Ca ngợi Tổ (Tán Tổ)

[hoatihon]

Tổ xưa không biết !

祖 禰 不了





Kim Lăng Pháp Đăng Thiền Sư - 金 陵 法 燈 禪 師

師。魏府人也。生而知道。辯才無礙� �入法眼之室。上堂。某甲本欲居山藏� ��。養病過時。奈緣先師有未了底公案 。出來與他了卻。時有僧問。如何是� �師未了底公案。師便打。曰。祖禰不� ��。殃及兒孫。曰。過在甚麼處。師曰 。過在我。殃及你。江南國主聞此。� �師曰。先師有甚麼不了底公案。師曰� ��現分析。次僧問。如何是西來密密意 。師曰。苦。問。如何是佛法大意。� �曰。且問小意。卻來與汝大意。

贊曰

虎項金鈴 師繫能解 百骸一物 兩賽一彩

佛法大意 道喪千載 祖禰不了 分析現在

-------------

sư。ngụy phủ nhân dã。sanh nhi tri đạo。biện tài vô ngại。nhập pháp nhãn chi thất。thượng đường。mỗ giáp bổn dục cư san tàng chuyết。 dưỡng bệnh quá thì。nại duyên tiên sư hữu vị liễu để công án。xuất lai dữ tha liễu khước。thì hữu tăng vấn。như hà thị tiên sư vị liễu để công án。 sư tiện đả。viết。tổ nễ bất liễu。ương cập nhi tôn。viết。quá tại thậm ma xử。 sư viết。quá tại ngã。ương cập nhĩ。giang nam quốc chủ văn thử。 vấn sư viết。tiên sư hữu thậm ma bất liễu để công án。sư viết。hiện phân tích。thứ tăng vấn。như hà thị tây lai mật mật ý。sư viết。khổ。vấn。như hà thị phật pháp đại ý。sư viết。thả vấn tiểu ý。khước lai dữ nhữ đại ý。

tán viết:

hổ hạng kim linh

sư hệ năng giải

bách hài nhất vật

lưỡng tái nhất thải

phật pháp đại ý

đạo tang thiên tái

tổ nễ bất liễu

phân tích hiện tại

-----------

Sư người đất Ngụy Phủ, sư không học mà biết đạo, biện tài vô ngại, được vào cửa pháp của sư Pháp Nhãn. Sư thượng đường, nói: “Ta vốn muốn ẩn trong núi rừng để che dấu chỗ vụng về cùng dưỡng bệnh qua ngày, nhưng hiềm vì tiên sư có lưu lại một công án chưa phân tỏ, nay mang ra cùng người”. Một vị tăng hỏi: “Công án tiên sư lưu lại chưa phân tỏ là gi?.” Sư liền đánh và nói: “Tổ phụ không tỏ, họa cho con cháu”. Hỏi: “Lỗi tại nơi đâu?”. Sư đáp: “Lỗi tại nơi ta mà lụy sang đến ngươi đó”. Vua nghe kể liền cho người hỏi sư: Công án tiên sư lưu lại chưa phân tỏ là gi?.” Đáp: “Hiện phân tích”. Một vị tăng lại hỏi: “Mật ý của Tổ sư từ Tây Trúc đến là gì?”. Đáp: Khó a! (hỏi khó). Lại hỏi: “Đại ý Phật pháp là gì?”. Đáp: “Hãy hỏi tiểu ý, từ đó sẽ biết được đại ý.

Bài tán:

Chuông vàng treo cổ cọp

Sư buộc thì sư mở

Trăm hình hài, một vật

Hai tranh thì một được.

Đại ý của Phật pháp

Quên đạo lý ngàn xưa

Tổ phụ chẳng tường tận

Phân tích hiện tại chưa.

[hoatihon]

Chỗ có được đã nhả ra ngay tại chỗ !

設有也須吐卻 (thiết hữu dã tu thổ khước)





Đầu Tử Nghĩa Thanh Thiền Sư - 投 子 義青 禪 師

師。生青社李氏。幼試經得度。聽華� �。至即心自性。忽猛省。謁浮山。時� ��鑑夢得俊鷹畜之。遂令師看。外道問 佛不問有言話。三年。鑑曰。汝記得� �頭麼。師擬對。鑑掩其口。師開悟。� ��拜。鑑曰。汝妙契玄機耶。師曰。設 有也須吐卻。自此復經三年。鑑每示� �上宗旨。師悉妙契。復出太陽頂相。� ��。代吾續洞上宗風。無留此間。師住 投子。遷海會。敝衣楮衾。不畜長物� �宋神宗元豐癸亥五月。陞堂書偈而化� ��闍維舍利五色。葬三峰菴。

