàn toàn xuất phát từ
tự tánh, mỗi lời mỗi chữ đều chẳng lìa tự tánh, bởi vì sau khi chứng ngộ thì
trong tâm thất thông bát đạt, tùy tiện đem ra đều là tự tánh.

Pháp của Lục Tổ nói là: Trì tự tánh giới, phát tự tánh nguyện, nhờ tự tánh
lực, độ tự tánh chúng sanh, quy y tự tánh Phật. Lục Tổ nói: “Thiện tri thức,
nơi niệm niệm tự thấy bản tánh trong sạch, tự tu, tự hành, tự thành Phật
đạo”. Lại nói: “Pháp sở thuyết của ta chẳng lìa tự tánh, nếu lìa bản thể thuyết
pháp gọi là tướng thuyết, làm cho tự tánh thường mê. Phải biết tất cả vạn
pháp đều từ tự tánh khởi dụng, ấy là Giới, Định, Huệ chơn thật”.

Thiền tông lấy Niết bàn diệu tâm làm bản thể. NIết bàn diệu tâm tức là Lục
Tổ nói: “Bản nguyên tự tánh”, vậy kinh Pháp Bảo Đàn nói: “Nếu khởi chơn
chánh Bát nhã, trong một sát na vọng niệm đều diệt, nếu biết tự tánh, hễ ngộ
liền đến địa vị Phật. Thiện tri thức, trí huệ quán chiếu, trong ngoài sáng tỏ,
nhận tự bản tâm, nếu nhận được bản tâm, tức vốn giải thoát; nếu được giải
thoát tức là Bát nhã tam muội”.

Thế nào là Bát nhã Tam muội? Người tham thiền cần phải biết rõ, nay đặc
biệt giảng rõ như sau:
Bát nhã có ba thứ:
1/ Thật tướng Bát nhã (Thể).
2/ Quán chiếu Bát nhã (Trí).
3/ Phương tiện Bát nhã (Dụng).

Nói một cách khác: Thật tướng bát nhã tức là Phật tánh, quán chiếu Bát nhã
là kiến, văn, giác, tri, phương tiện Bát nhã tức là lục căn. Lúc đang tu hành,
dùng quán chiếu Bát nhã làm chủ, sai khiến phương tiện Bát nhã để đập tan
vô thỉ vô minh thì chứng Thật tướng Bát nhã. Sau khi chứng ngộ, Thật
tướng tức là Bản thể Phật tánh, quán chiếu phương tiện là diệu dụng Phật
tánh. Thật tướng là Định, quán chiếu phương tiện là Huệ; Thật tướng (Phật
tánh) là Pháp thân, quán chiếu (kiến văn giác tri) là Báo thân, phương tiện
(lục căn) là Ứng thân, ba tức một, một tức ba, gọi là nhất thể tam thân, thể
dụng như một, Định, Huệ bình đẳng, diệu dụng Hằng sa.

Kinh Pháp Bảo Đàn nói: “Tâm lượng rộng lớn, cùng khắp pháp giới, dụng
tức liễu liễu rõ ràng, ứng dụng liền biết tất cả. Tất cả là một, một là tất cả,
khứ lai tự do, tâm thể vô ngại, tức là Bát nhã”. Lại nói: “Tất cả trí Bát nhã
đều từ tự tánh mà ra, chẳng từ ngoài vào, chớ nhận lầm tự tâm, gọi là Chơn
tánh tự dụng”.

Về việc phá tan vô thỉ vô minh, kinh Pháp Bảo Đàn nói: “Nên dùng đại Trí
huệ (quán chiếu Bát nhã) phá tan ngũ uẩn trần lao (vô thỉ vô minh), tu hành
như thế nhất định thành Phật”. Lúc dụng công phu tham thiền, dùng trí huệ
Bát nhã hướng ngay chỗ hầm sâu vô minh chiếu soi, chiếu đến khi sơn cùng
thủy tận, cơ duyên thuần thục, “Ồ” lên một tiếng thì hầm sâu vô minh bị phá
tan, trong một sát na Phật tánh được hiện tiền, kinh Duy Ma Cật nói: “Ngay
đó hoát nhiên, liền đắc bản tâm” là vậy, lúc ấy Tam thân, Tứ trí, Ngũ nhãn,
Lục thông, viên mãn cụ túc, chẳng thiếu chẳng dư, gọi là Bát nhã tam muội,
cũng gọi là Minh tâm kiến tánh.





Coi Nguon TT - 14.jpg Coi Nguon TT - 15.jpg

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

7- HÀ TRẠCH THẦN HỘI ĐỊNH TÔNG CHỈ NAM TÔNG

Lục tổ Huệ Năng và Thần Tú đại sư đều là đệ tử của Ngũ Tổ, Thần Tú chủ
trương Tiệm tu, chưa minh tâm kiến tánh, nên bài kệ “Thân như cây bồ đề”
là phát huy nơi Nhân địa. Lục Tổ đã minh tâm kiến tánh, nên bài kệ “Bồ đề
vốn chẳng cây” là phát huy nơi Quả địa, ngay đó đem Niết bàn Diệu tâm
trọn vẹn trình ra được Ngũ Tổ ấn khả, truyền cho y pháp.

