Thiền sư trung hoa tập hai

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Tăng Mật

__________________________________________________ ______________________________________



Sư cùng Động Sơn đi núi, chợt thấy một con thỏ bạch chạy qua. Sư khen:

- Giỏi thay!

Động Sơn hỏi:- Cái gì?

Sư bảo:- Đại sĩ bạch y bái tướng.

Động Sơn nói:

- Lão lão đại đại tác gia cá thuyết thoại. (Lớn lớn già già nói ra lời ấy.)

Sư hỏi:- Huynh thì sao?

Động Sơn nói:- Bậc trâm anh thời xưa tạm thời mất hồn.

*

Sư may đồ. Động Sơn thấy, hỏi:- Việc may đồ thế nào?

Sư bảo:- In tuồng may may.

Động Sơn bảo:

- Hai mươi năm đồng hành, nói ra lời ấy đâu có được công phu.

Sư hỏi:- Huynh nói sao?

Động Sơn nói:- Đạo lý này như đại địa phát hỏa.

Sư hỏi:

- Chỗ trí thức đã thông, sao chẳng đi qua lối tắt, thỉnh huynh một lời?

Động Sơn bảo:- Sư bá ý đâu được chấp công.

Sư nhân đây đốn giác, lời nói phi thường.

*

Sư cùng Động Sơn qua cây cầu khỉ, Động Sơn qua trước rồi, giở cây cầu lên bảo:

- Qua đây! Qua đây!

Sư gọi:- Xà-lê Giới!

Động Sơn bèn hạ cây cầu xuống.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Tăng Mật

__________________________________________________ ______________________________________



Bùi Hưu hỏi chúng Tăng:- Cúng dường Phật có đến ăn chăng?

Chúng Tăng đáp:- Như Đại phu tế gia thần.

Bùi Hưu đem câu này đến hỏi Vân Nham. Vân Nham đáp:

- Có bao nhiêu thức ăn đồng thời đem đến.

Vân Nham lại hỏi Sư:- Đồng thời đem đến sau làm gì?

Sư đáp:- Sau dậy trã, bát.

Vân Nham gật đầu.

*

Sau, Sư về trụ tại Thần Sơn thuộc Đàm Châu. Có vị Tăng đến hỏi:

- Thế nào không có chỗ nghe mới là nghe kinh?

Sư bảo:- Ghét hội chăng?

Tăng thưa:- Cần hội.

Sư bảo:- Chưa hiểu nghe kinh.

Tăng hỏi:- Tại sao Nhất địa chẳng thấy Nhị địa?

Sư bảo:- Ông chẳng lầm ư? Ông là địa nào?

*

Có một Cư sĩ hỏi:- Vì việc sanh tử xin Thầy một lời.

Sư bảo:- Ngươi khi nào sanh tử?

Cư sĩ thưa:- Con chẳng hội, thỉnh Thầy nói.

Sư bảo:- Chẳng hội cần một chỗ chết đi.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Khánh Chư

__________________________________________________ ______________________________________

3. THIỀN SƯ KHÁNH CHƯ

Thạch Sương - (806-888)

Sư họ Trần quê ở Tân Cam, Lô Lăng. Năm mười ba tuổi, Sư theo Thiền sư Thiệu Loan xuất gia, hai mươi ba tuổi đến Tung Nhạc thọ giới Cụ túc, sang Đông Lạc học luật. Tuy học luật, Sư vẫn biết là Tông tiệm. Sư lại sang Đại Qui, vào pháp hội làm mễ đầu (tri khố).

*

Một hôm, Sư ở trong liêu sàng gạo, Qui Sơn (Linh Hựu) đến bảo:
- Vật của thí chủ chớ ném bỏ.
Sư thưa:- Chẳng dám ném bỏ.
Qui Sơn lượm trên đất một hạt gạo, bảo:
- Ngươi nói chẳng ném bỏ, cái này từ đâu đến?
Sư lặng câm. Qui Sơn lại bảo:
- Chớ khi một hạt này, trăm ngàn hạt từ một hạt này sanh.
Sư thưa:
- Trăm ngàn hạt từ một hạt này sanh, chưa biết một hạt này từ chỗ nào sanh?
Qui Sơn cười hả hả trở về phương trượng.
Đến chiều, Qui Sơn thượng đường bảo chúng:
- Đại chúng! Trong gạo có sâu.