贊曰

夢叶青鷹 天生骨俊 踢倒浮山 滅太陽令

舌卷風雷 烹凡鍊聖 郢陽春輝 新豐曲震

-------------

sư。sanh thanh xã lí thị。ấu thí kinh đắc độ。thính hoa nghiêm。chí tức tâm tự tính。hốt mãnh tỉnh。yết phù san。thì viên giám mộng đắc tuấn ưng súc chi。toại lệnh sư khán ngoại đạo vấn phật bất vấn hữu ngôn thoại。tam niên。giám viết。nhữ kí đắc thoại đầu ma。sư nghĩ đối。 giám yểm kì khẩu。sư khai ngộ。thả bái。giám viết。 nhữ diệu khế huyền cơ da。sư viết。thiết hữu dã tu thổ khước。tự thử phục kinh tam niên。 giám mỗi kì động thượng tông chỉ。 sư tất diệu khế。 phục xuất thái dương đỉnh tướng。 viết。đại ngô tục động thượng tông phong。vô lưu thử gian。 sư trụ đầu tử。thiên hải hội。tệ y chử khâm。 bất súc trường vật。tống thần tông nguyên phong quý hợi ngũ nguyệt。 thăng đường thư kệ nhi hóa。đồ duy xá lợi ngũ sắc。táng tam phong am。

tán viết:

mộng hiệp thanh ưng

thiên sanh cốt tuấn

thích đảo phù san

diệt thái dương lệnh

thiệt quyển phong lôi

phanh phàm luyện thánh

dĩnh dương xuân huy

tân phong khúc chấn

-----------

Sư họ Lý người đất Thanh Xã, thuở nhỏ nghe kinh, khi nghe kinh Hoa Nghiêm đến câu: “Tự Tánh Tức Tâm” hốt nhiên tỉnh ngộ. Sư tham kiến sư Phù Sơn Viên Giám. Lúc bấy giờ sư Viên Giám mộng thấy được chim ưng rất đẹp nên nuôi dưỡng. Sư Viên Giám lại bảo sư nghiệm về câu chuyện ngoại đạo vấn Phật về vô ngôn và hữu ngôn. Ba năm sau sư Viên Giám hỏi: “Ông thấy được thoại đầu ấy chăng?”. Sư toan đáp thì sư Viên Giám liền chặn miệng sư lại. Sư khai ngộ, liền đảnh lễ. Sư Viên Giám nói: “Nay ngươi đã khế hợp được huyền cơ rồi đó”. Sư đáp: “Chỗ có được đã nhả ra ngay tại chỗ”. Suốt ba năm sau mỗi khi sư Viên Giám nói đến tông chỉ Tào Động thì sư liền hiểu dễ dàng, sáng như mặt trời hiện trên đỉnh núi. Sư Viên Giám nói: “Ông thay ta nối tiếp tông phong Tào Động, không nên lưu lại đây”. Sư trụ tại núi Đầu Tử, sau đi về Hải Hội, chỉ mặc áo cũ, không giữ vật gì quý giá. Năm Nguyên Phong Quý Hợi, vào tháng 5 đời vua Tống Thần Tông sư thăng đường để lại bài kệ và thị tịch, đồ chúng hỏa táng thu xá lợi năm màu, táng tại am Tam Phong.

Bài tán:

Mộng gặp chim ưng xanh

Trời sinh thân tuấn tú

Đạp ngã cả Phù Sơn

Dập tắt ánh mặt trời.

Lưỡi sấm gió cuồn cuộn

Luyện thánh, rèn đúc phàm

Chan hòa ánh xuân tươi

Khúc hát rung động trời.

[hoatihon]

Gánh nước, bửa củi!

汲水折擔 (cấp thủy chiết đam)





Thiên Y Nghĩa Hoài Thiền Sư - 天 衣 義 懷 禪 師

師。溫州永嘉樂清陳氏子。參明覺。� �曰。恁麼也不得。不恁麼也不得。恁� ��不恁麼總不得。師擬議。明打出。如 是者數四。尋為水頭。因汲水折擔忽� �。呈偈曰。一二三四五六七。萬仞峰� ��獨足立。驪龍頷下奪明珠。一言勘破 維摩詰。明聞之。拊几稱善。後七坐� �場。化行海內。師示寂時。門人才問� ��如何是畢竟事。豎拳示之。遂寢。推 枕而寂。塔全身寺東。崇寧中諡振宗� �師。