Lúc Lục Tổ đang hoằng tông chỉ Đạt Ma ở Tào Khê, Thần Tú đại sư thì
xướng pháp Thiền tiệm tu ở Nam Kinh, gọi là Bắc tông. Sau khi Lục Tổ
viên tịch, pháp tiệm tu của Bắc tông ngày càng hưng thịnh, môn đồ của Thần
Tú có ba vị Quốc Sư, trong đó có Phổ Tịch thiền sư danh giá cao nhất, từng
làm Quốc Sư trải qua ba đời vua Tắc Thiên, Trung Tông và Duệ Tông. Phổ
Tịch tôn Thần Tú làm Lục Tổ, tự xưng là Thất Tổ, tông chỉ của Tào Khê
ngày càng chìm lặng, do đó đệ tử của Lục Tổ là Thần Hội thiền sư, phấn
chấn đứng ra chỉ trích môn tiệm tu của Bắc tông chẳng phải chánh thống của
tổ Đạt Ma, chỉ có tông chỉ Tào Khê mới là đích truyền. Ngày 15 tháng giêng
năm thứ 20 niên hiệu Khai Nguyên, Ngài ở Hoạt Đài (Hoạt Huyện tỉnh Hà
Nam) Đại Vân Tự thiết lập vô giá đại hội, xác định pháp thống Thiền tông
do tổ Đạt Ma truyền. Năm thứ 8 niên hiệu Thiên Hữu, một lần nữa xác định
tông chỉ Nam tông tại Lạc Dương, từ đó chánh thống Thiền tông là Lục Tổ
Tào Khê mới được xác định.

Thần Hội xác định Tông chỉ là công thần của Thiền tông mà lịch sử ít ghi
chuyện này, nơi thạch động Đôn Hoàng có ghi bài “Bồ Đề Đạt Ma Nam
Tông Thị Phi Luận do Độc Cô phái soạn” hiện nay lưu tại viện bảo tàng Ba
Lê, trong bài này là ghi việc định Tông chỉ của ngài Thần Hội ở Đại Vân Tự
Hoạt Đài.

Thần Hội còn có bài Hiển Tông Ký để hiển bày Tông chỉ của Tào Khê,
ngoài ra tác phẩm Chứng Đạo Ca cũng làm cùng lúc xác định Tông chỉ. Nay
Chứng Đạo Ca đổi tên là Vĩnh Gia Chứng Đạo Ca, nhưng tôi đã từng thấy
một bản đời nhà Tống ghi rõ tác giả là Thần Hội, nay trích ra mấy đoạn
trong Chứng Đạo Ca để chứng tỏ:

Dựng pháp tràng, lập tông chỉ,
Rõ ràng Tào Khê là kế thừa,
Bắt đầu truyền đăng từ Ca Diếp,
Hai mươi tám đời truyền từ Ấn,
Pháp lưu Đông, vào đất này,
Bồ Đề Đạt Ma làm Sơ Tổ,
Sáu đời truyền y thiên hạ hay,
Đời sau đắc đạo vô số kể.

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

7- HÀ TRẠCH THẦN HỘI ĐỊNH TÔNG CHỈ NAM TÔNG

..........
Khi xác định Tông chỉ giành chánh thống ở Hoạt Đài, bằng chứng hiệu lực
nhất là việc truyền y pháp, trong Hiển Tông Ký có nói: “Sau khi Thế Tôn
nhập diệt, hai mươi tám vị Tổ ở Ấn Độ cùng nhau truyền tâm vô trụ, đồng
thuyết tri kiến của Như lai, cho tới tổ Đạt Ma đến Trung Quốc là Sơ Tổ,
truyền Y để làm tin cho Pháp, Pháp là chỗ nương của Y, Thiền tông lấy Y,
Pháp tương truyền, ngoài ra chẳng có pháp khác. Trong truyền Tâm ấn để ấn
chứng Bản tâm, ngoài truyền Cà Sa để đại biểu Tông chỉ”.

Trong Nam tông xác định Thị Phi Luận có nói: “Nay Thần Hội có thiết lập
vô giá đại hội và trang nghiêm đạo tràng, chẳng vì công đức, chỉ muốn xác
định Tông chỉ cho người học khắp thiên hạ, vì tất cả người học đạo phân rõ
thị phi”.

-Than mạt pháp, thời ác thế,
Chúng sanh phước kém khó dạy dỗ,
Cách xa bậc Thánh tà kiến sâu,
Ma mạnh pháp yếu nhiều oán ghét.
Vừa nghe đốn giáo của Như lai,
Liền muốn diệt cho tan rã hết.
٭
-Pháp viên đốn chẳng nhơn tình,
Nghi chẳng giải quyết cần phải giành,
Chẳng phải Sơn Tăng chấp nhơn ngã,
Tu hành sợ đọa hầm đoạn thường.

Theo việc tranh luận của ngài Thần Hội là muốn phá cửa Tiệm tu của Thanh
Tịnh Thiền mà kiến lập cửa Đốn ngộ của Tổ Sư Thiền vậy.

-Mặc người phỉ, mặc người báng,
Lấy lửa đốt trời tự lao nhọc,
Ta nghe đồng như uống cam lồ,
Tiêu tan bỗng vào bất tư nghì.
Quán ác ngôn là công đức,
Phỉ báng ta là thiện tri thức,
Chẳng vì phỉ báng nói yêu ghét,
Sao tỏ vô sanh từ nhẫn lực.

