Thiền sư trung hoa tập hai

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ PHƯƠNG HỘI

__________________________________________________ ______________________________________

77. THIỀN SƯ PHƯƠNG HỘI

Ở Dương Kỳ - Khai Tổ hệ phái Dương Kỳ - (? - 1054)

Sư họ Lãnh quê ở Nghi Xuân Viên Châu. Thuở nhỏ, Sư tánh tình nhậm lẹ nói năng vui vẻ và lý thú. Đến lớn Sư không theo nghiệp bút nghiên. Có dịp, Sư đến Cửu Phong chợt nhớ như chỗ đã từng ở, quyến luyến không thể bỏ đi. Sư liền xin cạo tóc xuất gia làm Tăng. Sư xem Kinh nghe pháp tâm mở sáng tinh thần lãnh hội.

Đi du phương, Sư đến yết kiến Thiền sư Từ Minh ở Nam Nguyên. Sư dừng lại đây phụ tá cho Từ Minh một cách siêng năng cần khổ. Từ Minh dời sang Thạch Sương Đạo Ngô, Sư cũng dời theo. Nơi đây Sư làm Giám tự. Tuy theo Từ Minh đã lâu mà Sư chưa tỉnh ngộ.

Mỗi khi đến thưa hỏi, Từ Minh bảo: Việc trong ty khố quá nhiều hãy đi. Hôm khác Sư đến hỏi, Từ Minh bảo: Giám tự ngày sau con cháu khắp thiên hạ cần gì vội gấp. Một hôm Từ Minh vừa đi ra chợt mưa đến, Sư rình ở con đường tắt. Từ Minh đến, Sư liền nắm đứng lại nói: Ông già này! hôm nay phải vì tôi nói, nếu không nói tôi sẽ đánh ông. Từ Minh nói: Giám tự biết là việc quanh co liền thôi. Câu nói chưa dứt, Sư đại ngộ, liền đảnh lễ ngay dưới bùn.

Hôm sau, Sư đầy đủ oai nghi đến phương trượng lễ tạ. Từ Minh quở: chưa phải !.

*

Sau giờ thọ trai, Từ Minh thường lên núi đi kinh hành, có các Thiền giả đến tham vấn không biết đâu mà tìm. Sư biết Từ Minh đi chưa bao xa, liền đánh trống hợp chúng. Từ Minh giận rầy: Tiểu tùng lâm chiều mà đăng tòa từ đâu được qui củ này? Sư thưa: Phần Dương chiều vẫn tham vấn sao lại chẳng phải qui củ.

*

Từ Minh thượng đường, Sư ra hỏi: "Khi chim núp kêu nẩm nẩm, mây từ vào núi loạn" là thế nào? Từ Minh đáp: Ta đi trong cỏ hoang, ngươi lại vào thôn sâu. Sư thưa: Quan chẳng nhận kim, lại mượn một câu hỏi. Từ Minh liền hét. Sư thưa: Hét hay. Từ Minh lại hét. Sư cũng hét. Từ Minh hét luôn hai tiếng. Sư lễ bái. Từ Minh nói: Việc này là cá nhân mới hay gánh vác. Sư phủi áo ra đi.

*

Một hôm, Từ Minh hỏi: Mã Tổ thấy Nam Nhạc liền ngộ, hãy nói cái mê lui ở chỗ nào?
Sư thưa: Cần ngộ là dễ, cần mê là khó.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ PHƯƠNG HỘI

__________________________________________________ ______________________________________


Từ Minh dời về Hưng Hóa, Sư từ tạ trở lại Cửu Phong. Tăng tục trong làng Bình Thật đồng thỉnh Sư trụ trì trên núi Dương Kỳ.

Sư dạy chúng:- Chẳng thấy một pháp là lỗi lầm lớn.

Sư đưa gậy lên nói:

- Phủng qua lỗ mũi ông già Thích-ca, làm sao nói được một câu thoát thân. Đến chỗ nước chẳng rửa nước, nói ra một câu đi!

Sư im lặng giây lâu nói:

- Đến đạo chớ đi đường dưới núi, hiện nghe vượn hú tiếng đoạn trường.

Sư lại nói:- Tất cả trí thông không chướng ngại.

Sư đưa gậy lên nói:- Cây gậy đến trước các ông trình thần thông đây.

Sư ném cây gậy, nói:

- Liền được càn khôn chấn động quả đất lung lay. Hội chăng? Đâu chẳng thấy nói "Nhất thiết trí trí thanh tịnh".

Sư vin tòa ngồi, nói:

- Ba mươi năm sau chớ bảo Dương Kỳ đầu rồng đuôi rắn.

*

Sư hỏi Tăng mới đến:- Mây dày đường hẹp xe to từ đâu đến?

