Trích đăng Truyền Đăng Lục Quyển 6

[lavinhcuong]

Bài 91.


6. THIỀN SƯ HUỆ TẠNG 慧藏 THẠCH CỦNG, PHỦ CHÂU.

Vốn chuyên nghề săn bắn, không ưa thầy chùa. Nhân lúc đuổi theo bầy nai chạy qua trước am Mã Tổ, Tổ ra đón Sư.
Tạng hỏi:
- Hòa thượng thấy con nai chạy qua không?
Tổ hỏi:
- Ông là người nào?
Đáp:
- Thợ săn.
Tổ hỏi:
- Ông biết bắn không?
Đáp:
- Biết bắn.
Tổ hỏi:
- Một mũi tên ông bắn mấy con?
Đáp:
- Một mũi tên bắn một con.
Tổ nói:
- Ông không biết bắn!
Hỏi:
- Hòa thượng biết bắn không?
Tổ đáp:
- Biết bắn.
Hỏi:
- Một mũi tên Hòa thượng bắn mấy con?
Tổ đáp:
- Một mũi tên bắn một bầy.
Tạng nói:
- Đây kia đều là sanh mạng, cần gì bắn chúng một bầy?
Tổ bảo:
- Ông đã biết như vậy, sao không tự bắn đi.
Đáp:
- Nếu bảo tôi tự bắn thì không có chỗ hạ thủ.
Tổ nói:
- Gã này vô minh phiền não nhiều kiếp, hôm nay chóng dứt.
Bấy giờ Tạng bẻ bỏ cung tên, tự lấy dao cạo tóc, đầu Tổ xuất gia.


-----------

Một hôm Sư đang chấp tác trong nhà trù. Tổ hỏi:
- Làm gì?
Đáp:
- Chăn trâu.
Tổ hỏi:
- Chăn thế nào?
Đáp:
- Mỗi khi đi vào cỏ liền nắm lỗ mũi kéo lại.
Tổ nói:
- Ông chăn trâu đúng.
Sư bèn thôi.

-----------

Về sau trụ trì, Sư thường dùng cung tên tiếp căn cơ (Như chương Hòa thượng Tam Bình thuật rõ việc đó)
Sư hỏi Tây Đường:
- Ông biết bắt hư không chăng?
Tây Đường đáp:
- Biết bắt.
Sư hỏi:
- Làm sao bắt?
Đường dùng tay tóm hư không. Sư nói:
- Như thế làm sao bắt được hư không?
Đường lại hỏi:
- Sư huynh bắt thế nào?
Sư nắm kéo cái lỗ mũi Tây Đường. Tây Đường bị đau la lớn, nói:
- Kéo cái lỗ mũi người ta đau muốn chết, buông ra đi!
Sư nói:
- Phải như thế, bắt hư không mới được.

------------

Trong buổi chúng tăng tham vấn. Sư hỏi:
- Cái mới đây đâu rồi.
Có tăng đáp:
- Vẫn còn.
Sư hỏi:
- Còn ở đâu?
Tăng ấy khảy ngón tay một tiếng.

------------

Có tăng đến lễ bái. Sư hỏi:
- Đem được cái ấy đến không?
Tăng đáp:
- Đem được.
Sư hỏi:
- Ở đâu?
Tăng khảy ngón tay ba tiếng.


-----------

Hỏi:
- Làm sao khỏi sanh tử được?
Như hà miễn đắc sinh tử ?
如何免得生死?

Sư đáp:
- Khỏi để làm gì?
Dụng miễn tác thập ma ?
用免作什麼 ?

Tăng hỏi:
- Làm sao khỏi được?
Như hà miễn đắc ?
如何免得 ?

Sư đáp:
- Cái ấy không sanh tử !
Già để bất sinh tử !
遮底不生死 !

[lavinhcuong]

Bài 92.

7. THIỀN SƯ ĐẠO THÔNG 道通 NÚI TỬ NGỌC, ĐƯỜNG CHÂU.


Người Lư Giang, họ Hà. Hồi nhỏ theo cha làm quan ở huyện Nam An Tuyền Châu, nhân đó xuất gia.
Năm đầu Đường Thiên Bảo 742 (Đường Huyền Tông), Mã Tổ xiển hóa Kiến Dương ở hang núi Phật Tích, Sư đến tham yết Tổ. Sau Tổ dời đến núi Cung Công ở Nam Khang, Sư cũng đi theo. Năm Trinh Nguyên thứ tư 788 (Đường Đức Tông), đầu tháng hai Mã Tổ sắp quy tịch, bảo Sư:
- Phàm ngọc thạch nhuận sơn xinh đẹp giúp ích cho đạo nghiệp ông, gặp cảnh đó nên ở.