Khi ngài Thần Hội định Tông chỉ, bị người Bắc tông vu khống mà bị vua
đày, nên mới có lời nói trên. Trong Nam Tông Định Thị Phi Luận nói: “Nay
ta hoằng dương Đại thừa, kiến lập Chánh pháp, khiến tất cả chúng sanh đều
hay biết, đâu tiếc thân mạng!”

-Mặt trời lạnh, mặt trăng nóng,
Bọn ma chẳng thể hoại chánh thống.
Xe voi trên đường đang tiến tới,
Bọ ngựa đâu thể chận lại được!
Voi lớn chẳng dạo đường con thỏ,
Đại ngộ chẳng kẹt nơi việc nhỏ.
Chớ nhìn ống hẹp bóng hư không,
Nay ta vì ông giải quyết xong.

Ngoài ra như:

“Gọi người gỗ máy lên để hỏi,
Dụng công cầu Phật lúc nào thành”.
Và
“Yêu quái trăm năm uổng mở miệng”...

đều là chỉ trích môn tiệm tu Thanh Tịnh Thiền. Xét kỹ toàn bộ Chứng Đạo
Ca đều là ngài Thần Hội vì xác định Tông chỉ mà nói ra, so với ý chỉ trong
Vĩnh Gia Tập hiển nhiên chẳng đồng. Ngài Vĩnh Gia trước học Thiên Thai,
lời nói trong tập còn nhiều giọng nói giống tông Thiên Thai, nên biết Chứng
Đạo Ca là tác phẩm của ngài Thần Hội, có thể vì người đời sau muốn tránh
sự ác cảm của Bắc tông, nên gán tên cho ngài Vĩnh Gia mà thôi. Thiền tông
ở ngày nay gai gốc khắp đường, lý Đốn Tiệm hỗn độn chẳng thể phân biệt,
có ai kế tiếp theo ngài Thần Hội, phấn chấn khởi lên tái định Tông chỉ của
Tào Khê chăng?

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

8- GIA PHONG CỦA NĂM PHÁI THIỀN.

Dưới cửa Lục Tổ có bốn ba người đắc pháp, mỗi mỗi hóa độ một phương,
đều là chánh thống, trong đó có Nam Nhạc Hoài Nhượng, Thanh Nguyên
Hành Tư và Hà Trạch Thần Hội nổi bậc nhất. Phái Nam Nhạc sau này sanh
ra Lâm Tế và Qui Ngưỡng hai tông, phái Thanh Nguyên sau này sanh ra
Vân Môn, Pháp Nhãn, Tào Động ba tông. Mỗi tông đều có phương pháp
riêng để tiếp dẫn hậu học, gọi chung là Ngũ gia gia phong. Phái Hà Trạch
truyền đến Khuê Phong Tông Mật, vốn là người tông Hoa Nghiêm, thuộc
giáo môn, chưa thể gánh vác tông chỉ Tào khê mà mong điều hòa Thiền tông
với các tông Giáo môn, lọt vào ngôn thuyết kiến giải, làm cho phái Hà Trạch
Thần Hội tuyệt truyền, chỉ còn phái Nam Nhạc Thanh Nguyên được người
đời sau công nhận là phái đích truyền của Tào Khê.

Nam Nhạc có Mã Tổ cũng như Thanh Nguyên có Thạch Đầu, Mã Tổ được
sự thọ ký “Dưới chân chà đạp khắp người thiên hạ”, còn Thạch Đầu thì có
tiếng tăm “Thạch đầu đường trơn”. Mã Tổ chủ hóa Giang Tây, Thạch Đầu
chủ hóa Hồ Nam, người tham học từ bốn phương đều tìm đến cửa hai phái,
rất là thịnh vượng. Dưới cửa Mã Tổ có đệ tử một trăm ba mươi chín người
ngộ đạo, trong đó có Bá Trượng Hoài Hải nổi bật nhất, ngài Bá Trượng là
người bắt đầu sáng lập Thiền viện, soạn Thanh qui của Tòng lâm, đệ tử bậc
thượng là Huỳnh Bá Hy Vận, Qui Sơn Linh Hựu. Dưới Huỳnh Bá có Lâm
Tế Nghĩa Huyền, là Tổ của Lâm Tế tông.

Qui Sơn là Tổ của Qui Ngưỡng tông, dưới Qui Ngưỡng có Ngưỡng Sơn Huệ
Tịch, do thầy trò Qui Sơn, Ngưỡng Sơn xướng họa với nhau cùng phát
dương mà thành gia phong của bản Tông.

Dưới Thạch Đầu người đắc đạo cũng nhiều, trong đó Thiên Hoàng Đạo Ngộ,
Dược Sơn Duy Nghiễm hai nhánh là chủ lưu, dưới Đạo Ngộ truyền qua
Long Đàm Sùng Tín, Đức Sơn Tuyên Giám, đến Tuyết Phong Nghĩa Tồn,
Thiền phong chấn hưng, tứ chúng nhiễu quanh thường hơn một ngàn năm
trăm người, đệ tử tiếp nối có Vân Môn Văn Yểm, Huyền Sa Sư Bị tất cả
năm mươi sáu người, Văn Yểm là Tổ của Vân Môn tông.