Tăng thưa:- Trời không bốn vách.

- Đi rách bao nhiêu đôi giày cỏ?

Tăng liền hét.

Sư bảo:- Một hét hai hét sau lại làm gì?

- Xem ông Hòa thượng già vội vàng.

- Cây gậy không có ở đây, thôi ngồi uống trà.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ PHƯƠNG HỘI

__________________________________________________ ______________________________________


Sư hỏi Tăng mới đến:- Lá rụng mây dồn sớm rời chỗ nào?

Tăng thưa:- Quan Âm.

- Dưới chân Quan Âm một câu làm sao nói?

- Vừa đến thấy nhau xong.

- Việc thấy nhau là thế nào?

Tăng không đáp được.

Sư bảo:- Thượng tọa thứ hai đáp thế Thượng tọa thứ nhất xem?

Vị Tăng thứ hai cũng không đáp được.

Sư bảo:- Cả hai đều độn hết.

*

Niên hiệu Khánh Lịch năm thứ sáu (1046), Sư dời ở núi Vân Cái Đàm Châu. Sư đem Lâm Tế chánh mạch trao cho Thiền sư Thủ Đoan.

*

Đến niên hiệu Hoàng Hựu cải nguyên (1054) Sư thị tịch. Tháp Sư tại núi Vân Cái.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TÔNG BỔN

__________________________________________________ ______________________________________

78. THIỀN SƯ TÔNG BỔN

Hiệu Viên Chiếu ở Huệ Lâm - (? - 1099)

Sư họ Quản quê ở Vô Tích Thường Châu, dung mạo trang nghiêm tánh tình thuần hậu. Năm mười chín tuổi, Sư theo Thiền sư Đạo Thăng ở chùa Thừa Thiên Vĩnh An trên núi Cô Tô xuất gia. Sư ở đây hầu hạ gần mười năm mới được thọ giới cụ túc. Sau ba năm, Sư từ tạ xin đi du phương.

Sư đến Trì Dương yết kiến Thiên Y Nghĩa Hoài. Thiên Y dẫn câu chuyện Bồ-tát Thiên Thân theo đức Di-lặc vào nội cung, trở về. Bồ-tát Vô Trước hỏi: Ở nhân gian bốn trăm năm tại cõi trời Đâu-suất một ngày một đêm. Đức Di-lặc trong một thời dạy xong năm trăm ức vị Thiên tử chứng Pháp nhãn Vô sanh, chưa biết nói pháp gì? Thiên Thân đáp: Chỉ nói pháp ấy" - Thế nào là pháp ấy? Trải qua thời gian lâu, Sư mới khai ngộ.

Một hôm Thiên Y ở trong thất hỏi Sư:- Khi "tức Tâm tức Phật" thì thế nào?

Sư thưa:- Giết người đốt nhà có gì là khó.

*

Từ đây danh tiếng Sư đồn khắp tùng lâm. Lý công thỉnh Sư khai pháp ở Đoan Quang, pháp hội rất đông đảo. Thái thú Võ Lâm Trần Công thỉnh Sư trụ trì một trong hai chùa Thừa Thiên và Hưng Giáo tùy Sư chọn lấy. Dân chúng tăng tục đất Tô đều ngăn cản, không để Sư đi, lại cố thỉnh Sư trụ trì tại chùa Tịnh Từ. Sư làm ít lời khuyến nhủ rằng: Mượn thầy ở đây ba năm vì dạy dân chúng vùng này gieo trồng phước lành, không dám chiếm lâu. Tăng tục mới ưng cho Sư đi.

*

Niên hiệu Nguyên Phong năm thứ năm (1082), vua Tống Thần Tông xuống chiếu xây cất thêm trong chùa Tướng Quốc thành sáu mươi bốn viện, chia tám phần về Thiền, hai phần về Luật. Vua ra chiếu thỉnh Sư trụ trì chùa Huệ Lâm. Sư đến nơi, Vua sai sứ đến hỏi thăm sức khỏe. Hôm sau, Vua thỉnh Sư vào điện Diên Hòa để hỏi đạo. Sư vào ngồi kiết già, Vua hỏi: Thầy xuất gia nơi chùa nào? Sư tâu: Chùa Thừa Thiên Vĩnh An Tô Châu. Vua vui vẻ mời uống trà. Sư bưng chung trà hớp từng ngụm dài, lay động tự tại. Vua hỏi: Thiền tông mới hưng thạnh nên khéo mở đường. Sư tâu: Bệ hạ biết có đạo này như mặt trời soi xuống, thần đâu dám bê trễ. Sư từ trở về, Vua lấy mắt nhìn theo và bảo tả hữu rằng: Đây là vị Tăng chân thật phước tuệ.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TÔNG BỔN

__________________________________________________ ______________________________________


Sau, Sư lấy cớ già xin trở về rừng núi, được nhà vua chấp thuận, cho Sư tùy ý vân du châu quận không được ép trụ trì. Sư đánh trống nhóm chúng từ biệt, nói kệ:

Bản thị vô gia khách

Na kham nhậm ý du

Thuận phong da lỗ trạo

Thuyền tử hạ Dương Châu.