Sư không hiểu lời nói đó. Mùa Thu năm ấy, Sư cùng thiền sư Tự Tại núi Phục Ngưu, đi Lạc Dương; khi đến Đường Châu trông thấy một hòn núi phía tây, ngọn núi nhọn đặc biệt kỳ dị, khác xa với những dải núi xung quanh. Nhân hỏi người địa phương, đáp là núi Tử Ngọc, Sư bèn leo lên đỉnh núi thấy đá vuông vức ngay ngắn óng ánh màu tía. Sư mừng, cảm thán:
- Tử Ngọc kia rồi!
Nhớ lại lời tiên sư đã huyền ký, Sư cắt tranh làm nhà và ở đó. Sau học đồ bốn phương tụ tập.
Tăng hỏi:
- Làm sao ra được tam giới?
Sư hỏi:
- Ông ở trong đó khoảng bao lâu rồi?
Tăng hỏi:
- Làm sao ra khỏi?
Sư đáp:
- Núi xanh chẳng ngại mây trắng bay.

Thanh sơn bất ngại bạch vân phi
青山不礙白雲飛

-----------

Vu Địch tướng công hỏi:
- Thế nào là hắc phong thổi thuyền bè trôi giạt vào cõi nước quỹ La sát?
Sư nói:
- Gã ở đợ Vu Địch này, muốn biết chuyện ấy ra sao hả?
Vu công thất sắc. Sư bèn chỉ công nói:
- Cái đó là trôi giạt vào nước quỹ La sát.
Vu lại hỏi:
- Thế nào là Phật?

Như hà thị Phật?
如何是佛?

Sư gọi “Vu Địch”, Địch ứng “Dạ”. Sư nói:
- Chớ cầu thêm cái nào khác.
(Có tăng nêu hỏi Dược Sơn, Dược Sơn đáp “Gã đó kẹt chết đi!”. Tăng hỏi “Hòa thượng thế nào?”. Dược Sơn cũng gọi tên ông tăng như thế, Tăng ứng “Dạ”. Dược Sơn hỏi “Là gì?”).
Năm Nguyên Hòa thứ tám (813 – Đường Hiến Tông), đệ tử Kim Tạng đã tham kiến Bá Trượng trở về, lễ ra mắt Sư.
Sư nói:
- Ông còn về đó, núi này có chủ.
Do đó giao phó Kim Tạng xong, Sư chống gậy đi thẳng đến Tương Châu, người đạo kẻ tục nghênh đón Sư. Đến ngày rằm tháng 7 năm 813, Sư không bệnh mà mất. Thọ 83 tuổi.

*
* *

8. THIỀN SƯ LAN NHƯỢNG 蘭讓, GIANG TÂY BẮC.

Trưởng lão Lượng ở Hồ Đường hỏi:
- Kính dâng sư huynh bức họa chơn tướng của Tiên sư, xin tạm mời chiêm lễ.
Sư dùng hai tay vạch ngực khai thị, Lượng liền lễ bái.
Sư nói:
- Đừng lễ, đừng lễ.
Lượng nói:
- Sư huynh lầm rồi, tôi không lễ sư huynh.
Sư hỏi:
- Ông lễ chơn tướng tiên sư?
Lượng hỏi:
- Tại sao bảo tôi đừng lễ?
Sư đáp:
- Có bao giờ lầm đâu?

[lavinhcuong]

Bài 93.


9. THIỀN SƯ NHƯ MÃN 如滿 CHÙA PHẬT QUANG, LẠC KINH.

(Từng trụ chùa Kim Các ở Ngũ Đài Sơn).


Vua Đường Thuận Tông (805) hỏi:
- Phật từ đâu đến, chết rồi về đâu? Đã nói thường trụ thế gian, Phật nay ở đâu?

Phật tùng hà phương lai, diệt hướng hà phương khứ ? Kí ngôn thường trụ thế, Phật kim tại hà xứ ?
佛從何方來滅向何方去? 既言常住世, 佛今在何處 ?

Sư đáp:
Phật từ vô vi đến, chết rồi về vô vi. Pháp thân đồng hư không, thường còn ở chỗ vô tâm, có niệm thì quy về vô niệm, có trụ thì quy về vô trụ, đến vì chúng sanh đến, đi vì chúng sanh mà đi. Biển chơn như thanh tịnh, thể trạm nhiên thường trụ. Người trí khéo suy lường, lại chớ sanh lo nghĩ ngờ vực.

Phật tùng vô vi lai, diệt hướng vô vi khứ. Pháp thân đẳng hư không, thường tại vô tâm xứ. Hữu niệm quy vô niệm, hữu trụ quy vô trụ. Lai vi chúng sinh lai, khứ vi chúng sinh khứ, thanh tịnh chân như hải, đam nhiên thể thường trụ. Trí giả thiện tư duy, canh vật sinh nghi lự.
佛從無為來, 滅向無為去. 法身等虛空, 常在無心處.有念歸無念, 有住歸無住. 來為眾生來, 去為眾生去.清淨真如海, 湛然體常住. 智者善思惟,更勿生疑慮.