Dưới Huyền Sa truyền qua La Hán Quế Sâm, đến Pháp Nhãn Văn Ích là Tổ
của Pháp Nhãn tông.
Dưới Dược Sơn Duy Nghiễm truyền qua Vân Nham Đàm Thạnh, đến Động
Sơn Lương Giới với đệ tử Tào Sơn Bổn Tịch cùng nhau sáng lập Tào Động
tông. Ấy là cội nguồn thành lập của năm phái Thiền.
Nói gia phong là tác phong riêng biệt của mỗi Tổ dùng để phát dương Tông
chỉ biệt truyền của Thiền tông. Chư Tổ minh tâm kiến tánh dù đồng nhau,
nhưng cá tánh mỗi mỗi chẳng đồng, nên phương pháp tiếp dẫn hậu học mới
có sự khoan hồng, oai mãnh, ôn hòa, gấp bách mỗi mỗi khác nhau. Nói tóm
lại, gia phong của các phái trong Thiền tông đều lấy “Niêm hoa thị chúng”
của Phật Thích Ca làm mô phạm.

Phương pháp phổ biến nhất của chư Tổ Trung Quốc là dùng gậy, dùng hét
để tiếp dẫn hậu học. “Gậy” bắt đầu Lục Tổ đánh Thần Hội, “Hét” bắt đầu từ
Mã Tổ tiếp Bá Trượng, tác dụng với niêm hoa chẳng khác. Cho đến Ca Diếp
giơ tay, A Nan hiệp chưởng, nhị tổ Huệ Khả lễ bái xong về đứng chỗ cũ, Mã
Tổ dựng phất trần, quăng phất trần, Bí Ma giơ chỉa, Hòa Sơn đánh trống,
Thạch Cũng giương cung, tuyết Phong đá cầu, Quốc Sư để chén nước, Qui
Tông kéo đá, La Hán vẽ chữ, Đại Tùy hầm khoai, Đức Sơn vào cửa liền đập,
Lâm Tế vào cửa liền hét, “Là cái gì?” của Bá Trượng, “Chớ vọng tưởng”
của Vô Nghiệp, Triệu Châu uống trà, Vân Môn ăn bánh, tất cả đều chẳng
khác với sự niêm hoa thị chúng của Phật Thích Ca. Ấy đều là chư Tổ tùy cơ
phát huy dùng để tiếp dẫn hậu học, vốn chẳng qui tắc nhất định. Như Lâm
Tế Nghĩa Huyền thiết lập các quan ải Tam Huyền Tam Yếu và Tứ Liệu giản
để khám xét đồ chúng, tiếp dẫn hậu học, con cháu truyền thừa nhau tỏ ra
thành gia phong.

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

8- GIA PHONG CỦA NĂM PHÁI THIỀN.

٭GIA PHONG LÂM TẾ TÔNG:

Truyện Lâm Tế trong Truyền Đăng Lục rằng:

Tăng hỏi: thế nào là câu thứ nhất?
Sư nói: Ấn khai tam yếu điểm son hẹp, chưa cho suy nghĩ chủ khách phân.
Hỏi : thế nào là câu thứ nhì?
Sư nói: Diệu giải chẳng cho vô vấn trước (chấp trước), phương tiện đâu phụ
(cô phụ) triệt lưu cơ.
Hỏi : thế nào là câu thứ ba?
Sư nói: Hãy xem trên đài hát múa rối, kéo dây đều do người bên trong.
Lại nói: Một cú ngữ phải đủ tam huyền môn, một huyền môn phải đủ tam
yếu, có quyền có thực, các ngươi làm sao lãnh hội!
Thủ Sơn Tĩnh Niệm thiền sư (đời thứ năm phái Lâm Tế) trong Cổ Tôn Túc
Ngữ Lục rằng: Ngộ được câu thứ nhất làm thầy của Tổ và Phật, ngộ được
câu thứ nhì làm thầy của người và trời, ngộ được câu thứ ba tự cứu chẳng xong!
Còn Từ Minh Sở Viên thiền sư (đời thứ bảy phái Lâm Tế) vì Tăng hỏi Tam
huyền tam yếu mà thuyết tụng rằng:

Đệ nhất huyền:
Tam thế chư Phật tính nói chi?
Dạy bảo trong mộng sanh khinh rẻ,
Ngồi không lại thành đọa đoạn kiến.
Đệ nhị huyền:
Lanh lợi nạp Tăng mắt chưa sáng,
Lửa đá điện chớp là chậm trể,
Nhướng mày nháy mắt càng cách xa.
Đệ tam huyền:
Vạn tượng sum la vũ trụ rộng,
Mây tan hang trống núi non lặng,
Nước chảy đất bằng đầy sông ngòi.
Đệ nhất yếu:
Thánh phàm nói chi diệu,
Suy nghĩ đường càng xa,
Mở mắt điên đảo nhiều.
Đệ nhị yếu:
Đánh kiểng gọi đỉnh núi,
Thần thông đến tự tại,
Đa văn kêu ngoài cửa.
Đệ tam yếu:
Ngồi nằm khiến người chê,
Bàn tay nắm thiên địa,
Chiếu soi đủ ngàn sai.