Vốn là khách không nhà

Nay được tùy ý dạo

Thuận gió thêm nhịp chèo

Dương Châu thuyền thẳng đến.

Sư ra khỏi đô thành, vua quan sĩ thứ đưa đón đầy đường. Sắp từ biệt nhau, Sư để lời nhắc rằng: Không nên vui đùa năm tháng, già chết chẳng hẹn cùng người. Chỉ nên siêng năng tu hành chớ lười trễ, ấy là thật vì nhau. Mọi người nghe đều cảm động rơi lệ!

*

Tăng hỏi Sư:- Thế nào là ý Tổ sư từ Ấn sang?

Sư đáp:- Hàn Tín lâm triều.

- Kẻ căn cơ bậc trung và hạ làm sao lãnh hội?

- Chôn thây muôn dặm.

- Sớm biết việc ngày nay, hối hận chẳng dè dặt buổi đầu.

- Trên mồ Tam hoàng cỏ rậm ri.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ TÔNG BỔN

__________________________________________________ ______________________________________


Sư thượng đường:

- Nơi đầu một sợi lông hiện cõi Bảo Vương ngồi trong hạt bụi chuyển bánh xe đại pháp.

Sư đưa gậy lên nói:

- Cái này là bụi, làm sao nói đạo lý chuyển bánh xe pháp? Sơn tăng ngày nay chẳng tiếc lông mày cùng tất cả các ngươi nói pháp đưa lên thì nước biển dậy sóng, núi Tu-di lung lay. Buông xuống thì biển cả càn khôn yên tịnh. Thử hỏi các ngươi, hãy nói đưa lên là phải hay hạ xuống là phải. Nên đoạn chẳng đoạn hai lớp công án.

Sư gõ tòa bước xuống.

*

Sư thượng đường:

- Đầu tròn giống trời, chân vuông tợ đất, dáng xưa từng góc, ý khí trượng phu, đá ngã Tu-di, đạp nhào biển cả, Đế Thích cùng Long vương không chỗ ẩn thân.

Sư đưa cây gậy lên nói:

- Trở lui cây gậy lại tránh né, mặc ngươi thần biến hóa, cứu kính phải về trong ấy.

Sư xoay cây gậy một cái.

*

Về già, Sư trụ ở Linh Nham. Đến niên hiệu Nguyên Phù năm thứ hai (1099) tháng chạp, Sư sắp tịch, tắm gội xong Sư nằm dài dưới đất. Đệ tử thấy thế đỡ Sư lên giường, thưa: Hòa thượng truyền đạo khắp thiên hạ, hôm nay không lẽ chẳng để kệ, mong gắng ngồi yên. Sư nhìn thẳng bảo: Kẻ si! ta bình thường ghét làm kệ, ngày nay cả thảy mong làm cái gì? Bình thường ta ưng nằm thì nằm, chẳng lẽ ngày nay lại chuyên ngồi? Đem bút lại! Sư cầm bút viết: Việc sau trao cho Thủ Vinh. Sư ném bút, nằm xuống tịch.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ PHÁP TÚ

__________________________________________________ ______________________________________

79. THIỀN SƯ PHÁP TÚ

Hiệu Viên Thông ở chùa Pháp Vân - (? - 1090)

Sư họ Tân quê ở Thành Lũng Tần Châu, mẹ mộng thấy ông Sư già đến ngủ nhờ, tỉnh mộng liền biết có thai. Nguyên do là ở núi Mạch Tích có vị Sư già quen cùng Hòa thượng Lỗ ở chùa Ứng Càn, muốn theo Hòa thượng Lỗ đi du phương. Hòa thượng Lỗ chê già đi không được. Vị Sư ấy nói với Lỗ: Ngày sau nên tìm tôi ở dưới ngọn Thiết Trường bên rặng tre cạnh sườn núi. Sau, Lỗ nghe quả ở chỗ ấy có sanh một đứa bé liền tìm đến xem. Đứa bé vừa thấy Lỗ liền cười. Được ba tuổi đứa bé (Sư) xin theo Lỗ về chùa.

Đến mười chín tuổi, Sư thông Kinh Luật thọ giới cụ túc, thích đến các hội giảng Kinh, lầu thông Kinh Viên Giác Kinh Hoa Nghiêm. Nhân nghe trong pháp hội của Thiền sư Nghĩa Hoài thạnh hành, Sư đi thẳng đến tham vấn.

