Trích đăng Truyền Đăng Lục Quyển 5

[lavinhcuong]

Bài 66.


1. QUẬT ĐA 堀多 TAM TẠNG TÂY VỰC.

Người Thiên Trúc. Đông du đến Thiều Dương gặp Lục Tổ, ngay lời nói Sư khế ngộ.

Sau du phương Ngũ Đài, đến thôn Lịch huyện Định Tương, gặp một tăng kết am ngồi tọa thiền, Tam Tạng hỏi:

- Ông ngồi một mình ở đây làm gì?

Đáp:

- Quán tịnh.

Tam Tạng hỏi:

- Quán đó là ai quán? Tịnh đó là vật gì?

Tăng ấy làm lễ, hỏi:

- Lý đó ra sao?

Tam Tạng hỏi:

- Sao ông không tự quán tự tịnh?

Tăng ấy mờ mịt, không biết đối đáp.

Tam Tạng hỏi:

- Ông xuất thân từ pháp môn của ai vậy?

Đáp:

- Thần Tú Đại sư.

Tam Tạng nói:

- Ở Tây Vực tôi, ngoại đạo căn cơ thấp nhất cũng không hỏng với kiến giải đó. Ngồi không trơ trơ như vậy, với đạo có ích lợi gì?

Tăng ấy lại hỏi Tam Tạng:

- Thầy ông là ai?

Tam Tạng đáp:

- Thầy tôi là Lục Tổ. Sao ông không mau đến Tào Khê để quyết nghi yếu chỉ chơn thật?

Tăng ấy liền rời am đi tham Lục Tổ, thuật đầy đủ việc trước. Lời Lục Tổ dạy phù hợp với Tam Tạng, tăng ấy tin theo.

Về sau không biết Tam Tạng mất ở đâu.

[hoatihon]

Định Huệ vốn sẵn.

[lavinhcuong]

Bài 73.


8. THIỀN SƯ CHÍ TRIỆT 志徹 Ở GIANG TÂY 江西

Người ở Giang Tây, họ Trương, tên Hành Xương. Lúc nhỏ Xương làm hiệp khách, từ khi thiền tông phân hóa thành Nam Bắc, chủ hai tông tuy không có bỉ ngã nhưng đồ lữ tranh nhau sanh ưa ghét, khi đó môn nhân Bắc Tông tự lập sư Tú làm Tổ thứ sáu, mà đố kỵ việc truyền y cho Huệ Năng Đại sư được thiên hạ đều biết. Nhưng Tổ là Bồ tát dự biết chuyện đó, để trước mười lượng vàng ở phương trượng. Bấy giờ Hành Xương nhận lời với môn nhân Bắc Tông, nửa đêm giấu đao vào thất Tổ sắp muốn ra tay, Tổ đưa cổ mà nhận, Hành Xương vung đao chém ba lần đều không gây tổn hại.
Tổ nói:

- Gươm chánh chẳng làm việc tà, gươm tà chẳng làm việc chánh. Ta chỉ nợ ông vàng không nợ ông mạng.

Hành Xương sợ hãi ngã xuống đất, hồi lâu mới tỉnh lại, xót xa hối lỗi bèn xin xuất gia. Tổ đưa vàng cho, nói:

- Ông hãy đi đi. Sợ đồ chúng biết được lại hại ông, ngày khác nên đổi hình dạng mà đến, ta sẽ thu nhận ông.

Hành Xương tuân lời bỏ trốn trong đêm. Sau xuất gia đầu tăng, thọ giới cụ túc, tinh tấn tu hành. Một hôm nhớ lời Tổ dặn, từ xa đến lễ ra mắt, Tổ nói:

- Ta trông ông lâu rồi, sao ông đến muộn vậy?

Đáp:

- Xưa nhờ ân Hòa thượng tha tội, nay tuy xuất gia khổ hạnh trọn khó báo đáp thâm ân. May ra chỉ được truyền pháp độ sanh mà thôi!
Đệ tử thường xem kinh Niết bàn chưa hiểu nghĩa thường, vô thường, xin Hòa thượng từ bi tóm lược nói rõ nghĩa cho.

Tổ nói:

- Vô thường tức là Phật tánh; hữu thường tức là tâm phân biệt, tất cả các pháp thiện ác.

Đáp:

- Lời Hòa thượng nói đó rất trái kinh văn.

Tổ nói:

- Ta truyền tâm ấn Phật, sao dám trái với Kinh Phật?

Đáp:

- Kinh nói Phật tánh là thường, Hòa thượng lại nói vô thường. Các pháp thiện ác cho đến tâm bồ đề đều là vô thường, Hòa thượng lại nói là thường. Thế thì trái ngược nhau, khiến học nhân càng sanh thêm nghi hoặc.