Về Tứ Liệu Giản, trong Lâm Tế Lục ghi rằng: Như kiến giải Thiền tông, tử
hoạt dĩ nhiên, người tham học cần nên chú ý, cũng như chủ khách gặp nhau
thì có ngôn luận qua lại, hoặc tùy vật hiện hình, hoặc toàn thể tác dụng, hoặc
nắm cơ tùy phương tiện mà vui giận, hoặc hiện bán thân, hoặc cỡi sư tử,
hoặc cỡi tượng vương. Như tiếng hét của người học chơn chánh là đưa ra cái
thau bằng keo, Thiện tri thức chẳng biết là cảnh, bèn dính mắc cảnh họ làm
dáng làm điệu, liền bị người học hét thêm tiếng nữa, Thiện tri thức chẳng
chịu buông xuống, ấy là bệnh tuyệt vọng chẳng thể trị, gọi là “khách nhìn
chủ”.
Hoặc là Thiện tri thức chẳng đưa ra vật gì, tùy chỗ hỏi của người học liền
đoạt, người học bị đoạt thà chết chẳng chịu buông, ấy gọi là “chủ nhìn
khách”.
Hoặc có người học tỏ một cái trong sạch ra trước mắt Thiện tri thức, Thiện
tri thức biết là cảnh, liền quăng vào hầm sâu, người học nói: “Tốt lắm Thiện
tri thức”. Thiện tri thức liền nói: “Ngốc thay chẳng biết tốt xấu”. Người học
liền lễ bái, đây gọi là “Chủ nhìn chủ”.

Hoặc có người học còng tay còng cổ ra trước mắt Thiện tri thức, Thiện tri
thức lại cho còng thêm một lớp, người học hoan hỉ, hai bên đều chẳng biết,
ấy gọi là “Khách nhìn khách”.
Các Đại đức! Sơn Tăng kể chuyện như thế đều là phân biệt ma quái để biết
rõ chánh tà vậy.
Lại nói:
“Có khi đoạt nhơn chẳng đoạt cảnh,
Có khi đoạt cảnh chẳng đoạt nhơn,
Có khi nhơn cảnh đều đoạt,
Có khi nhơn cảnh đều chẳng đoạt”.
Tăng hỏi: thế nào là đoạt nhơn chẳng đoạt cảnh?
Sư đáp: Mặt trời phát sinh lụa trải khắp, hài nhi tóc dài trắng như tơ.
Hỏi: thế nào là đoạt cảnh chẳng đoạt nhơn?
Sư đáp: Lệnh vua đã ban khắp thiên hạ, tướng quân biên thùy chẳng thấy
nghe.
Hỏi: thế nào là cảnh nhơn đều đoạt?
Sư đáp: Biên giới cách tuyệt tin tức, tự cô độc ở một nơi.
Hỏi: thế nào là nhơn cảnh đều chẳng đoạt?
Sư đáp: Vua lên ngôi bửu điện, lão ẩn dật ca ngợi.
Lại nói:
“Người học từ bốn phương đến, Sơn Tăng ở đây phân ra làm ba thứ căn cơ:
Như người trung hạ căn đến thì ta đoạt cảnh họ mà chẳng trừ pháp họ; như
người trung thượng căn đến thì ta cảnh pháp đều đoạt; như người thượng
thượng căn đến thì ta cảnh pháp, nhơn đều chẳng đoạt; như có kẻ kiến giải
xuất cách (siêu việt ba thứ căn cơ) đến thì Sơn Tăng ở đây bèn toàn thể tác
dụng, chẳng tùy căn cơ”.

Ngài Lâm Tế ứng cơ thường hay dùng hét, người ta gọi là “vào cửa liền
hét”. Bởi trong một tiếng hét sẵn đủ tam huyền tam yếu và tác dụng chủ
khách. Sư từng nói: “Có một tiếng hét như bửu kiếm Kim Cang Vương, có
khi một tiếng hét như Kim Mao sư tử cự địa (thế sắp chụp người), có khi
một tiếng hét như cây trúc dọ thám hình bóng trong đám cỏ, có khi một tiếng
hét chẳng cho là tác dụng một tiếng hét, các người làm sao lãnh hội!”
Lúc bấy giờ, môn đồ tham học trong hội cũng bắt chước Sư hét, Sư nói:
“Các ngươi cứ bắt chước Ta hét, nay Ta hỏi các ngươi: có một người từ bên
Đông ra, một người từ bên Tây ra, hai người cùng hét một lượt, ở đây phân
được chủ khách chăng? Mà các người làm sao phân? Nếu phân chẳng được,
về sau chẳng nên bắt chước lão Tăng hét”.

Đối với gia phong Lâm Tế, Thủ Sơn Tĩnh Niệm thiền sư từng nói: “Các
Thượng tọa! Chẳng nên hét mù hét bậy, ở đây bình thường nói với các ông,
khách thì rốt cuộc là khách, chủ thì rốt cuộc là chủ; khách chẳng hai khách,
chủ chẳng hai chủ. Nếu có hai khách, hai chủ tức là hai thằng mù, cho nên
nếu ta đứng thì ngươi phải ngồi, nếu ta ngồi thì ngươi phải đứng. Ngồi thì
cùng ngươi ngồi, đứng thì cùng ngươi đứng, mặc dù như thế, đến đây con
mắt phải nhìn nhanh cho rõ mới được, nếu con mắt do dự thì cách xa muôn
ngàn dậm. Tại sao như thế? Giống như cách cửa sổ xem cỡi ngựa, suy nghĩ
tức chẳng dính dáng. Các Thượng tọa đã lưu tâm việc này, cần phải chú ý,
tốt nhất đừng bám vào chỗ giả dối, hôm nọ ngày sau ngươi sẽ bị gạt”.
Đây là gia phong đại khái của Lâm Tế tông.




ke pho chuc Lam Te.jpg

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

8- GIA PHONG CỦA NĂM PHÁI THIỀN.