贊曰

擔水不易 折擔猶難 奪得明珠 任運走盤

萬峰踏斷 豎起剎竿 舟行陸地 匝匝波瀾

-------------

sư。ôn châu vĩnh gia lạc thanh trần thị tử。tham minh giác minh viết。 nhẫm ma dã bất đắc。 bất nhẫm ma dã bất đắc。nhẫm ma bất nhẫm ma tổng bất đắc。sư nghĩ nghị。minh đả xuất。như thị giả sổ tứ。 tầm vi thủy đầu。nhân cấp thủy chiết đam hốt ngộ。trình kệ viết。nhất nhị tam tứ ngũ lục thất 。vạn nhận phong đầu độc túc lập。li long hạm hạ đoạt minh châu。nhất ngôn khám phá duy ma cật。minh văn chi。phụ kỉ xưng thiện。 hậu thất tọa đạo tràng。hóa hành hải nội。sư kì tịch thì。môn nhân tài vấn。 như hà thị tất cánh sự。 thụ quyền kì chi。 toại tẩm。 thôi chẩm nhi tịch。 tháp toàn thân tự đông。sùng ninh trung thụy chấn tông thiền sư

tán viết :

đam thủy bất dịch

chiết đam do nan

đoạt đắc minh châu

nhậm vận tẩu bàn

vạn phong đạp đoạn

thụ khởi sát can

chu hành lục địa

táp táp ba lan

-----------

Sư họ Trần người đất Vĩnh Gia, Ôn Châu Lạc Thanh, tham yết sư Minh Giác (Tuyết Đậu). Sư Minh Giác bảo: “Như thế cũng chẳng được. Không như thế cũng chẳng được. Như thế, không như thế cũng chẳng được”. Sư định đáp thì sư Minh Giác đánh đuổi ra. Cả đến bốn lần đều như vậy. Lại khiến sư gánh nước, bửa củi. Sư chuyên tâm tu, chợt có chỗ ngộ, liền trình kệ:

Một hai ba bốn năm sáu bảy

Một mình trên đỉnh núi lam

Minh châu quyết đoạt dưới hàm ly long

Một câu khám phá Duy Ma Cật.

Sư Minh Giác nghe xong, vỗ vào ghế tán thán. Sau đó sư trụ bảy nơi, hoằng pháp trong nước. Lúc sư sắp tịch, môn đồ hỏi: “Pháp cứu cánh là gì?”. Sư đưa nắm tay lên, nằm xuống buông chiếc gối mà hóa. Tháp dựng tại phía Đông chùa, táng toàn thân. Đời vua Tống, Sùng Ninh ban thụy hiệu là Chấn Tông thiền sư.

Bài tán:

Gánh nước chẳng dễ

Bửa củi cũng khó

Đoạt được minh châu

Tùy thuận chạy quanh.

Núi đồi thơ thẩn

Dựng cột làm chùa

Thuyền đi trên đất

Sóng gợn mấy vòng.

[hoatihon]

Gió đưa thì sóng gợn!

風來波浪起 (phong lai ba lãng khởi)





Vĩnh Minh Diên Thọ Thiền Sư - 永 明 延 壽 禪 師

師。餘航王氏子。於天台天柱峰習定� �暨謁韶國師。器之。密授玄旨。謂曰� ��汝與元帥有緣。他日大興佛事。忠懿 王請開山靈隱。明年遷永明。僧問。� �何是永明妙旨。師曰。更添香著。曰� ��謝師指示。師曰。且喜沒交涉。僧禮 拜。師曰。聽取一偈。欲識永明旨。� �前一湖水。日照光明生。風來波浪起� ��問。如何是大圓鏡。師曰。破砂盆。 開寶八年臘月二十六日辰時。焚香告� �。跏趺而終。塔於大慈。後遷永明。� ��太宗賜額曰壽寧院。

贊曰

拈破砂盆 作大圓鏡 照耀乾坤 高低普應

宗鏡弘開 包括賢聖 河目海口 拍拍是令

-------------

sư。dư hàng vương thị tử。 ư thiên thai thiên trụ phong tập định。kị yết thiều quốc sư。khí chi。mật thụ huyền chỉ。 vị viết。 nhữ dữ nguyên suất hữu duyên。tha nhật đại hưng phật sự。trung ý vương thỉnh khai san linh ẩn。minh niên thiên vĩnh minh。t ă ng vấn。như hà thị vĩnh minh diệu chỉ。 sư viết。canh thiêm hương trứ。viết。tạ sư chỉ kì。sư viết。thả hỉ một giao thiệp。tăng lễ bái。sư viết。thính thủ nhất kệ。dục thức vĩnh minh chỉ。môn tiền nhất hồ thủy。nhật chiếu quang minh sanh。phong lai ba lãng khởi。vấn。như hà thị đại viên kính。sư viết。phá sa bồn。khai bảo bát niên lạp nguyệt nhị thập lục nhật thần thì。phần hương cáo chúng。già phu nhi chung。tháp ư đại từ。hậu thiên vĩnh minh。tống thái tông tứ ngạch viết thọ ninh viện。

