Trích đăng Truyền Đăng Lục Quyển 5

[lavinhcuong]

Bài 74


9. THIỀN SƯ TRÍ THƯỜNG 智常Ở TÍN CHÂU.


Người Quý Khê, bổn châu. Tuổi nhỏ xuất gia, chí cầu kiến tánh. Một hôm tham kiến Lục Tổ, Tổ hỏi:

- Ông từ đâu đến, muốn cầu việc gì?

Sư đáp:

- Gần đây học nhân đến núi Bạch Phong, huyện Kiến Xương, Hồng Châu, lễ Hòa thượng Đại Thông, nhờ dạy cho nghĩa kiến tánh thành Phật. Lòng còn hồ nghi chưa quyết định, đến Kiết Châu gặp người mách bảo, khuyên đến yết kiến Hòa thượng. Cúi xin Hòa thượng từ bi thu nhận.

Tổ hỏi:

- Hòa thượng kia có lời nói nào? Ông thử thuật lại, ta sẽ chứng minh cho ông.

Sư nói:

- Từ khi mới đến đó, tới ba tháng chưa được Hòa thượng kia khai thị. Vì tâm cầu pháp tha thiết, nên nửa đêm một mình vào phương trượng lễ bái khẩn cầu. Đại Thông mới hỏi: “Ông thấy hư không chăng?” Đáp “Thấy”. Kia hỏi “Ông thấy hư không có tướng mạo không?” Đáp “Hư không vô hình, có tướng mạo nào?”. Kia nói “Bổn tánh ông giống như hư không. Phản quan tự tánh thì hồn tồn không có một vật nào để thấy, đó gọi là chánh kiến; không có một vật nào để biết, đó gọi là chơn tri; không có xanh vàng dài ngắn, chỉ thấy bản nguyên thanh tịnh, thể giác tròn sáng, đó gọi là kiến tánh thành Phật, cũng gọi là thế giới cực lạc, cũng gọi là tri kiến Như Lai”.
Học nhân tuy nghe được lời đó, còn chưa hết nghi. Xin Hòa thượng chỉ dạy khiến cho không còn ngưng trệ.

Tổ nói:

- Lời thầy kia dạy còn có thấy biết cho nên ông chưa liễu. Nay ta dạy ông một bài kệ:

Bất kiến nhất pháp tồn vô kiến,
Đại tợ phù vân già nhật diện.
Bất tri nhất pháp thủ không tri,
Hồn như thái hư sanh thiểm điện.
Thử chi tri kiến miết nhiên hưng,
Thác nhận hà tằng giải phương tiện?
Nhữ đương nhất niệm tự tri phi,
Tự kỷ linh quang thường hiển kiến.

不見一法存無見　　
大似浮雲遮日面
不知一法守空知　　
還如太虛生閃電
此之知見瞥然興　　
錯認何曾解方便
汝當一念自知非　　
自己靈光常顯見

Chẳng thấy pháp nào, còn thấy không,
Y như mây nổi che mặt trời.
Chẳng biết một pháp, chấp biết không,
Lại như thái hư sanh ánh chớp.
Thấy, biết đó bỗng nhiên sanh khởi,
Lầm nhận bao giờ hiểu phương tiện?
Ông nên một niệm tự biết lỗi,
Tự kỷ linh quang thường hiển hiện.

Sư nghe kệ xong tâm ý thông suốt, bèn thuật một bài kệ:

Vô đoan khởi tri giải
Trước tướng cầu Bồ đề.
Tình tồn nhất niệm ngộ,
Ninh việt tích thời mê ?
Tự tánh giác nguyên thể,
Tùy chiếu uổng thiên lưu.
Bất nhập Tổ sư thất,
Mang nhiên thú lưỡng đầu.

無端起知解　　
著相求菩提
情存一念悟　　
寧越昔時迷
自性覺源體　　
隨照枉遷流
不入祖師室　　
茫然趣兩頭

Vô cớ sanh hiểu biết,
Chấp tướng cầu Bồ đề.
Tình còn một niệm ngộ,
Sao vượt mê thuở trước?
Tự tánh nguồn giác thể,
Theo chiếu uổng đổi dời.
Chẳng vào thất Tổ sư,
Mờ mịt hướng hai đầu.

[hoatihon]

Chấp Không.

[lavinhcuong]

Bài 75.