٭GIA PHONG LÂM TẾ TÔNG:

٭GIA PHONG QUI NGƯỠNG TÔNG:

Qui Ngưỡng tông cho chín mươi sáu tướng tròn, gia phong tương đối ôn
hòa, chẳng giống sự mãnh liệt của Lâm Tế tông. Trong Nhơn Thiên Nhãn
Mục nói về gia phong Qui Ngưỡng tông là “Cha từ con hiếu, lệnh trên thì
dưới tùng, ngươi muốn ăn cơm thì ta liền bưng canh; ngươi muốn qua sông
ta liền chèo thuyền, cách núi thấy khói liền biết là lửa; cách tường thấy sừng
liền biết là trâu”.

Còn Pháp Nhãn Thiền sư Thập Qui Luận rằng: “Qui Ngưỡng thì vuông tròn
mặc khế, như tiếng dội trong hang, như phù hợp luật lệ thông qua quan ải”.

Truyền Đăng Lục Qui Sơn truyện rằng:

Phổ thỉnh hái trà, Sư (Qui Sơn) nói với Ngưỡng Sơn rằng: Suốt ngày hái trà,
chỉ nghe tiếng ngươi, chẳng thấy hình người, xin hiện bổn hình ra xem!
Ngưỡng Sơn lắc cây trà.
Sư nói: Ngươi chỉ được cái dụng, chẳng được cái thể.
Ngưỡng Sơn nói: Chưa rõ Hòa thượng thế nào?
Sư ..............(nín lặng) giây lâu.
Ngưỡng Sơn nói: Hòa thượng chỉ được cái thể, chẳng được cái dụng.
Sư nói: Cho ngươi hai mươi gậy.
Ngưỡng Sơn nói: Gậy Hòa thượng con ăn, gậy con bảo ai ăn?
Sư nói: Cho ngươi ba mươi gậy.

Ngữ Lục của Chơn Tịnh thiền sư khi trụ trì Đông Sơn có ghi:
“Thượng đường kể: Thuở xưa Diêm Quan thường dạy Tăng về pháp môn kiến tánh,
nghe nói Qui Sơn cũng vậy, liền sai hai vị Tăng đi dọ thám, đến nơi tọa hạ,
nghe trăm điều đề xướng đều chẳng hiểu, lại sanh tâm khinh mạn. Một hôm
gặp Tiểu Thích Ca (Ngưỡng Sơn) nói: “Ngươi chớ tâm thô”. Tiểu Thích Ca
bèn làm một tướng tròn, hai tay đưa ra, hai Tăng cũng chẳng hiểu,
Tiểu Thích Ca nói: “Ngươi chớ tâm thô” liền bỏ đi.
Sư Chơn Tịnh nói: “Tiểu Thích Ca tam muội, hai vị Tăng chẳng biết,
dưới cửa Động Sơn có kẻ nào biết chăng? Là Tam muội gì?”
Giây lâu, Ngài nói tiếp: “Làm mì cần xứ trồng lúa mạch, ca nhạc nên tôn Đế Hương”
(Nhạc thần của Đế Thích).

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

8- GIA PHONG CỦA NĂM PHÁI THIỀN.

GIA PHONG LÂM TẾ TÔNG:

GIA PHONG QUI NGƯỠNG TÔNG:

GIA PHONG VÂN MÔN TÔNG:

Vân Môn tông người sáng lập là tổ Văn Yển, ban sơ tham vấn ngài Mục
Châu phát minh tâm địa sau tham ngài Tuyết Phong, thấu được áo chỉ Gia
phong của Tuyết Phong, bèn nối pháp Tuyết Phong thì ôn hòa, huyền ảo.
Văn Yển kế thừa sở trường của hai nhà, phát huy Tông chỉ vi diệu đặc biệt,
trụ núi Vân Môn Thiều Châu, đồ chúng thường hơn ngàn người, kẻ nối pháp
sáu mươi mốt người.

Gia phong của Vân Môn thẳng tắt, thường dùng ba chữ Cố (nhìn), Giám
(xem), Ỷ (chê) để khám xét xét người học; còn có Vân Môn Bát Yếu: một
Huyền, hai Tùng, ba Chơn Yếu, bốn Đoạt, năm Hoặc, sáu Quá, bảy Tán, tám
Xuất. Pháp Nhãn Thiền Sư Thập Qui Luận xưng ngài Vân Môn là “Hàm cái
triệt lưu”, nói gia phong nhà họ giống như nước sông đang chảy gấp mà đột
nhiên dừng lại.

Văn Yển có tự làm bài kệ rằng:

Vân Môn chót vót trên đám mây,
Cá chẳng dám trụ, nước chẳng bay,
Vào cửa đã biết ôm kiến giải,
Đâu phiền kể lại sình bánh xe.

Choconxauxi mạn phép đối họa :

Môn không là cửa, Vân chẳng mây !
Cá lội cành tùng, in dấu tay
Hí họa mặc tình ai vẽ bậy
Con trâu ngồi ngóng chuyện thày lay.