Tổ nói:

- Kinh Niết bàn trước đây ta đã nghe ni Vô Tận Tạng đọc tụng một lần rồi vì ni giảng thuyết. Không có một chữ một nghĩa nào chẳng hợp với kinh văn, cho đến nay vì ông trọn không có hai lời.

Đáp:

- Học nhân trình độ trí thức mê mờ nông cạn, mong Hòa thượng uyển chuyển khai thị.

Tổ nói :

- Ông biết chăng? Phật tánh nếu thường thì còn nói gì các pháp thiện ác, cho đến cùng kiếp không có một người nào phát tâm bồ đề. Thế nên ta nói Phật tánh vô thường, chính là Phật thuyết đạo chơn thường vậy.
Lại nữa, tất cả các pháp nếu vô thường thì vật vật đều có tự tánh (ngã) ắt phải chịu đựng sanh tử và tánh chơn thường ắt phải có chỗ chẳng biến khắp. Thế nên ta nói tất cả các pháp là thường, chính là Phật thuyết nghĩa chơn vô thường vậy.
Đức Phật lúc đầu vì phàm phu ngoại đạo chấp với tà thường, những người nhị thừa với thường cho là vô thường cộng thành tám cái điên đảo. Thế nên trong kinh Niết bàn liễu nghĩa, Phật dạy nhằm phá cái thiên kiến của họ mà chỉ rõ cái chơn thường, chơn ngã, chơn tịnh. Ông nay theo lời trái nghĩa, cho vô thường là đoạn diệt và hiểu thường như trơ trơ chết cứng, mà hiểu sai đi vi ngôn tối hậu viên diệu của Phật. Giá có xem kinh đến ngàn lần phỏng có ích lợi gì?

Nhữ tri phủ, Phật tính nhược thường, canh thuyết thập ma thiện ác chư pháp, nãi chí cùng kiếp vô hữu nhất nhân phát bồ đề tâm giả. Cố ngô thuyết vô thường, chính thị Phật thuyết chân thường chi đạo dã, hựu nhất thiết chư pháp nhược vô thường giả, tức vật vật giai hữu tự tính dong thụ sinh tử, nhi chân thường tính hữu bất biến chi xứ. Cố ngô thuyết thường giả, chính thị Phật thuyết chân vô thường nghĩa dã, phật tỉ vi phàm phu ngoại đạo chấp ư tà thường, chư nhị thừa nhân ư thường kế vô thường cộng thành bát đảo cố. Ư Niết bàn liễu nghĩa giáo trung, phá bỉ thiên kiến, nhi hiển thuyết chân thường chân ngã chân tịnh. Nhữ kim y ngôn bội nghĩa, dĩ đoán diệt vô thường cập xác định tử thường, nhi thác giải Phật chi viên diệu tối hậu vi ngôn túng lãm thiên biến hữu hà sở ích.

汝知否, 佛 性若常, 更說什麼善惡諸法, 乃至窮劫 無有一 人發菩提心者. 故吾說無常, 正是佛說真常之 道也. 又一 切諸法若無常者, 即物物皆有自性容受生死, 而真常性有不遍之 處. 故吾說常者, 正是佛說真無常義也. 佛比為凡夫外道執於邪常, 諸二 乘人於常計無常共成八 倒故, 於涅槃了 義教中, 破彼偏 見, 而顯說真常真我真淨. 汝今依言背義, 以 斷滅無常及確定死常, 而錯解佛之 圓妙最後微言. 縱覽千遍有何 所益.

Hành Xương chợt như người tỉnh cơn say, mới nói kệ:

Nhân thủ vô thường tâm,
Phật diễn hữu thường tánh.
Bất tri phương tiện giả,
Do xuân trì chấp lịch.
Ngã kim bất thi công,
Phật tánh nhi hiện tiền.
Phi sư tương thọ dữ,
Ngã diệc vô sở đắc.

因守無常心　　
佛演有常性
不知方便 者　　
猶春池執礫
我今不施功 　　
佛性而見前
非師相授與　　
我亦無所得

Do vì chúng sanh chấp vô thường,
Phật nói tánh hữu thường.
Người chẳng hiểu phương tiện,
Như ao xuân mò gạch.
Tôi nay chẳng dụng công,
Mà Phật tánh hiện tiền.
Không phải thầy truyền cho,
Tôi cũng không sở đắc.

Tổ nói:

- Ông nay triệt ngộ, nên gọi tên là Chí Triệt.