10. THIỀN SƯ CHÍ ĐẠO 志道 Ở QUẢNG CHÂU.


Người Nam Hải. Ban đầu đến tham vấn Lục Tổ, thưa:

- Từ khi học nhân xuất gia, xem kinh Niết bàn có hơn mười năm mà chưa rõ đại ý. Mong Hòa thượng rủ lòng dạy bảo.

Tổ hỏi:

- Ông chưa rõ chỗ nào?

Đáp:

Chư hành vô thường,
Thị sanh diệt pháp.
Sanh diệt diệt dĩ,
Tịch diệt vi lạc.

諸行無常
是生滅法
生滅滅已
寂滅為樂

Chư hành vô thường,
Là pháp sanh diệt.
Sanh diệt diệt rồi,
Tịch diệt là vui.

con còn nghi hoặc chỗ đó.

Tổ hỏi:

- Vì sao ông sanh nghi?

Đáp:

- Tất cả chúng sanh đều có hai thân, là sắc thân và pháp thân. Sắc thân vô thường có sanh có diệt, pháp thân hữu thường vô tri vô giác. Kinh nói “Sanh diệt diệt rồi, tịch diệt là vui” đó, chưa biết thân nào tịch diệt thân nào thọ vui ?
Nếu là sắc thân tịch diệt, khi sắc thân diệt thì tứ đại phân tán, tồn là khổ, khổ đâu thể nói vui. Nếu là pháp thân tịch diệt tức đồng với cỏ cây gạch đá, thì ai sẽ thọ lạc? Hơn nữa pháp tánh là thể của sanh diệt, ngũ uẩn là dụng của sanh diệt; năm dụng luôn sanh diệt trong nhất thể, sanh thì từ thể khởi dụng, diệt thì thâu dụng quy về thể. Nếu để mặc cho năm dụng sanh lại, tức là loài hữu tình không đoạn không diệt; nếu không cho năm dụng sanh lại thì mãi mãi quy về tịch diệt, tức là hữu tình đồng với vật vô tình.
Như vậy, tất cả các pháp đều bị niết bàn chế phục cấm chỉ, sanh còn không được thì có gì là vui đâu?

Tổ nói:

- Ông là Thích tử sao còn quen thói tà kiến đoạn thường của ngoại đạo mà nghị luận pháp tối thượng thừa? Cứ theo chỗ ông hiểu thì ngoài sắc thân riêng có pháp thân, lìa sanh diệt cầu nơi tịch diệt; lại suy luận niết bàn là thường vui, nói có thân thọ vui. Đó là chấp trước luyến tiếc sự sanh tử, tham đắm cái vui thế gian.
Nay ông phải biết, Phật vì tất cả những người mê nhận năm uẩn hòa hợp làm tướng thân của mình (ngã), họ phân biệt tất cả pháp là tướng trần bên ngoài, ưa sống ghét chết niệm niệm đổi dời, chẳng biết ngã pháp là mộng huyễn hư giả mới luống chịu luân hồi, đến nỗi Niết bàn thường vui lại cho là tướng khổ mà suốt ngày tìm cầu Niết bàn. Vì thế Phật thương mới chỉ cho cái vui thật của Niết bàn (chơn lạc): “Trong sát na không có tướng sanh, trong sát na không có tướng diệt, lại cũng không có sự sanh diệt nào để diệt. Đó là tịch diệt hiện tiền. Đương lúc tịch diệt hiện tiền, cũng không có sự nghĩ tưởng về hiện tiền mới gọi là thường vui (thường lạc)”. Cái vui đó không có người thọ cũng không có người chẳng thọ, há có tên gọi “một thể năm dụng”, huống chi còn nói Niết bàn chế phục cấm chỉ các pháp khiến cho mãi mãi không sanh. Đó là báng Phật hủy Pháp.