Vua lại hỏi:
- Phật đãn sanh ở cung vua, chết dưới cây song lâm, trụ thế 49 năm, lại nói không có pháp để thuyết. Núi sông và đại hải, trời đất cùng nhật nguyệt đến lúc đều trở lại không thì nói cái gì chẳng sanh diệt? Nghi tình còn như thế, mong bậc trí giả khéo vì phân biệt cho.

Phật hướng vương cung sinh, diệt hướng song lâm diệt, trụ thế tứ thập cửu, hựu ngôn vô pháp thuyết. Sơn hà cập đại hải, thiên địa cập nhật nguyệt, thời chí giai quy tận, thùy ngôn bất sinh diệt, nghi tình do nhược tư, trí giả thiện phân biệt.
佛向王宮生, 滅向雙林滅, 住世四十九,又言無法說. 山河及大海, 天地及日月, 時至皆歸盡, 誰言不生滅, 疑情猶若斯, 智者善分別.

Sư đáp:
- Phật thể vốn vô vi, theo mê tình mà vọng phân biệt, pháp thân đồng hư không chưa từng có sanh diệt. Hữu duyên Phật xuất thế hết duyên Phật nhập diệt, giáo hóa chúng sanh khắp mọi nơi như trăng trong nước, chẳng phải thường cũng chẳng phải đoạn, chẳng phải sanh cũng chẳng phải diệt, sanh cũng chưa từng sanh, diệt cũng chưa từng diệt. Thấy rõ ràng chỗ vô tâm thì tự nhiên không có pháp để nói.
Phật thể bản vô vi, mê tình vọng phân biệt, pháp thân đẳng hư không, vị tằng hữu sinh diệt. Hữu duyên Phật xuất thế, vô duyên Phật nhập diệt, xứ xứ hoá chúng sinh, do như thuỷ trung nguyệt, phi thường diệc phi đoán, phi sinh diệc phi diệt. Sinh diệc vị tằng sinh, diệt diệc vị tằng diệt, liễu kiến vô tâm xứ, tự nhiên vô pháp thuyết.
佛體本無為, 迷情妄分別,法身等虛空, 未曾有生滅. 有緣佛出世, 無緣佛入滅, 處處化眾生, 猶如水中月,非常亦非斷, 非生亦非滅. 生亦未曾生, 滅亦未曾滅,了見無心處, 自然無法說.

Vua nghe xong rất vui mừng, càng kính trọng thiền tông.

*
* *

10. THIỀN SƯ ĐẠO MINH 道明NAM NGUYÊN, VIÊN CHÂU.

Sư thượng đường:
- Ngựa mau chóng một roi, người lanh lợi một lời (nhất ngôn). Hữu sự sao chẳng lộ đầu? Mỗi người tự vô sự. Trân trọng!


Sư bèn xuống tòa.
Có tăng hỏi:
- Một lời đó, ra sao?
Sư ngập ngừng đáp:
- Đợi ta có tướng lưỡi rộng dài (quảng trường thiệt tướng) sẽ nói với ông.


--------

Động Sơn đến tham kiến, vừa lên pháp đường. Sư nói:
- Thoạt nhìn đã biết.
Dĩ tướng khán liễu dã.
已相看了也.

Động Sơn liền đi xuống. Hôm sau Sơn lại lên, hỏi:
- Hôm qua nhờ ơn Hòa thượng từ bi, đại khái biết chỗ nào xin giúp cho, đâu là chỗ cái tướng của con biểu lộ ra ngoài?
Tạc nhật dĩ mông hòa thượng từ bi, đại tri thập ma xứ thị dữ, mỗ
giáp dĩ tướng khán xứ.
昨日已蒙和尚慈悲, 大知什麼處是與, 某甲已相看處.


Sư đáp:
- Tâm tâm không gián đoạn, hòa nhập vào tánh hải.
Tâm tâm vô gian đoán, lưu nhập ư tính hải.
心心無間斷, 流入於性海.


Động Sơn nói:
- Xin bỏ lỗi cho.
Kỉ phóng quá.
幾放過.

Động Sơn từ giã ra đi. Sư nói:
- Học nhiều Phật pháp, rộng làm việc lợi ích.
Động Sơn hỏi:
- Học nhiều Phật pháp thì không hỏi, thế nào là rộng làm việc lợi ích?
Sư đáp:
- Không bỏ một pháp nhỏ.
Nhất vật mạc vi tức thị.
一物莫違即是.

----------

Tăng hỏi:
- Thế nào là Phật?
Sư đáp:
- Không thể nói thế nào (là đúng) !
Bất khả đạo nhĩ thị dã.
不可道爾是也.

[lavinhcuong]

Bài 94.

11. THIỀN SƯ TỰ MÃN 自滿 LY THÔN 酈村, HÀN CHÂU.


Sư thượng đường dạy:
- Pháp nhĩ như thế, xưa nay không khác, lại còn gì nữa? Tuy nhiên cái việc lớn này vẫn có người không thực hiện được.
Cổ kim bất dị pháp nhĩ như nhiên, canh phục hà dã. Tuy nhiên như thử, già cá sự đại hữu nhân võng thố tại.
古今不異法爾如然,更復何也. 雖然如此, 遮箇事大有人罔措在.