Sư lễ tạ rồi rút lui.

[lavinhcuong]

Bài 75.


10. THIỀN SƯ CHÍ ĐẠO 志道 Ở QUẢNG CHÂU.


Người Nam Hải. Ban đầu đến tham vấn Lục Tổ, thưa:

- Từ khi học nhân xuất gia, xem kinh Niết bàn có hơn mười năm mà chưa rõ đại ý. Mong Hòa thượng rủ lòng dạy bảo.

Tổ hỏi:

- Ông chưa rõ chỗ nào?

Đáp:

Chư hành vô thường,
Thị sanh diệt pháp.
Sanh diệt diệt dĩ,
Tịch diệt vi lạc.

諸行無常
是生滅法
生滅滅已
寂滅為樂

Chư hành vô thường,
Là pháp sanh diệt.
Sanh diệt diệt rồi,
Tịch diệt là vui.

con còn nghi hoặc chỗ đó.

Tổ hỏi:

- Vì sao ông sanh nghi?

Đáp:

- Tất cả chúng sanh đều có hai thân, là sắc thân và pháp thân. Sắc thân vô thường có sanh có diệt, pháp thân hữu thường vô tri vô giác. Kinh nói “Sanh diệt diệt rồi, tịch diệt là vui” đó, chưa biết thân nào tịch diệt thân nào thọ vui ?
Nếu là sắc thân tịch diệt, khi sắc thân diệt thì tứ đại phân tán, tồn là khổ, khổ đâu thể nói vui. Nếu là pháp thân tịch diệt tức đồng với cỏ cây gạch đá, thì ai sẽ thọ lạc? Hơn nữa pháp tánh là thể của sanh diệt, ngũ uẩn là dụng của sanh diệt; năm dụng luôn sanh diệt trong nhất thể, sanh thì từ thể khởi dụng, diệt thì thâu dụng quy về thể. Nếu để mặc cho năm dụng sanh lại, tức là loài hữu tình không đoạn không diệt; nếu không cho năm dụng sanh lại thì mãi mãi quy về tịch diệt, tức là hữu tình đồng với vật vô tình.
Như vậy, tất cả các pháp đều bị niết bàn chế phục cấm chỉ, sanh còn không được thì có gì là vui đâu?

Tổ nói:

- Ông là Thích tử sao còn quen thói tà kiến đoạn thường của ngoại đạo mà nghị luận pháp tối thượng thừa? Cứ theo chỗ ông hiểu thì ngoài sắc thân riêng có pháp thân, lìa sanh diệt cầu nơi tịch diệt; lại suy luận niết bàn là thường vui, nói có thân thọ vui. Đó là chấp trước luyến tiếc sự sanh tử, tham đắm cái vui thế gian.
Nay ông phải biết, Phật vì tất cả những người mê nhận năm uẩn hòa hợp làm tướng thân của mình (ngã), họ phân biệt tất cả pháp là tướng trần bên ngoài, ưa sống ghét chết niệm niệm đổi dời, chẳng biết ngã pháp là mộng huyễn hư giả mới luống chịu luân hồi, đến nỗi Niết bàn thường vui lại cho là tướng khổ mà suốt ngày tìm cầu Niết bàn. Vì thế Phật thương mới chỉ cho cái vui thật của Niết bàn (chơn lạc): “Trong sát na không có tướng sanh, trong sát na không có tướng diệt, lại cũng không có sự sanh diệt nào để diệt. Đó là tịch diệt hiện tiền. Đương lúc tịch diệt hiện tiền, cũng không có sự nghĩ tưởng về hiện tiền mới gọi là thường vui (thường lạc)”. Cái vui đó không có người thọ cũng không có người chẳng thọ, há có tên gọi “một thể năm dụng”, huống chi còn nói Niết bàn chế phục cấm chỉ các pháp khiến cho mãi mãi không sanh. Đó là báng Phật hủy Pháp.