Nghĩa Hoài hỏi: Tọa chủ giảng kinh gì? Sư thưa: Kinh Hoa Nghiêm. Nghĩa Hoài hỏi: Kinh Hoa Nghiêm lấy gì làm Tông? Sư thưa: Lấy pháp giới làm Tông. Nghĩa Hoài hỏi: Pháp giới lấy gì làm Tông? Sư thưa: Lấy Tâm làm Tông. Nghĩa Hoài hỏi: Tâm lấy gì làm Tông? Sư không đáp được. Nghĩa Hoài bảo: Có sai hào ly cách xa trời đất, ông phải tự khán ắt có phát minh.

Sau, Sư nghe vị Tăng nhắc việc Bạch Triệu đến tham vấn Báo Từ: "khi tình chưa sanh thì thế nào?, Báo Từ nói: cách". Sư hốt nhiên đại ngộ, liền chạy thẳng đến phương trượng trình bày chỗ sở chứng. Nghĩa Hoài bảo: Ngươi thật là pháp khí tông của ta sau này đi theo ngươi vậy.

*

Ban đầu, Sư trụ ở Long Thơ tứ điện. Sau, có chiếu mời về trụ tại chùa Pháp Vân núi Trường Lô. Vua Thần Tông mời Sư đến trước Thần ngự thuyết pháp và ban hiệu là Viên Thông.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ PHÁP TÚ

__________________________________________________ ______________________________________


Sư thượng đường:

- Theo gió điều khiển buồm chính là theo gió nương sóng, cắt đứt các dòng chưa khỏi như xưa rỉ chảy. Xét tài bổ chức đâu ngoài hay dở, mua mũ vừa đầu khó được khít khao. Dù cho trên chẳng thấy trời dưới chẳng thấy đất, đông tây chẳng chia nam bắc chẳng phân, có chỗ nào mà dùng? Dù là thép cứng do luyện sắt mà thành, cũng phải trên trán đổ mồ hôi. Thảy chẳng thế ấy làm sao thương lượng.

Sư im lặng giây lâu, nói:

- Tâm đỏ mảnh mảnh ai biết được, cười ngất Hoàng Mai con thạch nữ.

*

Tăng hỏi:

- Dương Xuân tháng hai ba, muôn vật thảy nẩy mầm, vậy mầm có tăng trưởng hay không?

Sư đáp:- Nhà mình xem lấy.

- Đâu chẳng phải là chỗ chỉ bày ư?

- Cây chuối cao bao nhiêu?

- Lửa đồng cháy chưa tắt, gió Xuân thổi lại sanh?

- Cái ấy là Bạch Công, còn ngươi thì sao?

- Hãy đợi khi khác.

- Xem ngươi nói chẳng ra.

*

Sư thượng đường:

- Trời lạnh mưa rúc rắc, gió thổi cát bay đá chạy cây tróc chim kêu, các ngươi thảy đều biết. Hãy nói gió có hình sắc gì? Nếu biết được chấp nhận ngươi có đủ mắt sáng, nếu chẳng biết chớ lấy làm lạ lừa nhau. Tham.

[senvang]

Thiền sư Trung Hoa Tập 2

THIỀN SƯ PHÁP TÚ

__________________________________________________ ______________________________________


Sư thượng đường:

- Thiếu Lâm chín năm ngồi lặng, lại bị Thần Quang ngó phủng. Hiện nay ngọc đá khó phân, chỉ được gai cột giấy gói. Lại hội chăng? Cười ta thì nhiều, nhận ta thì ít.

Niên hiệu Nguyên Hựu năm thứ năm (1090) Sư sắp tịch, bảo chúng:

- Lão tăng sáu chỗ trụ trì có phiền Tri sự Thủ tọa. Đại chúng ngày nay tứ đại chẳng chắc, gió lửa sắp tan, mỗi người nên lấy đạo tự an, không trái lời ta di chúc.

Sư bèn nói:

Lai thời vô vật khứ thời không

Nam bắc đông tây sự nhất đồng

Lục xứ trụ trì vô sở bổ

Dịch:

Khi đến không vật lúc đi không

Nam bắc đông tây việc vẫn đồng

Trụ trì sáu chỗ chẳng ra chi.

Sư im lặng giây lâu. Giám tự Huệ Đương thưa:

- Sao Hòa thượng không nói câu rốt sau?

Sư nói:- Trân trọng! Trân trọng!

Nói xong liền tịch.

[senvang]

THIỀN SƯ TRUNG HOA TẬP HAI

H.T Thích Thanh Từ