Đệ tử ngài Vân Môn là Viên Minh thiền sư có bài kệ tụng ba câu của Vân Môn rằng:

1/ Hàm cái càn khôn:

Càn khôn và vạn tượng,
Địa ngục với thiên đường.
Vật vật đều trực hiện,
Mỗi mỗi chẳng đúng sai.

2/ Triệt đoạn chúng lưu:

Đầy núi đầy biển lại,
Mỗi mỗi đều trần ai.
Lại muốn lập huyền diệu,
Ngói bể băng tiêu ngay.

3/ Tùy ba trục lãng:

Cách hỏi dù biện tài,
Cao thấp đáp chẳng sai.
Cũng như thuốc đúng bệnh,
Chẩn trị lúc lâm thời.

- Riêng hỏi ngoài ba câu:

Đương nhơn nếu đề xướng,
Ba câu đâu thể gồm.
Có hỏi việc thế nào,
Nam Nhạc và Thiên Thai.

Ngài Trí Môn làm bài tụng “Rút chữ Cố” rằng:

Vân Môn rút cố cười hi hi,
Suy nghĩ bị nó cố giám ỷ.
Dẫu cho Trương Lương nhiều kế sách,
Cuối cùng ở đây cũng khó thi (hành).


ke Van Mon.jpg

[choconxauxi]

CỘI NGUỒN TRUYỀN THỪA

Tác Giả: Nguyệt Khê Thiền Sư

__________________________________________________ ______________________________________

8- GIA PHONG CỦA NĂM PHÁI THIỀN.

GIA PHONG LÂM TẾ TÔNG:

GIA PHONG QUI NGƯỠNG TÔNG:

GIA PHONG VÂN MÔN TÔNG:

GIA PHONG PHÁP NHÃN TÔNG:
Người sáng lập là Thanh Lương Văn Ích thiền sư, trụ trì Kim Lăng Thành
Vương Tự, học giả bốn phương tấp nập tìm đến tham học, hình thành một
Tông phái trong Thiền tông.
Gia phong của Pháp Nhãn tông có Lục Tướng và Tứ Liệu giản dùng để tiếp
dẫn hậu học. Tứ Liệu Giản tức là Văn văn (phóng), Văn bất văn (thu), Bất
văn văn (minh), Bất văn bất văn (ám).
---o0o---

GIA PHONG TÀO ĐỘNG TÔNG:

Tào Động tông đúng ra phải xưng là Động Tào tông, do Động Sơn Lương
Giới thiền sư với đệ tử là Tào Sơn Bổn Tịch thiền sư sáng lập. Ngài Lương
Giới thọ tâm yếu nơi Vân Nham thiền sư, sau trụ trì Động Sơn Phổ Lợi viện
ở Dự Chương, đề xướng Ngũ Vị để tiếp dẫn học giả. Ngũ Vị là: Chánh trung
thiên, Thiên trung chánh, Chánh trung lai, Thiên trung chí, Kiêm trung đáo.
Còn có bài Bửu Cảnh Tam Muội Ca.

Động Sơn gia phong miên mật, trong số đệ tử thượng thủ, ngài Tào Sơn Bổn
Tịch đắc tâm truyền, trụ trì Tào Sơn Sùng Thọ viện ở Võ Châu, xướng
dương yếu khuyết Ngũ Vị, người học đến tấp nập, người đời xưng là Tào
Động tông.

Pháp Nhãn Thiền Sư Thập Qui Tụng rằng: “Tào Động là xướng họa làm
dụng”, bởi gia phong một vấn một đáp, qua lại miên mật, so với cơ phong
thẳng tắt của Lâm Tế ý thú khác xa. Nên người xưa có lời nói “Lâm Tế
tướng quân, Tào Động nông dân”. Vì gia phong Lâm Tế như tướng chỉ huy
binh lính trăm vạn, mà gia phong Tào Động thì như kẻ nông phu canh tác
ruộng đất rất chu đáo vậy.

Có Tăng hỏi Phần Dương Thiện Chiêu thiền sư: Thế nào là Chánh trung lai?
Đáp: Bông sen nở đầy trên đất khô.
Hỏi: Sau khi nở thế nào?
Đáp: Nhụy bông Kim Liên hứng sương ngọc, cao Tăng chẳng tọa đài
Phượng Hoàng.
Hỏi: Thế nào là Chánh trung thiên?
Đáp: Mặt trăng chiếu sáng đầu đêm rồi, gà gáy phải báo trước canh năm.
Hỏi: Thế nào là Thiên trung chánh?
Đáp: Mầm nhỏ thành cây to, giọt nước làm sông ngòi.
Hỏi: Thế nào là Thiên trung chí?
Đáp: Ý khí chẳng đắc từ thiên địa, anh hùng đâu nương thời thế thành.
Hỏi: Thế nào là Kiêm trung đáo?
Đáp: Ngọc nữ dệt vải thuyền ọt ẹt, người đá đánh trống tiếng đùng đùng.

Sư vì Tăng xin hỏi Ngũ Vị, bèn tụng ra từng vị rằng:

Chánh trung lai:

Bửu kiếm Kim Cang vạch trời ra,
Một tia thần quang khắp thế giới,
Phẩm tánh sáng tỏ tuyệt trần ai.