Bấy giờ có tăng hỏi:
- Chẳng rơi vào xưa nay, mời Sư nói thẳng.
Bất lạc cổ kim thỉnh sư trực đạo.
不落古今請師直道

Sư đáp:
- Biết ngay là ông trớt quớt !
Tình tri nhữ võng thố
情知汝罔措 !
Tăng định nói thêm. Sư bảo:
- Tưởng là lão tăng rơi vào "cái xưa nay" ấy.
Tương vị lão tăng lạc y cổ kim.
將謂老僧落伊古今

Tăng hỏi:
- Thế nào mới phải?
Sư đáp:
- Cá khó bay vượt qua giai cấp của Lão mắt biếc (Đạt Ma Tổ sư)
Ngư đằng bích hán giai cấp nan phi.
魚騰碧漢階級難飛.

Tăng hỏi:
- Làm sao mới tránh được lỗi đó?
Sư nói:
- Nếu là hình tướng con rồng, còn nói gì cao thấp?
Nhược thị long hình, thùy luận cao hạ.
若是龍形, 誰論高下.

Tăng ấy lễ bái. Sư nói:
- Khổ thay, nhục thay ! Có ai giống như ta?
Khổ tai quật tai thùy nhân tự ngã?
苦哉屈哉誰人似我 ?

-----------

Một hôm Sư bảo chúng:
- Dẹp hết sáng tối còn nói cái gì được, cái hay là chỗ đó.
Trừ khước nhật minh dạ ám canh thuyết thập ma, tức đắc trân trùng.
除却日明夜暗更說什麼, 即得珍重.

Lúc đó có vị tăng hỏi:
- Thế nào là câu nói không dính mắc?
Như hà thị vô tránh chi cú.
如何是無諍之句.


Sư đáp:
- Vang động trời đất.
Huyên thiên động địa.
喧天動地.

[lavinhcuong]

Bài 95.

12. THIỀN SƯ HỒNG ÂN 洪恩 TRUNG ẤP 中邑, LÃNG CHÂU.

Ngưỡng Sơn mới lãnh thọ giới sa di, đến lễ tạ Sư truyền giới. Thấy Ngưỡng Sơn đến, Sư đang ngồi trên giường thiền vỗ tay, nói:
- Hòa hòa. (和和)

Ngưỡng Sơn qua bên Đông đứng, lại qua bên Tây đứng, rồi vào giữa đứng. Sau khi lễ tạ xong lại lui đằng sau đứng.

Sư hỏi:
- Được Tam muội đó ở đâu vậy?
Thập ma xứ đắc thử Tam muội ?
什麼處得此三昧 ?

Ngưỡng Sơn đáp:
- Dạ, con học được “con dấu cởi trói” đó ở Tào Khê.
Ư Tào khê thoát ấn tử học lai.
於曹谿脫印子學來.

Sư hỏi:
- Ông thử nói xem, Tào Khê dùng Tam muội đó tiếp người nào?
Ngưỡng đáp:
- Dùng Tam muội đó tiếp Nhất Túc Giác.
Ngưỡng hỏi:
- Hòa thượng được Tam muội đó ở đâu?
Sư đáp:
- Ta học Tam muội đó ở Mã Đại sư.
Hỏi:
- Thế nào được kiến tánh?
Sư đáp:
- Thí dụ có cái nhà, có sáu cửa sổ. Trong đó có một con khỉ, phía cửa Đông nó kêu "sơn sơn" (山山), ở ngoài cửa liền đáp "sơn sơn" . Sáu cửa đều kêu, đều đáp nhau như thế. (Chỉ là tiếng vọng, không thật !)

Ngưỡng Sơn lễ tạ, đứng dậy hỏi:
- Nhờ ơn Hòa thượng cho thí dụ con hiểu rõ rồi. Nhưng còn một việc, giả như con khỉ ở trong mệt ngủ, con khỉ ngoài muốn gặp nó thì làm sao?

Sư bước xuống giường thiền nắm tay Ngưỡng Sơn, vừa múa vừa nói:

- Sơn sơn ! ta cùng ông gặp nhau rồi ! Ví như loài sâu tiêu minh làm tổ trên lông mi mắt con muỗi, hướng ra đầu ngã tư đường kêu to “Đất rộng mênh mông mà có thấy ai đâu !”.
Sơn sơn dữ nhữ tướng kiến liễu, thí như minh trùng, tại văn tử nhãn tiệp thượng tác khoà, hướng thập tự nhai đầu khiếu hoán vân, độ khoáng nhân hi tướng phùng giả thiểu.
山山與汝相見了, 譬如蟭螟蟲, 在蚊子眼睫上作窠, 向十字街頭叫喚云, 土曠人稀相逢者少.