Nhữ thị Thích tử hà tập ngoại đạo đoạn thường tà kiến 。nhi nghị Tối Thượng Thừa pháp 。cứ nhữ sở giải 。tức sắc thân ngoại biệt hữu pháp thân 。li sinh diệt cầu ư tịch diệt 。hựu suy Niết bàn thường lạc 。ngôn hữu thân thụ giả 。tư nãi chấp lận sinh tử đam trước thế lạc 。nhữ kim đương tri 。Phật vi nhất thiết mê nhân nhận ngũ uẩn hòa hợp vi tự thể tướng 。phân biệt nhất thiết pháp vi ngoại trần tướng 。hảo sinh ác tử niệm niệm thiên lưu 。bất tri mộng ảo hư giả 。uổng thụ luân hồi, dĩ thường lạc Niết bàn phiên vi khổ tướng chung nhật trì cầu 。Phật mẫn thử cố nãi kì Niết bàn chân lạc 。sa na vô hữu sinh tướng 。sa na vô hữu diệt tướng 。canh vô sinh diệt khả diệt, thị tắc tịch diệt kiến tiền 。đương kiến tiền chi thời diệc vô kiến tiền chi lượng nãi vị thường lạc thử lạc vô hữu thụ giả diệc vô bất thụ giả khởi hữu nhất thể ngũ dụng chi danh hà huống canh ngôn Niết bàn cấm phục chư pháp linh vĩnh bất sinh tư nãi báng Phật huỷ Pháp.

汝是釋子何習外道斷常邪見, 而議最上乘法, 據汝所解, 即色身外別有法身,離生滅求於寂滅, 又推涅槃常樂, 言有身受者, 斯乃執吝生死耽著世樂, 汝今當知, 佛為一切迷人認五蘊和合為自體相, 分別一切法為外塵相, 好生惡死念念遷流, 不知夢幻虛假, 枉受輪迴, 以常樂涅槃翻為苦相終日馳求, 佛愍此故乃示涅槃真樂,剎那無有生相, 剎那無有滅相,更無生滅可滅, 是則寂滅見前, 當見前之時亦無見前之量乃謂常樂此� �無有受者亦無不受者豈有一體五用之� ��何況更言涅槃禁伏諸法令永不生斯乃 謗佛毀法.

Hãy nghe ta nói kệ:

Vô thượng Đại Niết Bàn,
Viên minh thường tịch chiếu,
Phàm ngu vị chi tử,
Ngoại đạo chấp vi đoạn,
Chư cầu nhị thừa nhân,
Mục dĩ vô vi tác.
Tận thuộc tình sở kế,
Lục thập nhị kiến bổn,
Vọng lập hư giả danh,
Hà vi chơn thực nghĩa?
Duy hữu quá lượng nhân,
Thông đạt vô thủ xả,
Dĩ tri ngũ uẩn pháp,
Cập dĩ uẩn trung ngã,
Ngoại hiện chúng sắc tượng,
Nhất nhất âm thanh tướng,
Bình đẳng như mộng huyễn,
Bất khởi phàm thánh kiến,
Bất tác Niết bàn giải,
Nhị biên tam tế đoạn,
Thường ứng chư căn dụng,
Nhi bất khởi dụng tưởng,
Phân biệt nhất thiết pháp,
Bất khởi phân biệt tưởng.
Kiếp hỏa thiêu hải để,
Phong cổ sơn tướng kích,
Chơn thường tịch diệt lạc,
Niết bàn tướng như thị.
Ngô kim cưỡng ngôn thuyết,
Linh nhữ xả tà kiến,
Nhữ vật tùy ngôn giải,
Hứa nhữ tri thiểu phần.

無上大涅槃　　
圓明常寂照
凡愚謂之死　　
外道執為斷
諸求二乘人　　
目以無為作
盡屬情所計　　
六十二見本
妄立虛假名　　
何為真實義
唯有過量人　　
通達無取捨
以知五蘊法　　
及以蘊中我
外現眾色象　　
一一音聲相
平等如夢幻　　
不起凡聖見
不作涅槃解　　
二邊三際斷
常應諸根用　
而不起用想
分別一切法　
不起分別想
劫火燒海底　　
風鼓山相擊
真常寂滅樂　　
涅槃相如是
吾今彊言說　
令汝捨邪見
汝勿隨言解　　
許汝知少分


Vô thượng Đại Niết Bàn,
Viên minh hằng tịch chiếu,
Phàm ngu gọi là chết,
Ngoại đạo chấp là đoạn,
Những người cầu nhị thừa,
Gọi đó tu vô vi.
Đều thuộc tình sở chấp,
Gốc sáu mươi hai kiến,
Vọng lập tên hư giả,
Sao là nghĩa chơn thật?
Chỉ có bậc Thánh nhân,
Thông đạt không thủ xả,
Vì biết pháp ngũ uẩn,
Và các pháp trong ta,
Ngoài hiện các hình sắc,
Mỗi mỗi tướng âm thanh,
Bình đẳng như mộng huyễn,
Không khởi thấy Phàm Thánh,
Không sanh hiểu Niết bàn,
Nhị biên tam tế đoạn,
Thường ứng dụng các căn,
Mà không khởi tưởng dụng,
Phân biệt tất cả pháp,
Không khởi tưởng phân biệt.
Kiếp lửa thiêu đáy biển,
Gió động kích tướng núi,
Vui tịch diệt chơn thường,
Tướng Niết bàn như thế.
Nay ta buộc phải nói,
Cho ông bỏ tà kiến,
Ông chớ theo lời nói,
May ra biết ít nhiều.