*

Sư đến tham Đạo Ngô, hỏi:- Thế nào chạm mắt là Bồ-đề?
Đạo Ngô gọi:- Sa-di!
Sa-di ứng thanh:- Dạ!
Đạo Ngô bảo:- Thêm nước trong tịnh bình.
Đạo Ngô lại hỏi Sư:- Ông vừa nói cái gì?
Sư thuật lại câu hỏi trước (Thế nào chạm mắt là Bồ-đề?). Đạo Ngô đứng dậy đi. Sư nhân đây tỉnh giác.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Khánh Chư

__________________________________________________ ______________________________________



Đạo Ngô bảo chúng: Ta đau gần muốn chết, bởi trong tâm có một vật để lâu thành bệnh, người nào hay vì ta dẹp nó?
Sư thưa:- Tâm vật đều phi, dẹp đó thêm bệnh.
Đạo Ngô khen:- Hiền thay! Hiền thay!
Làm Tăng mới được hai tuổi hạ, Sư bèn ẩn trong dân gian, vào xóm thợ gốm vùng Lưu Dương, Trường Sa, sáng sớm dạo đi, đến chiều trở về, mọi người không biết được Sư.
Nhân một vị Tăng từ Động Sơn đến. Sư hỏi:
- Hòa thượng có lời gì dạy chúng?
Tăng đáp:
- Hôm giải hạ, Hòa thượng thượng đường dạy: Đầu thu cuối hạ, huynh đệ hoặc đi đông đi tây, đi nên đi thẳng đến chỗ muôn dặm không có một tấc cỏ, đi làm gì?
Sư hỏi:- Có người đáp được chăng?
Tăng nói:- Không.
Sư bảo:- Sao chẳng nói "ra khỏi cửa liền là cỏ".
Tăng trở về thuật lại cho Động Sơn nghe. Động Sơn bảo:
- Ở Lưu Dương có cổ Phật.

*

Chúng thỉnh Sư trụ trì tại núi Thạch Sương, Sư cũng cho đây là nơi hợp với chí mình.
Đạo Ngô sắp viên tịch giải tán chúng, tìm đến Thạch Sương, lấy Sư làm Trưởng tử. Sư hằng ngày chuyên cần hầu hạ, giữ đúng tư cách thờ thầy. Sau khi Đạo Ngô qui tịch, học chúng qui tụ thường trên năm trăm.

*

Có vị Tăng hỏi:- Thế nào là ý Tổ sư từ Ấn Độ sang?
Sư đáp:- Trong không, một phiến đá.
Tăng lễ bái. Sư hỏi:- Hội chăng?
Tăng thưa:- Chẳng hội.
Sư bảo:- May! Ngươi chẳng hội, nếu hội ngươi đã bị vỡ đầu.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Khánh Chư

__________________________________________________ ______________________________________



Sư ở trong phương trượng, có vị Tăng ở ngoài song hỏi:
- Cách nhau mấy tấc, vì sao chẳng thấy mặt Thầy?
Sư đáp:- Ta nói khắp hết chẳng từng giấu.
Vị Tăng ấy đến hỏi Tuyết Phong:
- Khắp hết chẳng từng giấu, ý chỉ thế nào?
Tuyết Phong đáp:- Chỗ nào chẳng phải Thạch Sương.
Vị Tăng trở lại thuật lời Tuyết Phong cho Sư nghe. Sư bảo:
- Cái lão này sao mà chết gấp.
Tuyết Phong nghe lời này, tự nói:- Lão tăng tội lỗi.

*

Vân Cái đến hỏi:
- Muôn cửa đều đóng chẳng hỏi, khi muôn cửa đều mở thì thế nào?
Sư đáp:- Trong nhà làm việc gì?
Cái đáp:- Không người tiếp được y.
Sư bảo:- Nói đến tột chỗ nói, chỉ nói được tám chín phần.
Cái hỏi:- Chẳng biết Hòa thượng nói thế nào?
Sư đáp:- Không người biết (tiếp) được y.

*

Tú tài Trương Chuyết đến tham vấn, Sư hỏi:- Tú tài tên họ gì?
Tú tài thưa:- Tôi họ Trương tên Chuyết.
Sư bảo:
- Tìm cái xảo (khéo) còn không thể được, cái Chuyết (vụng) từ đâu lại?
Chuyết chợt tỉnh ngộ, trình kệ:

Quang minh tịch chiếu biến hà sa
Phàm thánh hàm linh cộng ngã gia.
Nhất niệm bất sanh toàn thể hiện
Lục căn tài động bị vân già.
Phá trừ phiền não trùng tăng bệnh
Thú hướng chân như diệc thị tà.
Tùy thuận chúng duyên vô quái ngại
Niết-bàn sanh tử đẳng không hoa.