Chánh trung thiên:

Cơ phong sấm sét nháy mắt nhìn,
Lửa đá điện chớp chậm trể thay!
Suy nghĩ đo lường xa ngàn dặm.

Thiên trung chánh:

Hãy xem Luân Vương ban chánh lệnh,
Bảy ngàn Thái Tử đều theo hầu,
Giữa đường một mình tìm gương vàng.

Thiên trung chí:

Sư tử ba tuổi oai thế sẵn,
Thiên tà bá quái ló đầu ra,
Rống lên một tiếng đều hàng phục.

Kiêm trung đáo:

Hiển bày vô công chớ tạo tác,
Trâu gỗ bước đi trong lửa hồng,
Thật là Pháp Vương diệu trung diệu.

Còn Ngũ Vị Tụng của Từ Minh Sở Viên thiền sư rằng:

Chánh trung thiên:

Gà đen nửa đêm gáy trong phòng,
Đáy biển đốt đèn thế giới sáng,
Tảng đá trồng bông mọc cây linh.

Thiên trung chánh:

Mặt trời lặn xuống hiện bóng lạ,
Ảnh tượng rõ ràng hiển Tông thừa,
Lông mày chớ nhìn trăng trong giếng.

Chánh trung lai:

Ngựa gỗ sanh con khắp thiên hạ,
Mặt tình dẫn dắt đi đường chim,
Há chẳng người nương ổ chim ở.

Kiêm trung chí:

Mỗi mỗi trượng phu có ý khí,
Mâu thuẫn chống nhau chẳng vết thương,
Tung hoành khai triển chẳng lìa nhau.

Kiêm trung đáo:

Trắng đen chưa rõ chớ tạo tác,
Phải biết trụ cột chưa sanh con,
Chớ nhận lời cuồng ngưng giữa đường.

Trên đây là gia phong đại khái của Tào Động tông.
Người xưa có bình luận Ngũ gia gia phong rằng:

Tào Động đinh ninh, Lâm Tế thế thắng, Vân Môn thẳng tắt, Pháp Nhãn linh
xảo, Qui Ngưỡng trao nhau.

Còn Bạch Vân Pháp Nhãn thiền sư trong Ngữ Lục có luận về Ngũ gia gia phong rằng:

Tăng hỏi: Thế nào là việc của Lâm Tế?
Đáp: Ngũ nghịch nghe sấm sét.
Hỏi: Thế nào là việc của Vân Môn?
Đáp: Cờ đỏ lấp lánh.
Hỏi: Thế nào là việc của Tào Động?
Đáp: Gởi thơ chẳng đến nhà.
Hỏi: Thế nào là việc của Qui Ngưỡng?
Đáp: Bia gẫy nằm đường xưa.
Tăng lễ bái.
Sư nói: Sao chẳng hỏi việc Pháp Nhãn?
Tăng nói: Để dành cho Hòa thượng.
Sư nói: Người tuần phạm luật giới nghiêm.

Sư nói tiếp: “Ngộ thì việc đồng một nhà, chẳng ngộ thì muôn ngàn sai biệt,
một nửa ăn bùn ăn đất, một nửa ăn mạch ăn mè, hoặc là hàng long phục hổ,
hoặc là lượm sò với tôm. Hòa Sơn chỉ biết đánh trống, Bí Ma luôn luôn giơ
chỉa. Nói chung một tuồng hát cười, đều do mỉm cười niêm hoa, đồ bỏ trong
đám Bạch Vân, gió xuôi xả đất, xả cát, nếu chẳng tâm cang thế này, sao
được áo gấm vinh qui! Vậy một tiếng Vinh Qui nên nói thế nào? Vinh hoa
hôm nay người chẳng biết mười năm trước là một thư sinh”.

Còn thượng đường nói: “Đạt Ma từ bên Tây đến, việc lâu nhiều biến đổi,
con cháu đời sau gia phong vô hạn, nhiễu loạn thân tâm, một đống chỉ mành.
Bạch Vân hôm nay thảy đều cắt đứt.
Đại chúng! Một trăm lẻ năm ngày thanh minh, Thượng nguyên nhất định là
rằm tháng giêng”.

Nên biết nói gia phong chỉ là phương tiện tùy nghi của chư Tổ dùng để tiếp
dẫn hậu học. Gia phong dù theo người mà khác, nhưng Phật tánh thì ngàn
xưa chẳng đổi, kẻ ngộ thì thấu qua như một, chẳng ngộ thì lại thêm lắm rối.
Pháp Nhãn tông truyền sang Cao Ly, Vân Môn tông thất truyền đã lâu, nay
chỉ còn ba tông Qui Ngưỡng, Tào Động, Lâm Tế; nhưng con cháu của các
Tông, chỉ lấy cội nguồn gia phổ để truyền thừa với nhau, ghi tên trên pháp
quyển là thiền sư đời thứ mấy mà thôi, nếu hỏi về gia phong tông chỉ thì ngơ
ngác chẳng thể trả lời. Nên khuyên người học đời nay, hễ được minh tâm
kiến tánh liền được liễu thoát sanh tử, nối tiếp huệ mạng của chư Phật chư
Tổ, với chư Phật chư Tổ nắm tay cùng đi, đâu cần phân chia tông phái chi nữa!




khong con tu chung.jpg