Nhữ thị Thích tử hà tập ngoại đạo đoạn thường tà kiến 。nhi nghị Tối Thượng Thừa pháp 。cứ nhữ sở giải 。tức sắc thân ngoại biệt hữu pháp thân 。li sinh diệt cầu ư tịch diệt 。hựu suy Niết bàn thường lạc 。ngôn hữu thân thụ giả 。tư nãi chấp lận sinh tử đam trước thế lạc 。nhữ kim đương tri 。Phật vi nhất thiết mê nhân nhận ngũ uẩn hòa hợp vi tự thể tướng 。phân biệt nhất thiết pháp vi ngoại trần tướng 。hảo sinh ác tử niệm niệm thiên lưu 。bất tri mộng ảo hư giả 。uổng thụ luân hồi, dĩ thường lạc Niết bàn phiên vi khổ tướng chung nhật trì cầu 。Phật mẫn thử cố nãi kì Niết bàn chân lạc 。sa na vô hữu sinh tướng 。sa na vô hữu diệt tướng 。canh vô sinh diệt khả diệt, thị tắc tịch diệt kiến tiền 。đương kiến tiền chi thời diệc vô kiến tiền chi lượng nãi vị thường lạc thử lạc vô hữu thụ giả diệc vô bất thụ giả khởi hữu nhất thể ngũ dụng chi danh hà huống canh ngôn Niết bàn cấm phục chư pháp linh vĩnh bất sinh tư nãi báng Phật huỷ Pháp.

汝是釋子何習外道斷常邪見, 而議最上乘法, 據汝所解, 即色身外別有法身,離生滅求於寂滅, 又推涅槃常樂, 言有身受者, 斯乃執吝生死耽著世樂, 汝今當知, 佛為一切迷人認五蘊和合為自體相, 分別一切法為外塵相, 好生惡死念念遷流, 不知夢幻虛假, 枉受輪迴, 以常樂涅槃翻為苦相終日馳求, 佛愍此故乃示涅槃真樂,剎那無有生相, 剎那無有滅相,更無生滅可滅, 是則寂滅見前, 當見前之時亦無見前之量乃謂常樂此� �無有受者亦無不受者豈有一體五用之� ��何況更言涅槃禁伏諸法令永不生斯乃 謗佛毀法.

Hãy nghe ta nói kệ:

Vô thượng Đại Niết Bàn,
Viên minh thường tịch chiếu,
Phàm ngu vị chi tử,
Ngoại đạo chấp vi đoạn,
Chư cầu nhị thừa nhân,
Mục dĩ vô vi tác.
Tận thuộc tình sở kế,
Lục thập nhị kiến bổn,
Vọng lập hư giả danh,
Hà vi chơn thực nghĩa?
Duy hữu quá lượng nhân,
Thông đạt vô thủ xả,
Dĩ tri ngũ uẩn pháp,
Cập dĩ uẩn trung ngã,
Ngoại hiện chúng sắc tượng,
Nhất nhất âm thanh tướng,
Bình đẳng như mộng huyễn,
Bất khởi phàm thánh kiến,
Bất tác Niết bàn giải,
Nhị biên tam tế đoạn,
Thường ứng chư căn dụng,
Nhi bất khởi dụng tưởng,
Phân biệt nhất thiết pháp,
Bất khởi phân biệt tưởng.
Kiếp hỏa thiêu hải để,
Phong cổ sơn tướng kích,
Chơn thường tịch diệt lạc,
Niết bàn tướng như thị.
Ngô kim cưỡng ngôn thuyết,
Linh nhữ xả tà kiến,
Nhữ vật tùy ngôn giải,
Hứa nhữ tri thiểu phần.

無上大涅槃　　
圓明常寂照
凡愚謂之死　　
外道執為斷
諸求二乘人　　
目以無為作
盡屬情所計　　
六十二見本
妄立虛假名　　
何為真實義
唯有過量人　　
通達無取捨
以知五蘊法　　
及以蘊中我
外現眾色象　　
一一音聲相
平等如夢幻　　
不起凡聖見
不作涅槃解　　
二邊三際斷
常應諸根用　
而不起用想
分別一切法　
不起分別想
劫火燒海底　　
風鼓山相擊
真常寂滅樂　　
涅槃相如是
吾今彊言說　
令汝捨邪見
汝勿隨言解　　
許汝知少分


Vô thượng Đại Niết Bàn,
Viên minh hằng tịch chiếu,
Phàm ngu gọi là chết,
Ngoại đạo chấp là đoạn,
Những người cầu nhị thừa,
Gọi đó tu vô vi.
Đều thuộc tình sở chấp,
Gốc sáu mươi hai kiến,
Vọng lập tên hư giả,
Sao là nghĩa chơn thật?
Chỉ có bậc Thánh nhân,
Thông đạt không thủ xả,
Vì biết pháp ngũ uẩn,
Và các pháp trong ta,
Ngoài hiện các hình sắc,
Mỗi mỗi tướng âm thanh,
Bình đẳng như mộng huyễn,
Không khởi thấy Phàm Thánh,
Không sanh hiểu Niết bàn,
Nhị biên tam tế đoạn,
Thường ứng dụng các căn,
Mà không khởi tưởng dụng,
Phân biệt tất cả pháp,
Không khởi tưởng phân biệt.
Kiếp lửa thiêu đáy biển,
Gió động kích tướng núi,
Vui tịch diệt chơn thường,
Tướng Niết bàn như thế.
Nay ta buộc phải nói,
Cho ông bỏ tà kiến,
Ông chớ theo lời nói,
May ra biết ít nhiều.