tán viết:

niêm phá sa bồn

tác đại viên kính

chiếu diệu càn khôn

cao đê phổ ứng

tông kính hoằng khai

bao quát hiền thánh

hà mục hải khẩu

phách phách thị lệnh

-----------

Sư họ Vương, người đất Dư Hàng, sau đến ngọn Thiên Trụ ở núi Thiên Thai yết kiến Thiều quốc sư tập tu thiền, được trọng và mật trao huyền chỉ, nói: “Ông có duyên với vị sư trước, sau này hãy đại hưng Phật pháp. Trung Ý Vương mời khai mở chùa Linh Ẩn trên núi. Năm sau đó đi về Vĩnh Minh. Một vị tăng hỏi: “Diệu chỉ của Vĩnh Minh là gì?”. Đáp: “Thắp thêm hương cho sáng tỏ”. Hỏi: “Xin sư chỉ rõ hơn”. Đáp: “Nên vui mừng vì mất tất cả giao tế”. Vị tăng lễ bái. Sư nói: Hãy lắng nghe ta nói kệ:

Muốn biết yếu chỉ Vĩnh Minh

Hãy nhìn hồ nước trước cửa

Mặt trời chiếu, hiện quang minh

Gió đưa thì sóng gợn.

Lại hỏi: “Đại viên kính là gì?”. Đáp: “Bồn cát vỡ tung”. Ngày 26 tháng 12, năm Khai Bảo thứ 8 sư thắp hương cáo biệt đồ chúng mà hóa. Tháp dựng tại Đại Từ, sau dời về Vĩnh Minh. Vua Tống thái Tông ban tặng biển ngạch là Thọ Ninh Viện.

Bài tán:

Đập vỡ bồn cát

Làm kính đại viên

Chiếu diệu càn khôn

Thấp cao đều ứng.

Hoằng khai tông môn

Bao quát thánh hiền

Mắt sông miệng biển

Tất cả là lệnh.

[hoatihon]

Cười đời tan mộng!

笑破世夢 (tiếu phá thế mộng)





Phật Ấn Liễu Nguyên Thiền Sư - 佛 印 了元 禪 師

師。浮梁人。姓林氏。字寶覺。生有� �光。鬚髮俱現。二歲琅誦詩書。既長� ��博覽典墳。卷不再舒。因讀楞嚴有省 。辭親出家。禮寶積寺試法華。受具� �後謁廬山開先寺暹道者。問荅敏捷。� ��稱賞。遂嗣其法。謁圓通訥。訥曰。 骨格似雪竇。後來之俊也。留掌書記� �自江州承天遷淮之十方。廬之開先歸� ��。潤之金焦。江西之大仰雲居。四十 年間。縉紳之賢者多與之遊。宋元符� �年正月四日。聽客語有會心者。一笑� ��化。如師真照。

贊曰

中楞嚴毒 死開先甕 利齒獰牙 諸方頭痛

侮聖欺賢 撈龍打鳳 描得師真 笑破世夢

-------------

sư。 phù lương nhân。 tính lâm thị。 tự bảo giác。 sanh hữu tường quang。 tu phát câu hiện。nhị tuế lang tụng thi thư。 kí trường。 bác lãm điển phần。 quyển bất tái thư。 nhân độc lăng nghiêm hữu tỉnh。 từ thân xuất gia。lễ bảo tích tự thí pháp hoa。thụ cụ。 hậu yết lư san khai tiên tự tiêm đạo giả。 vấn đáp mẫn tiệp。 nãi xưng thưởng。 toại tự kì pháp。 yết viên thông nột。 nột viết。 cốt cách tự tuyết đậu。 hậu lai chi tuấn dã。 lưu chưởng thư kí。 tự giang châu thừa thiên thiên hoài chi thập phương。lư chi khai tiên quy tông。 nhuận chi kim tiêu。 giang tây chi đại ngưỡng vân cư。 tứ thập niên gian。 tấn thân chi hiền giả đa dữ chi du。tống nguyên phù nguyên niên chánh nguyệt tứ nhật。 thính khách ngữ hữu hội tâm giả。 nhất tiếu nhi hóa。 như sư chân chiếu。

tán viết:

trung lăng nghiêm độc

tử khai tiên úng

lợi xỉ nanh nha

chư phương đầu thống

vũ thánh khi hiền

lao long đả phụng

miêu đắc sư chân

tiếu phá thế mộng

-----------

Sư họ Lâm, tự là Bảo Giác, người đất Phù Lương. Khi sinh ra có ánh sáng, tóc râu đều đủ. Lên 2 tuổi đã biết tụng thi thư, lúc trưởng thành lãm thông điển tịch, thường không mở sách ra hai lần. Nhân đọc kinh Lăng Nghiêm có chỗ ngộ, từ biệt cha mẹ xuất gia, lễ bái chùa Bảo Tích học kinh Pháp Hoa, thọ giới cụ túc. Sau đó yết kiến sư [Thiện] Tiêm ở chùa Khai Tiên, Lư Sơn, đối đáp sắc bén nên được khen thưởng, trở thành đệ tử nối pháp. Sư lại tham vấn sư Viên Thông [Cư] Nột. Sư Viên Thông nói: “Khí phách tương tự sư Tuyết Đậu, sẽ là hàng kiệt xuất của hậu lai”. Sư lại làm thư ký cho chùa. Sư trụ tại chùa Thừa Thiên ở Giang Châu, sau đó đến Hoài Nam, Thập Phương. Sau về chùa Khai Tiên ở Lư Sơn phát huy tông phái xưa, được bổ nhuận tại Kim Tiêu. Sau lại đến Đại Ngưỡng Vân Cư ở Giang Tây. Trong suốt 40 năm giao tiếp cùng hàng nhân sĩ đương thời. Năm Nguyên Phù thứ nhất đời Tống, vào ngày 4 tháng giêng có một người khách đến nói đã hiểu được tâm. Sư cười mà hóa, như sư Chân Chiếu.

Bài tán:

Trúng độc Lăng Nghiêm

Chết tại Khai Tiên

Răng bén ngà hung

Các phương nhức đầu.

Lấn thánh ép hiền

Vớt rồng, bắt phượng

Tả đúng như sư

Cười đời tan mộng.

[hoatihon]

Các pháp không pháp thể!

諸法無法體 ( chư pháp vô pháp thể)





Vân Cư Đạo Tề Thiền Sư - 雲 居 道 齊 禪 師

師。洪州金氏子。徧歷禪會。學心未� �。後遇法燈禪師。機緣頓契。有頌曰� ��接物利生絕妙。外主終是不肖。他家 自有兒孫。將來用得恰好。師謂門弟� �曰。達磨（摩）言。此方經唯楞伽可� ��印心。吾讀此經。偈云。諸法無法體 。而說唯是心。不見於自心。而起於� �別。可謂大慈悲父。如實極譚。僧問� ��如何是佛。師曰。汝是阿誰。師在東 禪。雙林。雲居三處住持。著語要搜� �。 古代別等集。盛行於世。

贊曰

如何是佛 汝是阿誰 心不見心 何處分離

外生不肖 吾道無兒 古代別是 大慈大悲

-------------

sư。 hồng châu kim thị tử。biến lịch thiện hội。 học tâm vị tức。 hậu ngộ pháp đăng thiện sư。 cơ duyên đốn khế。 hữu tụng viết。 tiếp vật lợi sanh tuyệt diệu。 ngoại chủ chung thị bất tiếu。tha gia tự hữu nhi tôn。 tương lai dụng đắc kháp hảo。 sư vị môn đệ tử viết。 đạt ma（ma）ngôn。 thử phương kinh duy lăng già khả dĩ ấn tâm。 ngô độc thử kinh。 kệ vân。 chư pháp vô pháp thể。 nhi thuyết duy thị tâm。 bất kiến ư tự tâm。 nhi khởi ư phân biệt。 khả vị đại từ bi phụ。 như thật cực đàm。 tăng vấn。 như hà thị phật。 sư viết。 nhữ thị a thùy。 sư tại đông thiền。song lâm。 vân cư tam xứ trụ trì。 trứ ngữ yếu sưu huyền。cổ đại biệt đẳng tập。 thịnh hành ư thế。

tán viết :

- như hà thị Phật ?

- nhữ thị a thùy ?

tâm bất kiến tâm

hà xử phân li

ngoại sanh bất tiếu

ngô đạo vô nhi

cổ đại biệt thị

đại từ đại bi

-----------

Sư họ Kim, người đất Hồng Châu, tham vấn các thiền hội không dừng nghỉ. Sau đó đến gặp Pháp Đăng thiền sư, cơ duyên hòa hợp. Sư có bài tụng:

“Tiếp vật lợi sinh diệu kỳ

Chủ ngoài nào có thứ gì tốt hơn

Nhà ta tự có cháu con

Tương lai hữu dụng lại còn tốt tươi”.