DỊCH

Quang minh lặng chiếu khắp hà sa
Phàm thánh hàm linh vốn chung nhà.
Một niệm chẳng sanh toàn thể hiện
Sáu căn vừa động bị che lòa.
Phá trừ phiền não càng thêm bệnh
Tìm đến chân như âu cũng tà.
Tùy thuận các duyên không chướng ngại.
Niết-bàn sanh tử thảy không hoa.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Khánh Chư

__________________________________________________ ______________________________________



Bùi tướng công đến. Sư nắm giở cái hốt của Bùi Công hỏi:
- Cái này ở trong tay Thiên tử gọi là Khuê, ở trong tay quan nhân gọi là Hốt, ở trong tay lão tăng gọi nó là gì?
Bùi Công lặng câm. Sư giữ cái hốt lại.

*

Sư dạy chúng:
- Kẻ sơ học chưa gặp được việc lớn, trước phải nhận ra đầu thì đuôi tự đến. Sơ Sơn hỏi:
- Thế nào là đầu?
Sư đáp:- Phải thẳng biết có.
- Thế nào là đuôi?
- Dẹp hết hiện giờ.
- Khi có đầu không đuôi thì sao?
- Mửa được vàng ròng kham làm việc gì?
- Khi có đuôi không đầu thì sao?
- Vẫn còn nương tựa.
- Khi đầu đuôi được cân xứng thì sao?
- Y chẳng khỏi giải hội, cũng chưa cho y ở.

*

Sư ở Thạch Sương hai mươi năm, Học chúng thường ngồi chẳng nằm, ngồi thẳng như gốc cây. Thời nhân gọi là "chúng cây khô".
Vua Đường Hiến Tông nghe đạo hạnh của Sư, sai sứ đem tử y ban cho. Sư cố từ chối không nhận.

*

Niên hiệu Quang Khải năm thứ tư (889), ngày hai mươi tháng hai năm Mậu Thân, Sư có chút ít bệnh, báo tin chúng hay sắp tịch, thọ tám mươi hai tuổi, năm mươi chín tuổi hạ.

Vua sắc phong là Phổ Hội Đại sư, tháp hiệu Kiến Tướng.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Đại Đồng

__________________________________________________ ______________________________________

4. THIỀN SƯ ĐẠI ĐỒNG

Núi Đầu Tử - (819-914)

Sư họ Lưu người Hoài Ninh, Châu Thơ. Thuở bé, Sư xuất gia với Thiền sư Mãn ở Bảo Đường. Ban đầu, Sư tập quán hơi thở, kế xem kinh Hoa Nghiêm phát minh Tánh hải, lại đến núi Thúy Vi nơi hội của Thiền sư Vô Học tham vấn và được thâm ngộ.
Một hôm Sư hỏi:- Thế nào là Phật lý?
Thiền sư Vô Học đáp:-Phật tức chẳng lý.
- Chẳng rơi vào không chăng?
Thiền sư Vô Học lại dùng bài kệ sấm ký rằng:
Phật lý hà tằng lý (Phật lý đâu từng lý)
Chân không hựu bất không. (Chân không lại chẳng không.)
Đại-Đồng cư tịch trụ (Đại-Đồng ở tịch trụ)
Phu diễn ngã sư tông. (Bày diễn đạo cha ông).
Sau, Sư về ở ẩn tại núi Đầu Tử cất am tranh tên Tịch Trụ.

*

Một hôm, Triệu Châu Tùng Thẩm đến huyện Đồng Thành, Sư cũng có việc xuống núi, giữa đường hai người gặp nhau mà không biết nhau. Triệu Châu hỏi thăm những người cư sĩ biết là Đầu Tử, liền nghịch rằng:
- Phải chủ núi Đầu Tử chăng?
Sư đáp:- Cho tôi xin tiền trà muối.
Triệu Châu đi thẳng đến am trước, ngồi chờ. Sư mang một bình dầu về am.Triệu Châu hỏi:
- Nghe danh Đầu Tử đã lâu, đến đây chỉ thấy ông già bán dầu.
Sư đáp:- Thầy chỉ thấy ông già bán dầu, là không biết Đầu Tử.
- Thế nào là Đầu Tử?
Sư đưa bình dầu lên đáp:-Dầu! dầu!