Sư nghe kệ hớn hở vui mừng, làm lễ rồi lui.

[hoatihon]

Mộng Huyễn lao xao.

[lavinhcuong]

Bài 76.


11. HÒA THƯỢNG ẤN TÔNG 印宗,CHÙA PHÁP TÁNH 法性, QUẢNG CHÂU.


Người Ngô Quận, họ Ấn. Từ khi Sư xuất gia đã nghiên cứu tinh tường toàn bộ kinh Niết bàn. Năm Đường Hàm Hanh nguyên niên (670 – Đường Cao Tông) Sư đến kinh sư, vua ban chiếu cho ở chùa Đại Kính Ái, Sư rất mực từ chối rồi đi Kì Xuân yết kiến Hoằng Nhẫn Đại sư.

Về sau Sư giảng kinh Niết bàn ở chùa Pháp Tánh, Quảng Châu. Gặp Lục Tổ Huệ Năng Đại sư mới ngộ huyền lý, Sư xem Huệ Năng là thầy truyền pháp. Sư góp nhặt lời nói của những bậc đạt giả các nơi từ đời Lương đến Đường mà soạn thuật “Tâm Yếu Tập” thạnh hành ở đời.

Năm Tiên Thiên thứ hai (713 – Đường Huyền Tông), ngày 21 tháng 2 Sư tịch ở chùa Diệu Hỉ núi Cối Kê, thọ 87 tuổi.
Vương Sư Càn lập tháp thờ ở Cối Kê và làm bài minh.

[lavinhcuong]

Bài 77.


12. THIỀN SƯ HÀNH TƯ 行思 NÚI THANH NGUYÊN 青原, KIẾT CHÂU.




Người An Thành, bổn châu (Kiết Châu), họ Lưu. Xuất gia hồi còn trẻ thơ. Mỗi lần những người ở chung bàn luận đạo lý, chỉ có Sư giữ im lặng.

Sau nghe tiếng pháp tịch Tào Khê, bèn đến tham lễ.

Sư hỏi:

- Làm gì thì không rơi vào giai cấp?

Đương hà sở vụ tức bất lạc giai cấp ?

當何所務即不落階級?

Tổ hỏi:

- Ông đã từng làm việc gì?

Nhữ tằng tác thập ma ?

汝曾作什麼 ?

Sư đáp:

- Thánh đế cũng chẳng làm.

Thánh đế diệc bất vi.

聖諦亦不為

Tổ hỏi:

- Vậy rơi vào giai cấp nào?

Lạc hà giai cấp ?

落何階級 ?

Đáp:

- Thánh đế còn chẳng làm, thì giai cấp cái gì đâu?!

Thánh đế thượng bất vi, hà giai cấp chi hữu ?!

聖諦尚不為, 何階級之有.

Tổ thừa nhận Sư. Trong pháp hội Tào Khê học đồ dù đông người, Sư là người đứng đầu, cũng như ở Thiếu Lâm Nhị Tổ không nói, vì thế mà được tủy vậy.

Diệc do nhị tổ bất ngôn, thiếu lâm vị chi đắc tuỷ hĩ.

亦猶二祖不言少林謂之得髓矣


Một hôm Tổ (Lục Tổ) bảo Sư:

- Từ trước y pháp cả hai lần lượt thầy truyền cho trò, y tiêu biểu để tin, pháp để ấn tâm. Nay ta có được người, lo gì người chẳng tin? Ta từ nhận y đến nay gặp nhiều tai nạn, huống chi đời sau sự cạnh tranh ắt càng nhiều, y thì giữ lại ở sơn môn, ông nên tách ra giáo hóa một nơi, không để cho đứt mất.

Sau khi đắc pháp, Sư trụ trì chùa Tĩnh Cư núi Thanh Nguyên, Kiết Châu.

Lục tổ sắp thị hiện nhập diệt, có sa di Hy Thiên (tức là Hòa thượng Thạch Đầu, Nam Nhạc) hỏi Tổ:

- Sau khi Hòa thượng trăm tuổi, Hy Thiên chưa biết phải nương tựa ai?