Sư lại bảo môn đồ: “Tổ Đạt Ma nói rằng kinh Lăng Già khả dĩ ấn tâm. Ta đọc kinh ấy, có câu kệ rằng:

“Các pháp không pháp thể

Thuyết rằng chỉ có tâm

Nếu không thấy tự tâm

Liền khởi sinh phân biệt.

Đáng là bậc cha hiền

Lời lời đều như thực.”

Một vị tăng hỏi: “Thế nào là Phật?. Sư đáp: “Ông là ai?”. Sư trụ tại ba xứ Đông Thiền, Song Lâm, và Vân Cư, sưu tập và trước tác huyền ngữ xưa, thịnh hành ở thế gian.

Bài tán:

- Thế nào là Phật?

- Ông tên là chi?

Tâm không thấy tâm

Xứ nào phân ly.

Dòng ngoài không giống

Đạo ta không con

Đời xưa hẳn vậy

Đại từ đại bi.

[hoatihon]

Nguyện lìa danh lợi.

誓 捐 聲 利 (thệ quyên thanh lợi)





Phù Dung Đạo Khải Thiền Sư - 芙 蓉 道 楷 禪 師

師。生沂州崔氏。幼學辟穀。隱伊陽� �。因試法華得度。謁投子於海會。乃� ��。佛祖言教如家常茶飯。離此之外。 別有為人處也無。子曰。汝道寰中天� �。還假堯舜禹湯也無。師欲進語。子� ��拂子摵師口。曰。汝發意來。早有三 十棒也。師了然開悟。再拜便行。子� �。且來闍黎。師不顧。子曰。汝到不� ��之地耶。師掩耳。後住東京天寧。大 觀初兩度褒封賜紫。加定照師號。師� �讓還。宋徽宗重和元年戊戌五月十四� ��索筆書偈而逝。

贊曰

師之道行 玉蘊荊山 誓捐聲利 褒顯讓還

矜榮網勢 誰不汗顏 法中師表 千古相關

-------------

sư。 sanh nghi châu thôi thị。ấu học tịch cốc。 ẩn y dương san。 nhân thí pháp hoa đắc độ。 yết đầu tử ư hải hội。nãi vấn。 phật tổ ngôn giáo như gia thường trà phạn。 li thử chi ngoại。 biệt hữu vi nhân xứ dã vô。 tử viết。 nhữ đạo hoàn trung thiên tử。 hoàn giả nghiêu thuấn vũ thang dã vô。 sư dục tiến ngữ。 tử dĩ phất tử thiết sư khẩu。 viết。 nhữ phát ý lai。 tảo hữu tam thập bổng dã。sư liễu nhiên khai ngộ。 tái bái tiện hành。 tử viết。 thả lai xà lê。 sư bất cố。 tử viết。 nhữ đáo bất nghi chi địa da。 sư yểm nhĩ。 hậu trụ đông kinh thiên ninh。 đại quan sơ lưỡng độ bao phong tứ tử。 gia định chiếu sư hào。 sư tất nhượng hoàn。 tống huy tông trọng hòa nguyên niên mậu tuất ngũ nguyệt thập tứ。tác bút thư kệ nhi thệ。

tán viết:

sư chi đạo hành

ngọc uẩn kinh san

thệ quyên thanh lợi

bao hiển nhượng hoàn

căng vinh võng thế

thùy bất hãn nhan

pháp trung sư biểu

thiên cổ tương quan

-----------

Sư họ Thôi, người đất Nghi Châu. Thuở nhỏ học tịch cốc nơi núi Y Dương, sau thi Pháp Hoa kinh mà được độ. Sư tham yết sư Đầu Tử, nơi hải hội sư thưa: “Ngôn giáo của Phật Tổ như cơm nước hằng ngày, nếu ngoài những thứ này thì người và nơi chốn đều không?”. Sư Đầu Tử nói: “Ông nói đi, với các thiên tử, Nghiêu Thuấn cũng là không cả ư?” Sư định đối đáp nhưng sư Đầu Tử dùng phất trần ngăn lại, bảo: “Ông mà khởi niệm thì liền ăn 30 gậy đó”. Sư hốt nhiên khai ngộ, liền lễ bái lần nữa rồi từ tạ. Sư Đầu Tử nói: “Hãy đến chỗ xà lê”. Sư không ngoảnh lại. Sư Đầu Tử nói: “Ông hãy đến chỗ không còn nghi ngại”. Sư bịt tai, đi thẳng. Sau sư trụ tại Đông Kinh, Thiên Ninh. Sư được ban áo ca sa màu tía hai lần, và tặng hiệu là Định Chiếu thiền sư, nhưng sư đều không nhận. Ngày 14 tháng 7 năm Mậu Tuất, đời vua Tống Huy Tông, thời Trọng Hòa nguyên niên, sư viết kệ từ biệt đồ chúng, và thị tịch.