(Vân Cư Tích nói:
- Lúc đó nếu Trung Ấp không xong với một câu nói đó của Ngưỡng Sơn thì ở đâu có Trung Ấp?
Sùng Thọ Trù hỏi:
- Có ai xác định được đạo lý đó không? Nếu xác định không được thì (Trung Ấp) chỉ là kẻ dùng tay chân để huyễn hoặc người, nghĩa Phật tánh ở chỗ nào?
Huyền Giác nói:
- Nếu không phải Ngưỡng Sơn, sao thấy được Trung Ấp? Hãy nói “Đâu là chỗ Ngưỡng Sơn thấy được Trung Ấp?”)

[lavinhcuong]

Bài 96.


13. THIỀN SƯ HOÀI HẢI 懷海 NÚI BÁ TRƯỢNG百丈, HỒNG CHÂU.

Người Trường Lạc, Phước Châu. Tuổi nhỏ xuất gia, tam học đều biết kỹ và có nhiều kinh nghiệm.
Gặp lúc ngày Đại Tịch (Mã Tổ) xiển hóa ở Nam Khang, Sư hết lòng nương tựa, cùng thiền sư Tây Đường Trí Tạng đồng hiệu nhập thất. Bấy giờ hai vị đại sĩ nầy làm trụ cột ở đó.
Một buổi tối, hai vị đại sĩ theo hầu Mã Tổ ngắm trăng. Tổ hỏi:
- Bây giờ nên làm gì?
Chính nhẫm ma thời như hà ?
正恁麼時如何 ?

Tây Đường đáp:
- Nên cúng dường.
Chính hảo cung dưỡng.
正好供養.

Sư đáp:
- Nên tu hành.
Chính hảo tu hành.
正好修行

Tổ nói:
- Kinh vào Tạng (Trí Tạng), Thiền về Hải.

---------

Mã Tổ thượng đường, đại chúng vân tập. Tổ vừa thăng tòa một lát, Sư cuốn chiếu rồi lễ bái trước chúng. Tổ liền xuống tòa.

---------

Một hôm Sư đến Mã Tổ tái tham. Tổ lấy cây phất tử treo ở góc giường thiền dạy Sư. Sư nói:
- Chỉ là cái đó, đâu có chi khác.
Chỉ già cá canh biệt hữu.
只遮箇更別有.

Tổ lại để cây phất tử y chỗ cũ, hỏi:
- Thế ấy, về sau lấy gì dạy người?
Nhĩ dĩ hậu tương thập ma hà vi nhân ?
爾已後將什麼何為人?

Sư lại lấy cây phất tử đưa lên. Tổ nói:
- Chỉ là cái đó, đâu có chi khác.
Chỉ già cá canh biệt hữu.
只遮箇更別有.

Sư cầm cây phất tử treo vào chỗ cũ. Vừa đứng hầu, Tổ hét Sư.
Từ đó tiếng tăm Sư vang lừng, sau cùng đàn na tín thí thỉnh Sư đến vùng ranh giới Hồng Châu, Tân Ngô. Sư trụ ở núi Đại Hùng, vì nơi cư trú non cao hiểm trở nên thời nhân gọi Sư là Bá Trượng. Sư ở đây chưa đầy tháng mà khách tham học huyền môn bốn phương kéo đến, đứng đầu có Quy Sơn, Hoàng Bá.

----------

Một hôm Sư bảo chúng:
- Phật pháp không phải là chuyện nhỏ. Lúc trước, lão Tăng tái tham, được một tiếng hét của Mã Đại sư đến nỗi ba ngày điếc tai mờ mắt.
Phật pháp bất thị tiểu sự, lão Tăng tích tái mông Mã đại sư nhất ái, trực đắc tam nhật nhĩ lung nhãn hắc.
佛法不是小事, 老僧昔再蒙馬大師一喝, 直得三日耳聾眼黑.

Hoàng Bá nghe kể bất giác le lưỡi, thưa:
- Con chẳng biết Mã Tổ, nhưng lại chẳng gặp Mã Tổ.
Sư nói:
- Ông về sau sẽ nối pháp Mã Tổ.
Hoàng Bá nói:
- Con chẳng nối pháp Mã Tổ.
Sư hỏi:
- Vì sao?
Đáp:
- (Nếu con nối pháp Mã Tổ) Về sau sẽ mất hết con cháu của con.
Dĩ hậu tang ngã nhi tôn.
已後喪我兒孫.

Sư nói:
- Như thế, như thế.

-----------

Một hôm có tăng vào pháp đường, khóc.
Sư hỏi:
- Sao vậy?
Tăng thưa:
- Cha mẹ đều mất, xin thầy chọn ngày cho.
Sư nói:
- Ngày mai chôn luôn một lượt.
Minh nhật lai nhất thời mai khước.
明日來一時埋却.

------------

Sư thượng đường dạy:
- Dẹp hết cổ họng môi mép, hãy nói ra mau.
Tính khước ân hầu thần vẫn tốc đạo tương lai.
併却咽喉脣吻速道將來.