Tổ dạy:

- Tầm Tư đi.

Khi Tổ qua đời, Hy Thiên thường đến chỗ vắng tọa thiền, tâm rỗng lặng hầu như quên sự sống. Đệ nhất tòa hỏi:

- Thầy đã mất, ông ngồi không ở đây làm gì?

Thiên đáp:

- Tôi vâng theo di huấn, nên tầm tư thôi.

Đệ nhất tòa nói:

- Ông có sư huynh là Hòa Thượng Hành Tư nay ở Kiết Châu, nhân duyên ông ở đó. Lời thầy rất ngay thẳng, tự ông mê vậy.

Thiên nghe nói bèn lễ từ khám Tổ, rồi đi thẳng đến chùa Tĩnh Cư.
Sư (Hành Tư) hỏi:

- Ông từ đâu đến?

Thiên đáp:

- Tào Khê.

Sư (Hành Tư) hỏi:

- Đem được cái gì đến đây?

Tướng đắc thập ma lai ?

將得什麼來 ?

Thiên đáp:

- Khi chưa đến Tào Khê cũng chẳng mất.

Vị đáo tào khê diệc bất thất.

未到曹谿亦不失

Sư nói:

- Như thế thì dùng đi, đến Tào Khê làm gì?

Nhẫm ma dụng, khứ tào khê tác thập ma ?

恁麼用去曹谿作什麼 ?

Đáp:

- Nếu chẳng đến Tào Khê, đâu biết chẳng mất.

Nhược bất đáo tào khê, tranh tri bất thất.

若不到曹谿爭知不失

Thiên lại hỏi:

- Đại sư Tào Khê có biết Hòa thượng chăng?

Sư hỏi:

- Ông nay biết ta chăng?

Đáp:

- Biết, nhưng sao có thể biết được?

Sư nói:

- Loài có sừng tuy nhiều, một con lân là đủ!

Thiên lại hỏi:

- Hòa thượng rời Tào Khê bao lâu rồi?

Sư đáp:

- Ta cũng chẳng biết. Ông rời Tào Khê bao lâu rồi?

Đáp:

- Hy Thiên chẳng từ Tào Khê đến.

Sư nói:

- Ta cũng biết chỗ ông đi.

Đáp:

- Hòa thượng vốn là bậc đại nhân, chớ nên vội vàng.

----------

Một ngày khác Sư lại hỏi Thiên:

- Ông từ đâu đến?

Đáp:

- Tào Khê.

Sư bèn đưa cây phất tử lên, hỏi:

- Tào Khê có cái này không?

Đáp:

- Không những Tào Khê mà Tây Thiên cũng không có.

Sư hỏi:

- Ông chưa từng đến Tây Thiên ư?

Đáp:

- Nếu đến liền có.

Sư nói:

- Chưa đâu! Nói lại đi.

Đáp:

- Hòa thượng cũng phải nói giúp một nửa, chớ nên trông cậy hết ở học nhân.

Sư nói:

- Không từ chối nói với ông, chỉ sợ về sau không có người gánh vác.

---------

Sư sai Hy Thiên đem thư đến Hòa thượng Hoài Nhượng ở Nam Nhạc, dặn:

- Ông chuyển đạt thư rồi, hãy về gấp. Ta có cái búa cùn dành cho ông trụ núi.

Thiên đến đó chưa trình thư, liền hỏi:

- Khi chẳng mộ chư Thánh, chẳng trọng tánh linh mình thì thế nào?

Nhượng nói:

- Ông hỏi cao quá đi! Sao không hỏi thấp xuống.

Thiên đáp:

- Thà chịu vĩnh kiếp trầm luân chứ không mộ chư thánh giải thoát.

Ninh khả vĩnh kiếp trầm luân, bất mộ chư thánh giải thoát.

寧可永劫沈淪, 不慕諸聖解脫

Nhượng bèn thôi.

Thiên về tới chùa Tĩnh Cư, Sư hỏi:

- Ông đi chưa lâu, đưa thư tới không?

Thiên đáp:

- Tin tức cũng chẳng thông, thư đưa cũng chẳng tới.

Sư hỏi:

- Vì sao?