Bài tán:

Đạo hạnh của sư

Ngọc ẩn Kinh Sơn

Nguyện lìa danh lợi

Tán tụng chẳng cần.

Kiêu vinh ngạo quyền

Ai người chẳng thẹn

Sư biểu trong pháp

Ngàn năm tương quan.

[hoatihon]

Pháp ấy là pháp gì ?

如何是者個法 (như hà thị giả cá pháp ?)





Viên Chiếu Tông Bổn Thiền Sư - 圓 照 宗 本 禪 師

師。常州無錫管氏子。至池陽謁天衣� �。懷舉天親從彌勒內宮而下。無著問� ��。人間四百年。彼天為一晝夜。彌勒 於一時中。成就五百億天子。證無生� �忍。未審說甚麽法。天親曰。祗說者� ��法。如何是者個法。師久而開悟。一 日室中問師。即心即佛時如何。師曰� �殺人放火有甚麽難。於是名播寰宇。� ��全身塔於蘇之靈巖。

贊曰

說者個法 梵音深妙 即佛即心 只堪一笑

放火殺人 動絃別調 喜動宸庭 法燈高照

-------------

sư。 thường châu vô tích quản thị tử。 chí trì dương yết thiên y hoài。 hoài cử thiên thân tòng di lặc nội cung nhi hạ。 vô trứ vấn viết。 nhân gian tứ bách niên。 bỉ thiên vi nhất trú dạ。di lặc ư nhất thì trung。 thành tựu ngũ bách ức thiên tử。 chứng vô sanh pháp nhẫn。 vị thẩm thuyết thậm ma pháp。 thiên thân viết。chỉ thuyết giả cá pháp。 như hà thị giả cá pháp。sư cửu nhi khai ngộ。 nhất nhật thất trung vấn sư。 tức tâm tức phật thì như hà。 sư viết。 sát nhân phóng hỏa hữu thậm ma nan。 ư thị danh bá hoàn vũ。 sư toàn thân tháp ư tô chi linh nham。

tán viết:

thuyết giả cá pháp

phạm âm thâm diệu

tức phật tức tâm

chỉ kham nhất tiếu

phóng hỏa sát nhân

động huyền biệt điều

hỉ động thần đình

pháp đăng cao chiếu

-----------

Sư họ Quản, người đất Vô Tích, Thường Châu, đến Trì Dương tham yết sư Thiên Y Nghĩa Hoài. Sư Nghĩa Hoài nêu câu hỏi: “Bồ tát Thiên Thân từ nội cung Di Lặc xuống trần. Bồ tát Vô Trước hỏi rằng 400 năm ở nhân gian bằng một ngày một đêm nơi cõi trời kia. Bồ tát Di Lặc trong một lúc, thành tựu cho 500 ức thiên tử chứng pháp nhẫn vô sinh, chưa rõ là pháp gì?”. Sư Thiên Thân đáp: “chỉ nói pháp ấy, pháp ấy là pháp gì?”. Sư nghe một lúc sau thì tỏ ngộ. Một hôm trong thất có người hỏi: “Tức Tâm tức Phật, lúc ấy thì thế nào?”. Sư đáp: “Giết người, phóng hỏa thì có khó khăn gì?”. Danh tiếng sư từ đó vang khắp. Tháp dựng tại Tô Châu Linh Nham, táng toàn thân.

Bài tán:

Người thuyết pháp ấy

Phạm âm thâm diệu

Tức Phật tức tâm

Chỉ một nụ cười.

Phóng hỏa sát nhân

Khảy đàn khác điệu

Vui náo cung đình

Pháp đăng tỏa chiếu.

[hoatihon]

Uống trà rồi đi !

喫茶快走 (khiết trà khoái tẩu)





Linh Ẩn Văn Thắng Thiền Sư - 靈 隱 文 勝 禪 師

師。雲居道齊禪師法嗣也。僧問。古� �未磨時如何。師曰。古鑑。曰。磨後� ��何。師曰。古鑑。曰。未審分不分。 師曰。更照看。問。如何是和尚家風� �師曰。莫訝荒疎。曰。忽遇客來。作� ��生。師曰。喫茶去。