Quy Sơn thưa;
- Con nói không được, thỉnh Hòa thượng nói.
Mỗ giáp bất đạo thỉnh hòa thượng đạo.
某甲不道請和尚道.

Sư bảo:
- Chẳng từ chối nói với ông, chỉ e về sau mất hết con cháu ta.
Bất từ dữ nhữ đạo, cửu hậu tang ngã nhi tôn.
不辭與汝道, 久後喪我兒孫.

Cửu Phong nói:
- Hòa thượng cũng nên dẹp hết đi.
Hòa thượng diệc tu tính khước.
和尚亦須併却.

Sư bảo:
- Chỗ không có ai, ta bửa cái trán mà trông ông.
Vô nhân xứ, chước ngạch vọng nhữ.
無人處, 斫額望汝.

Vân Nham nói:
- Con có chỗ để nói, thỉnh Hòa thượng nêu.
Sư nêu:
- Dẹp hết cổ họng môi mép, hãy nói ra mau.
Tính khước ân hầu thần vẫn tốc đạo tương lai.
併却咽喉脣吻速道將來.

Vân Nham nói:
- Thầy hiện nay có rồi.
Sư nói:
- Mất hết con cháu ta!

--------------

Sư bảo chúng:
- Ta cần một người chuyển lời đến Hòa thượng Tây Đường, ai đi được?
Ngũ Phong thưa:
- Con đi.
Sư hỏi:
- Ông làm sao chuyển lời?
Ngũ Phong đáp:
- Đợi khi gặp Tây Đường mới nói.
Sư hỏi:
- Nói gì?
Ngũ Phong đáp:
- Vẫn nói giống như Hòa thượng.

-------------

Sư và Quy Sơn đang công việc, Sư hỏi:
- Có lửa không?
Quy Sơn đáp:
- Có.
Sư hỏi:
- Ở đâu?
Quy Sơn cầm một cành cây thổi vài hơi rồi đưa qua Sư.
Sư nói:
- Như loài trùng ăn cây.

------------

Hỏi:
- Thế nào là Phật?
Sư hỏi:
- Ông là ai?
Tăng đáp:
- Con.
Sư hỏi:
- Ông biết “con” không?
Tăng đáp:
- Cái rõ ràng.
Phân minh cá
分明箇

Sư đưa cây phất tử lên, hỏi:
- Ông thấy chăng?
Tăng đáp:
- Thấy.
Sư không nói nữa.

-----------

Nhân có lần tất cả chúng đang cuốc đất, nghe tiếng trống báo cơm chợt có một vị tăng giơ cái cuốc lên, cười to rồi trở về. Sư nói:
- Hay thay! Đây là cửa Quán âm nhập lý.
Về viện rồi, Sư gọi vị tăng ấy đến, hỏi:
- Vừa rồi thấy đạo lý gì mà như thế hả?
Đáp:
- Vừa rồi chỉ nghe tiếng trống động, trở về ăn cơm thôi.
Sư cười.

----------

Hỏi:
- "Y Kinh giải nghĩa oan cho Phật ba đời, lìa Kinh một chữ đồng như Ma nói", là sao?
"Y Kinh giải nghĩa Tam thế Phật oán, ly Kinh nhất tự như đồng ma thuyết" như hà ?
依經解義三世佛怨, 離經一字如同魔說如何 ?

Sư đáp:
- Cố chấp cái động dụng oan cho Phật ba đời, cầu Phật chỗ khác tức đồng ma nói.
Cố thủ động dụng Tam thế Phật oán, thử ngoại biệt cầu tức đồng ma thuyết.
固守動用三世佛怨, 此外別求即同魔說.

-----------

Nhân ông tăng hỏi Tây Đường.
- Có hỏi có đáp tự nhiên rồi ! không hỏi không đáp lúc đó thế nào?
Hữu vấn hữu đáp, bất vấn bất đáp thời như hà ?
有問有答, 不問不答時如何?

Tây Đường đáp:
- E rằng nát bét sao?
Phạ lạn khước tác ma ?
怕爛却作麼?

Sư nghe thuật lại, bèn nói:
- Trước giờ ta vẫn nghi Lão huynh đó.
Tùng lai nghi già cá lão huynh.
從來疑遮箇老兄.

Tăng thưa:
- Thỉnh Hòa thượng nói.
Sư đáp:
- “Nhất hợp tướng” không thể được.
Nhất hợp tướng bất khả đắc.
一合相不可得.

-----------

Sư dạy chúng:
“Có một người lâu rồi không ăn cơm mà chẳng kêu đói, có một người ăn cơm suốt ngày mà chẳng nói no”.
Hữu nhất nhân trường bất khiết phạn bất đạo cơ, hữu nhất nhân chung nhật khiết phạn bất đạo bão.
有一人長不喫飯不道饑, 有一人終日喫飯不道飽.

Chúng đều không đáp được.