Thiên nhắc lại tiền thoại, rồi nói:

- Lúc ra đi được Hòa thượng hứa cho cái búa cùn, tiện đây xin lấy.
Sư thõng một chân xuống, Thiên lễ bái. Chẳng bao lâu Sư từ giã đi Nam Nhạc.
(Huyền Sa nói: Hòa thượng Thạch Đầu lớn được nhỏ được, bị sư Hoài Nhượng xô ngã tới nay chưa đứng dậy được)

-----------

Hà Trạch Thần Hội đến tham vấn. Sư hỏi:

- Ở đâu đến?

Hội đáp:

- Tào Khê.

Sư hỏi:

- Ý chỉ Tào Khê ra sao?

Thần Hội chấn chỉnh thân rồi thôi. Sư nói:

- Vẫn còn mang ngói gạch đấy.

Hỏi:

- Trong đó Hòa thượng không có vàng ròng để cho người ư?

Sư nói:

- Giá có cho, ông để ở đâu?

(Huyền Sa nói: Đúng vậy. Vân Cư Tích hỏi: Như Huyền Sa nói “đúng vậy”, thì đó là vàng ròng hay là ngói gạch?)

-----------

Tăng hỏi:

- Thế nào là đại ý Phật pháp?

Sư nói:

- Gạo ở Lô Lăng giá cả ra sao?

-----------

Sư đã truyền pháp cho Thạch Đầu. Năm Đường Khai Nguyên thứ 28, nhằm năm canh thìn 740, ngày 13 tháng chạp, Sư thăng đường báo chúng rồi ngồi kiết già mà tịch.

Vua Đường Hy Tông (874 – 888) ban thụy hiệu là Hoằng Tế Thiền Sư, tháp là Quy Chơn.

[lavinhcuong]

Bài 78.


13. THIỀN SƯ HOÀI NHƯỢNG 懷讓 Ở NAM NHẠC.


Người ở Kim Châu, họ Đỗ. Năm 15 tuổi đến chùa Ngọc Tuyền ở Kinh Châu nương nhờ luật sư Hoằng Cảnh xuất gia. Sau khi thọ giới cụ túc, thực tập tạng tỳ ni (luật, oai nghi).

Một hôm tự than: “Phàm người xuất gia phải vì pháp vô vi”. Lúc ấy bạn đồng học là Thản Nhiên biết ý chí Sư cao siêu, khuyên Sư cùng đến yết kiến Hòa thượng Huệ An ở Tung Sơn, Huệ An mở mang tri thức cho Sư. Rồi Sư đi thẳng đến Tào Khê tham Lục Tổ.
Tổ hỏi:
- Từ đâu đến?
Đáp:
- Từ Tung Sơn đến.
Tổ hỏi:
- Vật nào đến như thế?
Đáp:
- Nói giống như một vật thì không trúng.
Tổ hỏi:
- Có thể tu chứng không?
Đáp:
- Tu chứng thì chẳng không, nhiễm ô thì không được.
Tổ nói:
- Chính cái không nhiễm ô đó mà chư Phật hộ niệm, ông đã như thế ta cũng như thế. Tổ Bát Nhã Đa la ở Tây Thiên có lời sấm ký rằng “Dưới chân ông sẽ xuất hiện một con ngựa tơ đạp chết người trong thiên hạ”, đều ở tâm ông không cần nói sớm.

Sư khế hội thông suốt, ở hầu hạ thân cận bên Tổ suốt 15 năm. Năm Đường Tiên Thiên thứ hai (713 – Đường Huyền Tông), Sư đến Hành Nhạc ở chùa Bát Nhã.
Khoảng năm Khai Nguyên (713 – 741, Đường Huyền Tông), có sa môn Đạo Nhất (Tức là Mã Tổ Đại sư) hàng ngày tọa thiền ở viện Truyền Pháp. Sư biết đó là pháp khí, đến hỏi:
- Đại đức ngồi thiền để cầu cái gì?
Nhất đáp:
- Cầu làm Phật.
Sư bèn lấy một cục gạch, mài trên đá ở trước am của Đạo Nhất.
Nhất hỏi:
- Thầy làm gì vậy?
Sư đáp:
- Mài để làm gương.
Nhất nói:
- Mài gạch há thành gương được ư?
Sư hỏi:
- Ngồi thiền há thành Phật được ư?
Nhất hỏi:
- Thế nào mới phải?
Sư nói:
- Như người đi xe bò, xe không đi đánh xe là phải hay đánh bò là phải?