Sư nghe kệ hớn hở vui mừng, làm lễ rồi lui.

[lavinhcuong]

Bài 76.


11. HÒA THƯỢNG ẤN TÔNG 印宗,CHÙA PHÁP TÁNH 法性, QUẢNG CHÂU.


Người Ngô Quận, họ Ấn. Từ khi Sư xuất gia đã nghiên cứu tinh tường toàn bộ kinh Niết bàn. Năm Đường Hàm Hanh nguyên niên (670 – Đường Cao Tông) Sư đến kinh sư, vua ban chiếu cho ở chùa Đại Kính Ái, Sư rất mực từ chối rồi đi Kì Xuân yết kiến Hoằng Nhẫn Đại sư.

Về sau Sư giảng kinh Niết bàn ở chùa Pháp Tánh, Quảng Châu. Gặp Lục Tổ Huệ Năng Đại sư mới ngộ huyền lý, Sư xem Huệ Năng là thầy truyền pháp. Sư góp nhặt lời nói của những bậc đạt giả các nơi từ đời Lương đến Đường mà soạn thuật “Tâm Yếu Tập” thạnh hành ở đời.

Năm Tiên Thiên thứ hai (713 – Đường Huyền Tông), ngày 21 tháng 2 Sư tịch ở chùa Diệu Hỉ núi Cối Kê, thọ 87 tuổi.
Vương Sư Càn lập tháp thờ ở Cối Kê và làm bài minh.

[lavinhcuong]

Bài 77.


12. THIỀN SƯ HÀNH TƯ 行思 NÚI THANH NGUYÊN 青原, KIẾT CHÂU.




Người An Thành, bổn châu (Kiết Châu), họ Lưu. Xuất gia hồi còn trẻ thơ. Mỗi lần những người ở chung bàn luận đạo lý, chỉ có Sư giữ im lặng.

Sau nghe tiếng pháp tịch Tào Khê, bèn đến tham lễ.

Sư hỏi:

- Làm gì thì không rơi vào giai cấp?

Đương hà sở vụ tức bất lạc giai cấp ?

當何所務即不落階級?

Tổ hỏi:

- Ông đã từng làm việc gì?

Nhữ tằng tác thập ma ?

汝曾作什麼 ?

Sư đáp:

- Thánh đế cũng chẳng làm.

Thánh đế diệc bất vi.

聖諦亦不為

Tổ hỏi:

- Vậy rơi vào giai cấp nào?

Lạc hà giai cấp ?

落何階級 ?

Đáp:

- Thánh đế còn chẳng làm, thì giai cấp cái gì đâu?!

Thánh đế thượng bất vi, hà giai cấp chi hữu ?!

聖諦尚不為, 何階級之有.

Tổ thừa nhận Sư. Trong pháp hội Tào Khê học đồ dù đông người, Sư là người đứng đầu, cũng như ở Thiếu Lâm Nhị Tổ không nói, vì thế mà được tủy vậy.

Diệc do nhị tổ bất ngôn, thiếu lâm vị chi đắc tuỷ hĩ.

亦猶二祖不言少林謂之得髓矣


Một hôm Tổ (Lục Tổ) bảo Sư:

- Từ trước y pháp cả hai lần lượt thầy truyền cho trò, y tiêu biểu để tin, pháp để ấn tâm. Nay ta có được người, lo gì người chẳng tin? Ta từ nhận y đến nay gặp nhiều tai nạn, huống chi đời sau sự cạnh tranh ắt càng nhiều, y thì giữ lại ở sơn môn, ông nên tách ra giáo hóa một nơi, không để cho đứt mất.

Sau khi đắc pháp, Sư trụ trì chùa Tĩnh Cư núi Thanh Nguyên, Kiết Châu.

Lục tổ sắp thị hiện nhập diệt, có sa di Hy Thiên (tức là Hòa thượng Thạch Đầu, Nam Nhạc) hỏi Tổ:

- Sau khi Hòa thượng trăm tuổi, Hy Thiên chưa biết phải nương tựa ai?

Tổ dạy:

- Tầm Tư đi.

Khi Tổ qua đời, Hy Thiên thường đến chỗ vắng tọa thiền, tâm rỗng lặng hầu như quên sự sống. Đệ nhất tòa hỏi:

- Thầy đã mất, ông ngồi không ở đây làm gì?