-------------

Vân Nham hỏi:
- Hòa thượng mỗi ngày bận rộn vì ai?
Sư đáp:
- Có một người yêu cầu.
Nham hỏi:
- Sao chẳng bảo y tự làm lấy?
Sư đáp:
- Y không có việc nhà.

[lavinhcuong]

Bài 97.


THIỀN SƯ HOÀI HẢI 懷海 NÚI BÁ TRƯỢNG 百丈.

(tiếp theo 1)

Tăng hỏi:
- Thế nào là pháp môn đại thừa đốn ngộ?
Sư đáp:
- Trước hết các ông ngưng các duyên, ngừng nghỉ muôn việc thiện và bất thiện, thế gian và xuất thế gian. Đừng ghi nhớ, đừng nghĩ đến tất cả các pháp, buông xả thân tâm cho nó tự tại. Tâm như gỗ đá không có chỗ để biện biệt, tâm không có chỗ để hành. Tâm địa rỗng không như thế thì mặt trời trí tuệ tự hiện, như vẹt mây mặt trời hiện.

Nhữ đẳng tiên yết chư duyên hưu tức vạn sự, thiện dữ bất thiện thế xuất thế gian. Nhất thiết chư pháp, mạc kí ức mạc duyên niệm, phóng xả thân tâm linh kì tự tại. Tâm như mộc thạch vô sở biện biệt, tâm vô sở hành, tâm địa nhược không, tuệ nhật tự hiện như vân khai nhật xuất .

汝等先歇諸緣休息萬事, 善與不善世出世間. 一切諸法, 莫記憶莫緣念, 放捨身心令其自在. 心如木石無所辯別, 心無所行心地若空, 慧日自現如雲開日出.

Cái tương tợ đều ngưng, hết sạch cái tình tham sân ái, cái chấp cấu tịnh và tất cả phan duyên; đối với ngũ dục bát phong mà không bị kiến văn giác tri trói buộc. Chẳng bị các cảnh giới làm mê hoặc thì tự nhiên đầy đủ thần thông diệu dụng, đó là người giải thoát.

Tướng tự câu yết, nhất thiết phàn duyên, tham sân ái thủ cấu tịnh tình tận; đối ngũ dục bát phong, bất bí kiến văn giác tri sở phọc. Bất bí chư cảnh sở hoặc, tự nhiên cụ túc thần thông diệu dụng, thị giải thoát nhân.

相似俱歇, 一切攀緣, 貪瞋愛取垢淨情盡; 對五欲八風, 不被見聞覺知所縛. 不被諸境所惑, 自然具足神通妙用, 是解脫人.

Đối với tất cả cảnh tâm không có tịnh loạn, không giữ không buông, thấu suốt tất cả thanh sắc … không còn vướng ngại, gọi là đạo nhân.

Đối nhất thiết cảnh tâm vô tĩnh loạn, bất nhiếp bất tán, thấu nhất thiết thanh sắc vô hữu trệ ngại, danh vi đạo nhân.

對一切境心無靜亂, 不攝不散, 透一切聲色無有滯礙, 名為道人.

Chỉ cần không bị tất cả việc thiện ác, dơ sạch, phước trí hữu vi thế gian bó buộc thì gọi là huệ Phật.
Các tri kiến về thị phi, tốt xấu, lý đúng lý sai đều sạch, tâm tự tại không có chỗ bị ràng buộc, đó gọi là Bồ tát sơ phát tâm sẽ lên Phật địa.

Đãn bất bí nhất thiết thiện ác cấu tịnh hữu vi thế gian phúc trí câu hệ, tức danh vi Phật tuệ. Thị phi hảo xú thị lí phi lí chư tri kiến tổng tận, bất bí hệ phọc xứ tâm tự tại, danh Sơ phát tâm Bồ tát, tiện đăng Phật địa.

但不被一切善惡垢淨有為世間福智拘� �, 即名為佛慧. 是非好醜是理非理諸知見總盡, 不被繫縛處心自在, 名初發心菩薩, 便登佛地.

Tất cả chư pháp vốn chẳng tự nói mình không, chẳng tự nói sắc, cũng không nói phải quấy dơ sạch, cũng không có tâm ràng buộc người. Chỉ tự người chấp trước hư vọng suy tính, tạo ra biết bao thứ hiểu biết, sanh ra biết bao thứ tri kiến.

Nhất thiết chư pháp bản bất tự không, bất tự ngôn sắc, diệc bất ngôn thị phi cấu tịnh, diệc vô tâm hệ phọc nhân. Đãn nhân tự hư vọng kế trước, tác nhược can chủng giải, khởi nhược can chủng tri kiến.

一切諸法本不自空, 不自言色, 亦不言是非垢淨, 亦無心繫縛人. 但人自虛妄計著, 作若干種解, 起若干種知見.