Đạo Nhất không đáp được. Sư lại nói:

- Ông học ngồi thiền hay học ngồi Phật? Nếu học ngồi thiền thì thiền chẳng phải nằm ngồi; nếu học ngồi Phật thì Phật chẳng phải tướng nhất định nào, nơi pháp vô trụ không nên thủ xả. Ông ngồi Phật như thế tức là giết Phật, nếu chấp tướng ngồi chẳng đạt lý kia (vô trụ).

Nhất nghe chỉ dạy như uống đề hồ, lễ bái hỏi:
- Dụng tâm thế nào mới hợp với vô tướng tam muội?
Sư đáp:
- Ông học pháp môn tâm địa như gieo hạt giống, ta nói pháp yếu ví như mưa móc trên trời kia, duyên ông ứng hợp sẽ thấy đạo kia.
Lại hỏi:
- Đạo chẳng phải sắc tướng làm sao thấy được?
Sư nói:
- Con mắt pháp của tâm địa hay thấy về đạo, vô tướng tam muội cũng lại như vậy.
Nhất hỏi:
- Có thành hoại không?
Sư đáp:
- Nếu lấy cái thành hoại tụ tán mà thấy đạo thì không phải thấy đạo. Hãy nghe ta nói kệ:

Tâm địa hàm chư chủng,
Ngộ trạch tất giai manh.
Tam muội hoa vô tướng,
Hà hoại phục hà thành?

心地含諸種　　
遇澤悉皆萌
三昧華無相　　
何壞復何成

Đất tâm chứa hạt giống,
Gặp ướt đều nảy mầm.
Hoa tam muội vô tướng,
Nào hoại lại nào thành?

Nhất nhờ khai ngộ tâm ý siêu nhiên, theo hầu Sư mười năm, ngày càng sâu mầu.

-------

Đệ tử nhập thất của Sư gồm có 6 người. Sư ấn khả từng người:

- Các ông sáu người đồng chứng thân ta, mỗi người khế hội một phần.
Một người được chân mày ta, giỏi về oai nghi là Thường Hạo;
Một người được mắt ta, giỏi về nhìn sự việc là Trí Đạt;
Một người được tai ta, giỏi về nghe lý là Thản Nhiên;
Một người được mũi ta, giỏi về cảm nhận là Thần Chiếu;
Một người được lưỡi ta, giỏi về đàm thuyết là Nghiêm Tuấn;
Một người được tâm ta, thông suốt mọi điều là Đạo Nhất.
Nhất nhân đắc ngô tâm thiện cổ kim Đạo Nhất
一人得吾心善古今道一

Sư lại nói:
- Tất cả pháp đều từ tâm sanh, tâm không chỗ sanh pháp không thể trụ. Nếu đạt tâm địa thì làm gì cũng được, nếu không gặp người thượng căn thì nên cẫn thận không nên nói gì.
Nhất thiết pháp giai tùng tâm sinh, tâm vô sở sinh pháp vô năng trụ. Nhược đạt tâm địa sở tác vô ngại, phi ngộ thượng căn nghi thận từ tai.
一切法皆從心生, 心無所生法無能住. 若達心地所作無礙, 非遇上根宜慎辭哉.

-----------

Có một đại đức hỏi:
- Như gương hiện ảnh, khi có ảnh rồi thì cái trong suốt của gương đi đâu?
Như kính chú tượng, tượng thành hậu kính minh hướng thập ma xứ khứ ?
問如鏡鑄像, 像成後鏡明向什麼處去 ?

Sư đáp:
- Lúc đại đức còn trẻ thơ, tướng mạo đó bây giờ ở đâu ?!
Như đại đức vi đồng tử thời tướng mạo hà tại ?!
如大德為童子時相貌何在 ?!

Hỏi:
- Sau khi có ảnh rồi, tại sao gương không sáng soi nữa ?
Chỉ như tượng thành hậu, vi thập ma bất giám chiếu ?
只如像成後, 為什麼不鑑照 ?

Sư đáp:
-Tuy không sáng soi, nhưng dối y một chút cũng không được.
Tuy nhiên bất giám chiếu, man tha nhất điểm bất đắc.
雖然不鑑照。謾他一點不得

---------

Sau Mã Đại sư đi xiển hóa ở Giang Tây, Sư hỏi chúng:
- Đạo Nhất vì chúng thuyết pháp chăng?
Chúng đáp:
- Đã vì chúng thuyết pháp.
Sư nói:
- Vẫn chưa thấy người đem tin tức về.
Chúng lặng thinh. Nhân đó Sư sai một vị tăng đi thăm, Sư dặn:
- Đợi khi y thượng đường, chỉ hỏi “Làm gì”. Y nói lời nào ghi nhớ đem về đây.
Vị tăng ra đi làm đúng như lời Sư đã dặn. Khi về tăng thưa:
- Mã Sư nói “Từ khi loạn rợ Hồ, sau ba mươi năm ăn chưa từng thiếu dưa muối”.
Sư nhận là đúng.