Thiên đáp:

- Tôi vâng theo di huấn, nên tầm tư thôi.

Đệ nhất tòa nói:

- Ông có sư huynh là Hòa Thượng Hành Tư nay ở Kiết Châu, nhân duyên ông ở đó. Lời thầy rất ngay thẳng, tự ông mê vậy.

Thiên nghe nói bèn lễ từ khám Tổ, rồi đi thẳng đến chùa Tĩnh Cư.
Sư (Hành Tư) hỏi:

- Ông từ đâu đến?

Thiên đáp:

- Tào Khê.

Sư (Hành Tư) hỏi:

- Đem được cái gì đến đây?

Tướng đắc thập ma lai ?

將得什麼來 ?

Thiên đáp:

- Khi chưa đến Tào Khê cũng chẳng mất.

Vị đáo tào khê diệc bất thất.

未到曹谿亦不失

Sư nói:

- Như thế thì dùng đi, đến Tào Khê làm gì?

Nhẫm ma dụng, khứ tào khê tác thập ma ?

恁麼用去曹谿作什麼 ?

Đáp:

- Nếu chẳng đến Tào Khê, đâu biết chẳng mất.

Nhược bất đáo tào khê, tranh tri bất thất.

若不到曹谿爭知不失

Thiên lại hỏi:

- Đại sư Tào Khê có biết Hòa thượng chăng?

Sư hỏi:

- Ông nay biết ta chăng?

Đáp:

- Biết, nhưng sao có thể biết được?

Sư nói:

- Loài có sừng tuy nhiều, một con lân là đủ!

Thiên lại hỏi:

- Hòa thượng rời Tào Khê bao lâu rồi?

Sư đáp:

- Ta cũng chẳng biết. Ông rời Tào Khê bao lâu rồi?

Đáp:

- Hy Thiên chẳng từ Tào Khê đến.

Sư nói:

- Ta cũng biết chỗ ông đi.

Đáp:

- Hòa thượng vốn là bậc đại nhân, chớ nên vội vàng.

----------

Một ngày khác Sư lại hỏi Thiên:

- Ông từ đâu đến?

Đáp:

- Tào Khê.

Sư bèn đưa cây phất tử lên, hỏi:

- Tào Khê có cái này không?

Đáp:

- Không những Tào Khê mà Tây Thiên cũng không có.

Sư hỏi:

- Ông chưa từng đến Tây Thiên ư?

Đáp:

- Nếu đến liền có.

Sư nói:

- Chưa đâu! Nói lại đi.

Đáp:

- Hòa thượng cũng phải nói giúp một nửa, chớ nên trông cậy hết ở học nhân.

Sư nói:

- Không từ chối nói với ông, chỉ sợ về sau không có người gánh vác.

---------

Sư sai Hy Thiên đem thư đến Hòa thượng Hoài Nhượng ở Nam Nhạc, dặn:

- Ông chuyển đạt thư rồi, hãy về gấp. Ta có cái búa cùn dành cho ông trụ núi.

Thiên đến đó chưa trình thư, liền hỏi:

- Khi chẳng mộ chư Thánh, chẳng trọng tánh linh mình thì thế nào?

Nhượng nói:

- Ông hỏi cao quá đi! Sao không hỏi thấp xuống.

Thiên đáp:

- Thà chịu vĩnh kiếp trầm luân chứ không mộ chư thánh giải thoát.

Ninh khả vĩnh kiếp trầm luân, bất mộ chư thánh giải thoát.

寧可永劫沈淪, 不慕諸聖解脫

Nhượng bèn thôi.

Thiên về tới chùa Tĩnh Cư, Sư hỏi:

- Ông đi chưa lâu, đưa thư tới không?

Thiên đáp:

- Tin tức cũng chẳng thông, thư đưa cũng chẳng tới.

Sư hỏi:

- Vì sao?

Thiên nhắc lại tiền thoại, rồi nói:

- Lúc ra đi được Hòa thượng hứa cho cái búa cùn, tiện đây xin lấy.
Sư thõng một chân xuống, Thiên lễ bái. Chẳng bao lâu Sư từ giã đi Nam Nhạc.
(Huyền Sa nói: Hòa thượng Thạch Đầu lớn được nhỏ được, bị sư Hoài Nhượng xô ngã tới nay chưa đứng dậy được)

-----------

Hà Trạch Thần Hội đến tham vấn. Sư hỏi:

- Ở đâu đến?

Hội đáp:

- Tào Khê.

Sư hỏi:

- Ý chỉ Tào Khê ra sao?