Tâm cấu tịnh như thế hết sạch, chẳng trụ ràng buộc chẳng trụ giải thoát, không tất cả tâm lượng hữu vi vô vi, ràng buộc giải thoát bình đẳng, ở nơi sanh tử mà tâm ấy tự tại, rốt cuộc chẳng hòa hợp với các nhập sanh tử, uẩn giới trần lao hư huyễn. Xa hẳn, chẳng nương chẳng tựa tất cả, đi ở không ngại, đối với chuyện sanh tử đi về giống như cửa đã mở toang (muốn đi thì đi, muốn về thì về).

Nhược cấu tịnh tâm tận, bất trụ hệ phọc bất trụ giải thoát, vô nhất thiết hữu vi vô vi, giải bình đẳng tâm lượng, xứ ư sinh tử kì tâm tự tại, tất cánh bất dữ hư ảo trần lao uẩn giới sinh tử chư nhập hòa hợp. Huýnh nhiên vô kí nhất thiết bất câu, khứ lưu vô ngại, vãng lai sinh tử như môn khai tướng tự.

若垢淨心盡, 不住繫縛不住解脫, 無一切有為無為, 解平等心量, 處於生死其心自在, 畢竟不與虛幻塵勞蘊界生死諸入和合. 逈然無寄一切不拘去留無礙, 往來生死如門開相似.

Nếu gặp cảnh đủ thứ khổ vui chẳng xứng ý, mà tâm không thối lui, không nghĩ đến danh vọng y thực, không tham tất cả công đức lợi ích, thì không bị kẹt trong pháp thế gian.

Nhược ngộ chủng chủng khổ lạc bất xưng ý sự tâm vô thối quật, bất niệm danh văn y thực, bất tham nhất thiết công đức lợi ích, bất vi thế pháp chi sở trệ.

若遇種種苦樂不稱意事心無退屈, 不念名聞衣食, 不貪一切功德利益, 不為世法之所滯.


Tâm tuy tự thọ khổ vui mà trong lòng chẳng can hệ, ăn đơn sơ nuôi mạng sống, áo vá phòng nóng lạnh, ngây ngây như ngu như điếc mới có chút phần gần gũi.

Tâm tuy thân thụ khổ lạc bất can vu hoài, thô thực tiếp mệnh bổ y ngự hàn thử, ô ô như ngu như lung tướng tự sảo hữu thân phân.

心雖親受苦樂不干于懷, 麁食接命補衣禦寒暑, 兀兀如愚如聾相似稍有親分.


Ở trong sanh tử, học rộng tri giải, cầu phước cầu trí với lý đều vô ích, trái lại bị gió cảnh tri giải thổi, lại trở về trong biển sanh tử.

Ư sinh tử trung quảng học tri giải, cầu phúc cầu trí ư lí vô ích, khước bí giải cảnh phong phiêu, khước quy sinh tử hải lí.

於生死中廣學知解, 求福求智於理無益, 却被解境風漂, 却歸生死海裏.

Phật là người vô cầu, cầu đó liền trái lý, lý vô cầu thế đó, cầu đó tức hỏng. Nếu chấp nơi vô cầu lại đồng với hữu cầu.

Phật thị vô cầu nhân, cầu chi tức quai lí, thị vô cầu lí cầu chi tức thất. Nhược thủ ư vô cầu phục đồng ư hữu cầu.

佛是無求人, 求之即乖理, 是無求理求之即失. 若取於無求復同於有求.

Pháp đó vô thực vô hư, nếu hay một đời tâm như gỗ đá, không bị ấm giới ngũ dục bát phong lôi cuốn chìm nổi lênh đênh thì nhân sanh tử đứt đoạn, đi ở tự do, chẳng bị tất cả nhân quả hữu vi ràng buộc.

Thử pháp vô thật vô hư, nhược năng nhất sinh tâm như mộc thạch tướng tự, bất vi ấm giới ngũ dục bát phong chi sở phiêu nịch, tức sinh tử nhân đoán khứ trụ tự do, bất vi nhất thiết hữu vi nhân quả sở phọc.

此法無實無虛, 若能一生心如木石相似, 不為陰界五欲八風之所漂溺, 即生死因斷去住自由, 不為一切有為因果所縛.

Mai sau đem Thân không ràng buộc mà sống tương tợ, gần gủi giúp đở muôn loài; đem Tâm không vướng víu giáo hoá chúng sanh; đem Trí tuệ tuyệt đối soi sáng trần mê, cũng hay tùy căn cơ chúng sinh mà có phương tiện thích hợp.

Tha thời hoàn dữ vô phọc thân đồng lợi vật, dĩ vô phọc tâm ưng nhất thiết tâm, dĩ vô phọc tuệ giải nhất thiết phọc, diệc năng ưng bệnh dữ dược.

他時還與無縛身同利物, 以無縛心應一切心, 以無縛慧解一切縛, 亦能應病與藥.

[hoatihon]

Vân khai nhật xuất.

[hoatihon]

Sơ phát tâm Bồ tát.

[hoatihon]

Không bỏ chúng sinh.