Năm Thiên Bảo thứ ba (744 – Đường Huyền Tông), ngày 11 tháng 8, Sư viên tịch tại Hành Nhạc. Sắc ban thụy hiệu là Đại Huệ Thiền Sư, tháp hiệu Tối Thắng Luân.

[hoatihon]

Hoa Tam Muội.

[hoatihon]

Sở tác vô ngại.

[lavinhcuong]

Bài 79.

14. THIỀN SƯ HUYỀN GIÁC 玄覺 Ở VĨNH GIA, ÔN CHÂU.


Người ở Vĩnh Gia, họ Đới. Xuất gia từ nhỏ, xem khắp tam tạng, tinh thông pháp môn viên diệu Chỉ Quán của Tông Thiên Thai, trong bốn oai nghi thường an trú sâu kín thiền quán. Sau nhân thiền sư Lãng ở Tả Khê khích lệ, Sư cùng thiền sư Sách ở Đông Dương đồng đến Tào Khê.
Mới tới, Sư vai mang bình bát đi nhiễu Tổ ba vòng rồi đứng lại chống tích trượng.

Tổ nói:
- Phàm là sa môn phải đủ ba ngàn oai nghi tám muôn tế hạnh. Đại đức từ phương nào đến mà sanh đại ngã mạn vậy?

Sư đáp:
- Sanh tử việc lớn, vô thường mau chóng!
Sinh tử sự đại, vô thường tấn tốc !
生死事大, 無常迅速 !

Tổ hỏi:
- Sao không quán cái không sanh tử, liễu ngộ cái không chậm mau?
Hà bất thể thủ vô sinh, liễu vô tốc hồ ?
何不體取無生了無速乎?

Đáp:
- Thể đã không sanh tử, hiểu ra : chẳng có gì mau chậm !
Thể tức vô sinh, liễu bản vô tốc !
體即無生,了本無速 !

Tổ nói:
- Đúng thế, đúng thế!
Như thị như thị !
如是如是!

Lúc đó đại chúng nghe vậy đều ngạc nhiên. Sư bèn đầy đủ oai nghi lễ bái, chốc lát sau từ giã ra về. Tổ bảo:

- Sao về nhanh thế?
Phản thái tốc hồ ?
返太速乎?

Sư đáp:
- Vốn tự chẳng động, há có nhanh chậm sao?
Bản tự phi động, khởi hữu tốc da ?!
本自非動, 豈有速耶?!

Tổ hỏi:
- Ai biết chẳng động?
Thùy tri phi động ?
誰知非動?

Đáp:
- Nhân giả tự sanh phân biệt.
Nhân giả tự sinh phân biệt.
仁者自生分別.

Tổ nói:
- Ông thật là đạt ý vô sanh.
Nhữ thậm đắc vô sinh chi ý.
汝甚得無生之意.

Sư vặn lại :
- Vô sanh há có ý sao?
Vô sinh khởi hữu ý da ?
無生豈有意耶?

Tổ hỏi:
- Nếu không có ý thì ai phân biệt?
Vô ý thùy đương phân biệt ?
無意誰當分別?

Đáp:
- Phân biệt cũng chẳng phải ý.
Phân biệt diệc phi ý.
分別亦非意.

Tổ khen:
- Lành thay, lành thay! Hãy ở lại một đêm.

Vì vậy người bấy giờ gọi Sư là Nhất Túc Giác. Huyền Sách ở lại với Sư, sáng hôm sau cùng nhau xuống núi trở về Ôn Giang. Học giả quy tụ rất đông.
Sư được ban hiệu là Chơn Giác Đại Sư.
Sư trước tác một bài Chứng Đạo Ca và Thiền Tông Ngộ Tu Viên Chỉ, từ cạn đến sâu. Thứ sử Khánh Châu là Ngụy Tĩnh kết tập lại và đề tựa, thành mười thiên tên là Vĩnh Gia Tập, đều thạnh hành ở đời.