贊曰

鑑磨未磨 誰審分否 還更照看 二頭三手

莫訝荒疎 家風露醜 客來接待 喫茶快走

-------------

sư。 vân cư đạo tề thiền sư pháp tự dã。 tăng vấn。 cổ giám vị ma thì như hà。 sư viết。 cổ giám。 viết。 ma hậu như hà。 sư viết。 cổ giám。viết。 vị thẩm phân bất phân。 sư viết。 canh chiếu khán。 vấn。 như hà thị hòa thượng gia phong。 sư viết。 mạc nhạ hoang sơ。 viết。 hốt ngộ khách lai。 tác ma sanh。 sư viết。 khiết trà khứ。

tán viết:

giám ma vị ma

thùy thẩm phân phủ

hoàn canh chiếu khan

nhị đầu tam thủ

mạc nhạ hoang sơ

gia phong lộ xú

khách lai tiếp đãi

khiết trà khoái tẩu

-----------

Sư thừa kế thiền sư Đạo Tề ở núi Vân Cư. Một vị tăng hỏi: “Gương xưa lúc chưa đánh bóng thì như thế nào?”. Đáp: “Là gương xưa”. Hỏi: “Sau khi đánh bóng thì thế nào?”. Đáp: “Là gương xưa”. Hỏi: “Chưa rõ về chỗ phân biệt hoặc không phân biệt”. Đáp: “Soi thì biết”. Hỏi: “Thế nào là gia phong của hòa thượng?” Đáp: “Chớ nên nghi ngờ chỗ nguyên sơ”. Hỏi: “Hốt nhiên gặp khách đến thì phải làm sao?”. Đáp: “Nên uống trà”.

Bài tán:

Gương lau chưa lau

Ai xét phân đây

Trở lại xét đoán

Hai đầu ba tay.

Chớ lạ nguyên sơ

Gia phong không khác

Khách đến tiếp đãi

Uống trà rồi đi.

[hoatihon]

Khai mở vũ trụ !

擘開宇宙 (phách khai vũ trụ)





Đan Hà Tử Thuần Thiền Sư - 丹 霞 子淳 禪 師

師。劍州賈氏子。弱冠為僧。徹證於� �蓉之室。上堂。乾坤之內。宇宙之間� ��中有一寶。秘在形山。肇法師恁麽道 。祗解指蹤話迹。且不能拈示於人。� �霞今日擘開宇宙。打破形山。為諸人� ��出。具眼者辨取。以拄杖卓一下。曰 。還見麽。鷺鶿立雪非同色。明月蘆� �不似他。宣和已亥春示寂。塔全身於� ��山之南。

贊曰

入芙蓉室 忘來去路 打破形山 無本可據

君臣道合 月蘆藏鷺 倒駕慈航 渡人無數
-------------

sư。 kiếm châu cổ thị tử。nhược quán vi tăng。 triệt chứng ư phù dong chi thất。 thượng đường。càn khôn chi nội。 vũ trụ chi gian。 trung hữu nhất bảo。 bí tại hình san。 triệu pháp sư nhẫm ma đạo。 chi giải chỉ tung thoại tích。 thả bất năng niêm kì ư nhân。 đan hà kim nhật phách khai vũ trụ。 đả phá hình san。vi chư nhân niêm xuất。 cụ nhãn giả biện thủ。 dĩ trụ trượng trác。nhất hạ。 viết。 hoàn kiến ma。 lô tư lập tuyết phi đồng sắc。 minh nguyệt lô hoa bất tự tha。 tuyên hòa dĩ hợi xuân kì tịch。 tháp toàn thân ư hồng san chi nam。

tán viết :

nhập phù dong thất

vong lai khứ lộ

đả phá hình san

vô bổn khả cứ

quân thần đạo hợp

nguyệt lô tàng lô

đảo giá từ hàng

độ nhân vô sổ

-----------

Sư họ Cổ ở Kiếm Châu. Năm 16 tuổi xuất gia, đến với sư Phù Dung và đạt được yếu chỉ. Một lần nọ sư thăng đường, nói: “Trong vũ trụ có một vật báu ẩn tại Hình Sơn. Triệu pháp sư vì sao giải nói tung tích mà không nói rõ cho người biết?. Ngày nay Đan Hà tôi mở khai vũ trụ, đập phá Hình Sơn, vì các người mà khai mở. Những người có mắt nên nắm lấy, chống giữ”. Một hôm, sư nói: “Trở lại thấy được gì chăng? Chim cốc* đứng trên tuyết thì màu sắc không đồng. Trăng sáng chiếu trên cụm hoa lau** cũng chẳng giống nó”. Mùa xuân năm Tuyên Hòa sư thị tịch, táng toàn thân, tháp dựng phía Nam núi Hồng Sơn.

Bài tán:

Nhập thất Phù Dung

Quên đường lại qua

Đập nát Hình Sơn

Không gốc mà dựa.

Vua tôi hợp đạo

Trăng lau, chim ẩn

Quay thuyền từ lại

Đưa người vô số.