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Đại Đồng

__________________________________________________ ______________________________________



Triệu Châu hỏi:- Khi ở trong chết được sống là thế nào?
Sư đáp:- Chẳng cho đi đêm, đợi sáng sẽ đến.
Triệu Châu nói:- Ta sớm là trắng, y lại là đen.

*

Từ đó, đạo hạnh của Sư đồn khắp, khách tầm đạo đua nhau kéo đến.
Sư bảo chúng rằng:
- Các ngươi đến đây nghĩ tìm ngôn ngữ hay đẹp, góp lời văn vẻ, trong miệng quí có nói ra, lão già này khí lực yếu kém, môi lưỡi chậm lụt. Nếu các ngươi hỏi ta, ta tùy câu hỏi mà đáp. Đối đáp không có gì huyền diệu có thể kịp được ngươi, cũng không dính gì đến tai ngươi. Trọn không nói hướng thượng hướng hạ, có Phật có Pháp, có phàm có thánh. Trong chỗ các ngươi bị trói buộc, biến hiện ngàn thứ, thảy đều khiến các ngươi sanh hiểu rồi tự mang gánh lấy, sau này tự làm tự chịu. Trong ấy không có gì cho các ngươi, chẳng dám lừa dối các ngươi, không ngoài không trong, có thể nói được na ná. Các ngươi lại biết chăng?

*

Tuyết Phong (Nghĩa Tồn) đứng hầu, Sư chỉ một phiến đá trước am bảo:
- Chư Phật ba đời thảy ở trong ấy.
Tuyết Phong thưa:-Nên biết có cái chẳng ở trong ấy.
Sư bảo:- Chẳng thích, thùng sơn.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Đại Đồng

__________________________________________________ ______________________________________



Một hôm, Tuyết Phong theo Sư đi thăm am chủ Long Miên. Tuyết Phong hỏi: Đường Long Miên đi về phía nào ? Sư lấy cây gậy chỉ tới trước mặt. Tuyết Phong hỏi: Đi bên đông hay đi bên tây? Sư bảo: Chẳng thích! Thùng sơn.

*

Hôm khác, Tuyết Phong hỏi:
- Khi một chùy liền thành thì thế nào?
Sư đáp:- Chẳng phải kẻ tánh thô tháo.
- Khi chẳng nhờ một chùy thì sao?
- Chẳng thích, thùng sơn.

*

Sư ngồi trong am, Tuyết Phong hỏi: Hòa thượng độ này có người tham vấn chăng? Sư với lấy cây cuốc dưới sàn ném trước mặt Tuyết Phong. Tuyết Phong thưa: Thế ấy, chính chỗ này cuốc đi. Sư bảo: Chẳng thích, thùng sơn.

*

Tuyết Phong từ ra đi, Sư tiễn ra cửa, liền gọi: Đạo giả ! Tuyết Phong ngoái đầu lại: dạ! Sư bảo: đi đường vui vẻ.

*

Có vị Tăng hỏi Triệu Châu: Trẻ con mới sanh có đủ sáu thức chăng? Triệu Châu đáp: Trên dòng nước chảy xiết, đá cầu. Sau, vị Tăng ấy đến hỏi Sư: Trên dòng nước chảy xiết, đá cầu, ý nghĩa thế nào? Sư đáp:

- Niệm niệm chẳng tạm dừng.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

T.s Đại Đồng

__________________________________________________ ______________________________________



Có vị Tăng hỏi Sư:- Cũng đồng là nước, tại sao ở biển mặn, ở sông lạt?
Sư đáp:- Trên trời sao, dưới đất cây.
- Hòa thượng lâu nay ở đây có cảnh giới gì?
- Bé gái chừa hai chỏm, đầu bạc như tơ.
- Thế nào là Tỳ-lô (pháp thân)?
- Đã có danh tự.
- Thế nào là Tỳ-lô sư (thầy Pháp thân)?
- Khi chưa có Tỳ-lô hội ấy.
- Khi bốn núi (sanh, lão, bệnh, tử) ép ngặt làm thế nào?
- Năm uẩn đều không.
- Khi một niệm chưa sanh là thế nào?
- Thật là lời nói dối.
- Trên trời dưới trời chỉ ta là hơn hết, thế nào là ta?
- Xô té ông già Hồ (Phật) có lỗi gì?
- Thế nào là Hòa thượng Sư?
- Đón đó chẳng thấy đầu kia, theo đó chẳng thấy hình kia.
- Khi mặt trời mặt trăng chưa sáng, Phật cùng chúng sanh ở chỗ nào?
- Thấy Lão tăng giận liền nói giận, thấy Lão tăng mừng liền nói mừng.