Thần Hội chấn chỉnh thân rồi thôi. Sư nói:

- Vẫn còn mang ngói gạch đấy.

Hỏi:

- Trong đó Hòa thượng không có vàng ròng để cho người ư?

Sư nói:

- Giá có cho, ông để ở đâu?

(Huyền Sa nói: Đúng vậy. Vân Cư Tích hỏi: Như Huyền Sa nói “đúng vậy”, thì đó là vàng ròng hay là ngói gạch?)

-----------

Tăng hỏi:

- Thế nào là đại ý Phật pháp?

Sư nói:

- Gạo ở Lô Lăng giá cả ra sao?

-----------

Sư đã truyền pháp cho Thạch Đầu. Năm Đường Khai Nguyên thứ 28, nhằm năm canh thìn 740, ngày 13 tháng chạp, Sư thăng đường báo chúng rồi ngồi kiết già mà tịch.

Vua Đường Hy Tông (874 – 888) ban thụy hiệu là Hoằng Tế Thiền Sư, tháp là Quy Chơn.

[lavinhcuong]

Bài 78.


13. THIỀN SƯ HOÀI NHƯỢNG 懷讓 Ở NAM NHẠC.


Người ở Kim Châu, họ Đỗ. Năm 15 tuổi đến chùa Ngọc Tuyền ở Kinh Châu nương nhờ luật sư Hoằng Cảnh xuất gia. Sau khi thọ giới cụ túc, thực tập tạng tỳ ni (luật, oai nghi).

Một hôm tự than: “Phàm người xuất gia phải vì pháp vô vi”. Lúc ấy bạn đồng học là Thản Nhiên biết ý chí Sư cao siêu, khuyên Sư cùng đến yết kiến Hòa thượng Huệ An ở Tung Sơn, Huệ An mở mang tri thức cho Sư. Rồi Sư đi thẳng đến Tào Khê tham Lục Tổ.
Tổ hỏi:
- Từ đâu đến?
Đáp:
- Từ Tung Sơn đến.
Tổ hỏi:
- Vật nào đến như thế?
Đáp:
- Nói giống như một vật thì không trúng.
Tổ hỏi:
- Có thể tu chứng không?
Đáp:
- Tu chứng thì chẳng không, nhiễm ô thì không được.
Tổ nói:
- Chính cái không nhiễm ô đó mà chư Phật hộ niệm, ông đã như thế ta cũng như thế. Tổ Bát Nhã Đa la ở Tây Thiên có lời sấm ký rằng “Dưới chân ông sẽ xuất hiện một con ngựa tơ đạp chết người trong thiên hạ”, đều ở tâm ông không cần nói sớm.

Sư khế hội thông suốt, ở hầu hạ thân cận bên Tổ suốt 15 năm. Năm Đường Tiên Thiên thứ hai (713 – Đường Huyền Tông), Sư đến Hành Nhạc ở chùa Bát Nhã.
Khoảng năm Khai Nguyên (713 – 741, Đường Huyền Tông), có sa môn Đạo Nhất (Tức là Mã Tổ Đại sư) hàng ngày tọa thiền ở viện Truyền Pháp. Sư biết đó là pháp khí, đến hỏi:
- Đại đức ngồi thiền để cầu cái gì?
Nhất đáp:
- Cầu làm Phật.
Sư bèn lấy một cục gạch, mài trên đá ở trước am của Đạo Nhất.
Nhất hỏi:
- Thầy làm gì vậy?
Sư đáp:
- Mài để làm gương.
Nhất nói:
- Mài gạch há thành gương được ư?
Sư hỏi:
- Ngồi thiền há thành Phật được ư?
Nhất hỏi:
- Thế nào mới phải?
Sư nói:
- Như người đi xe bò, xe không đi đánh xe là phải hay đánh bò là phải?

Đạo Nhất không đáp được. Sư lại nói:

- Ông học ngồi thiền hay học ngồi Phật? Nếu học ngồi thiền thì thiền chẳng phải nằm ngồi; nếu học ngồi Phật thì Phật chẳng phải tướng nhất định nào, nơi pháp vô trụ không nên thủ xả. Ông ngồi Phật như thế tức là giết Phật, nếu chấp tướng ngồi chẳng đạt lý kia (vô trụ).

Nhất nghe chỉ dạy như uống đề hồ, lễ bái hỏi:
- Dụng tâm thế nào mới hợp với vô tướng tam muội?
Sư đáp:
- Ông học pháp môn tâm địa như gieo hạt giống, ta nói pháp yếu ví như mưa móc trên trời kia, duyên ông ứng hợp sẽ thấy đạo kia.
Lại hỏi:
- Đạo chẳng phải sắc tướng làm sao thấy được?
Sư nói:
- Con mắt pháp của tâm địa hay thấy về đạo, vô tướng tam muội cũng lại như vậy.
Nhất hỏi:
- Có thành hoại không?
Sư đáp:
- Nếu lấy cái thành hoại tụ tán mà thấy đạo thì không phải thấy đạo. Hãy nghe ta nói kệ:

Tâm địa hàm chư chủng,
Ngộ trạch tất giai manh.
Tam muội hoa vô tướng,
Hà hoại phục hà thành?

心地含諸種　　
遇澤悉皆萌
三昧華無相　　
何壞復何成

Đất tâm chứa hạt giống,
Gặp ướt đều nảy mầm.
Hoa tam muội vô tướng,
Nào hoại lại nào thành?

Nhất nhờ khai ngộ tâm ý siêu nhiên, theo hầu Sư mười năm, ngày càng sâu mầu.

-------

Đệ tử nhập thất của Sư gồm có 6 người. Sư ấn khả từng người:

- Các ông sáu người đồng chứng thân ta, mỗi người khế hội một phần.
Một người được chân mày ta, giỏi về oai nghi là Thường Hạo;
Một người được mắt ta, giỏi về nhìn sự việc là Trí Đạt;
Một người được tai ta, giỏi về nghe lý là Thản Nhiên;
Một người được mũi ta, giỏi về cảm nhận là Thần Chiếu;
Một người được lưỡi ta, giỏi về đàm thuyết là Nghiêm Tuấn;
Một người được tâm ta, thông suốt mọi điều là Đạo Nhất.
Nhất nhân đắc ngô tâm thiện cổ kim Đạo Nhất
一人得吾心善古今道一

Sư lại nói:
- Tất cả pháp đều từ tâm sanh, tâm không chỗ sanh pháp không thể trụ. Nếu đạt tâm địa thì làm gì cũng được, nếu không gặp người thượng căn thì nên cẫn thận không nên nói gì.
Nhất thiết pháp giai tùng tâm sinh, tâm vô sở sinh pháp vô năng trụ. Nhược đạt tâm địa sở tác vô ngại, phi ngộ thượng căn nghi thận từ tai.
一切法皆從心生, 心無所生法無能住. 若達心地所作無礙, 非遇上根宜慎辭哉.

-----------

Có một đại đức hỏi:
- Như gương hiện ảnh, khi có ảnh rồi thì cái trong suốt của gương đi đâu?
Như kính chú tượng, tượng thành hậu kính minh hướng thập ma xứ khứ ?
問如鏡鑄像, 像成後鏡明向什麼處去 ?

Sư đáp:
- Lúc đại đức còn trẻ thơ, tướng mạo đó bây giờ ở đâu ?!
Như đại đức vi đồng tử thời tướng mạo hà tại ?!
如大德為童子時相貌何在 ?!

Hỏi:
- Sau khi có ảnh rồi, tại sao gương không sáng soi nữa ?
Chỉ như tượng thành hậu, vi thập ma bất giám chiếu ?
只如像成後, 為什麼不鑑照 ?

Sư đáp:
-Tuy không sáng soi, nhưng dối y một chút cũng không được.
Tuy nhiên bất giám chiếu, man tha nhất điểm bất đắc.
雖然不鑑照。謾他一點不得

---------

Sau Mã Đại sư đi xiển hóa ở Giang Tây, Sư hỏi chúng:
- Đạo Nhất vì chúng thuyết pháp chăng?
Chúng đáp:
- Đã vì chúng thuyết pháp.
Sư nói:
- Vẫn chưa thấy người đem tin tức về.
Chúng lặng thinh. Nhân đó Sư sai một vị tăng đi thăm, Sư dặn:
- Đợi khi y thượng đường, chỉ hỏi “Làm gì”. Y nói lời nào ghi nhớ đem về đây.
Vị tăng ra đi làm đúng như lời Sư đã dặn. Khi về tăng thưa:
- Mã Sư nói “Từ khi loạn rợ Hồ, sau ba mươi năm ăn chưa từng thiếu dưa muối”.
Sư nhận là đúng.

Năm Thiên Bảo thứ ba (744 – Đường Huyền Tông), ngày 11 tháng 8, Sư viên tịch tại Hành Nhạc. Sắc ban thụy hiệu là Đại Huệ Thiền Sư, tháp hiệu Tối Thắng Luân.

[hoatihon]

Hoa Tam Muội.

[hoatihon]

Tương ưng 1.

[hoatihon]

Tương ưng 2.