Ca ngợi Tổ (Tán Tổ)

[hoatihon]

Quay về thôi !

世界勿寧, 不如歸去好 Thế giới vật ninh, bất như quy khứ hảo.





Thạch Vũ Minh Phương Thiền Sư - 石 雨 明 方 禪 師

師。生嘉興武塘陳氏。初閱楞嚴。如� �文殊處。身心世界。打成一片。後值� ��門上堂曰。放下著。師慶快。呈偈。 會得竿頭舒卷意。放生原是釣來魚。� �加呵斥。適僧舉大慧剝荔枝話。師聞� ��悟。自是機鋒迅捷。門付之以偈。崇 禎辛未。出住象田。次主顯聖。禹航� �寶壽。雪峰。長慶。坐十餘大剎。順� ��丁亥結冬。佛日。忽語眾曰。世界勿 寧。不如歸去好。越明正初三。上堂� �諄告別。七日上龍門。八日坐脫。闍� ��數珠。牙齒不壞。建墖龍門。

贊曰

無二文殊 打成一片 卸却汗衫 竿頭轉變

海口航舌 荔枝生嚥 優鉢羅華 千年一現

------------

sư。 sanh gia hưng vũ đường trần thị。 sơ duyệt lăng nghiêm。 như nhữ văn thù xứ。 thân tâm thế giới。 đả thành nhất phiến。hậu trị vân môn thượng đường viết。 phóng hạ trứ。 sư khánh khoái。 trình kệ。 hội đắc can đầu thư quyển ý。 phóng sanh nguyên thị điếu lai ngư。 môn gia a xích。 thích tăng cử đại tuệ bác lệ chi thoại。 sư văn đại ngộ。 tự thị cơ phong tấn tiệp。 môn phó chi dĩ kệ。 sùng trinh tân vị。xuất trụ tượng điền。 thứ chủ hiển thánh。 vũ hàng。 bảo thọ。tuyết phong。 trường khánh。 tọa thập dư đại sát。 thuận trị đinh hợi kết đông。 phật nhật。 hốt ngữ chúng viết。 thế giới vật ninh。bất như quy khứ hảo。 việt minh chánh sơ tam。 thượng đường chuân chuân cáo biệt。 thất nhật thượng long môn。 bát nhật tọa thoát。 đồ duy sổ châu。 nha xỉ bất hoại。kiến tháp long môn。

tán viết:

vô nhị văn thù

đả thành nhất phiến

tá tức hãn sam

can đầu chuyển biến

hải khẩu hàng thiệt

lệ chi sanh yết

ưu bát la hoa

thiên niên nhất hiện

-----------

Sư họ Trần, người Vũ Đường, Gia Hưng, nhân đọc qua kinh Lăng Nghiêm: “như ông thì cảnh giới của Văn Thù Bồ tát thân tâm và thế giới hợp thành một phiến”. Sau nhân Vân Môn thượng đường, nói: “Buông xuống thì rõ”, sư khoan khoái, trình kệ:

Đến được đầu sào thư thả ý

Phóng sinh chính thị lại buông câu.

Sư Môn quát mắng đuổi ra. Lúc đó có vị tăng nêu ra thoại đầu: “Đại Tuệ bóc trái vải”, sư nghe liền đại ngộ, ngay đó cơ phong mẫn tiệp. Sư Môn nói kệ phó chúc. Năm Tân Mùi hiệu Sùng Trinh, sư khai pháp, trụ tại chùa Tượng Điền, sau qua chùa Hiển Thánh, Vũ Hàng, Bảo Thọ, Tuyết Phong, Trường Khánh. Sư trụ trì hơn mười cảnh chùa lớn. Năm Đinh Hợi hiệu Thuận Trị sư kiết đông tại chùa Phật Nhật, hốt nhiên nói với đồ chúng: “Thế giới bất an, chi bằng quay trở về”. Qua sáng ngày thứ ba, sư thượng đường, dặn đò đồ chúng rồi cáo biệt. Đến ngày thứ bảy sư lên Long Môn, ngày thứ tám thì ngồi mà hóa. Đồ chúng hỏa táng thấy răng sư không cháy. Tháp dựng tại Long Môn.

Bài tán:

Văn Thù không hai

Làm thành một phiến

Cởi manh áo mỏng

Đầu sào chuyển biến.

Miệng biển lưỡi thuyền

Cây lệ chi trổ

Hoa ưu bát la

Ngàn năm một lần.

[hoatihon]

Cây ngã cành khô rốt cuộc rơi về đâu?

樹倒藤枯畢竟句歸何處 Thụ đảo đằng khô tất cánh cú quy hà xứ ?





Tam Nghi Minh Vu Thiền Sư - 三 宜 明 盂 禪 師

師。生錢塘丁姓。參雲門澄公。進堂� �不語。期正提撕。忽門入堂。高聲曰� ��放下著。師不覺有省。門問。懷州牛 喫禾。為甚麼益州馬腹脹。師曰。問� �露柱。曰。樹倒藤枯畢竟句歸何處。� ��曰。長江翻白浪。曰。尚疑你在。師 呈偈。觸處逢伊。識得伊之句。門揶� �之。師拂袖出。曰。落花無限春山暮� ��就路還家聽鳥啼。嗣是。或入定連日 。始住龍門。次化山。崇禎癸未繼席� �門。次主真寂。梵受。朱明十餘大剎� ��乙巳。辭世。墖全身於雲門顯聖。

贊曰

東土釋迦 機輪超邁 逆順卷舒 明州布袋

宗通說通 遊戲三昧 稽首師真 無在不在

------------

sư。 sanh tiền đường đinh tính。tham vân môn trừng công。 tiến đường tọa bất ngữ。 kì chánh đề ti。 hốt môn nhập đường。 cao thanh viết。 phóng hạ trứ。 sư bất giác hữu tỉnh。 môn vấn。 hoài châu ngưu khiết hòa。 vi thậm ma ích châu mã phúc trướng。 sư viết。 vấn thủ lộ trụ。 viết。thụ đảo đằng khô tất cánh cú quy hà xứ。 sư viết。 trường giang phiên bạch lãng。 viết。 thượng nghi nhĩ tại。 sư trình kệ。 xúc xứ phùng y。 thức đắc y chi cú。 môn da du chi。 sư phất tụ xuất。 viết。 lạc hoa vô hạn xuân sơn mộ。 tựu lộ hoàn gia thính điểu đề。 tự thị。 hoặc nhập định liên nhật。 thủy trụ long môn。 thứ hóa san。sùng trinh quý vị kế tịch vân môn。 thứ chủ chân tịch。 phạm thụ。 chu minh thập dư đại sát。 ất tị。 từ thế。tháp toàn thân ư vân môn hiển thánh。

tán viết:

đông thổ Thích già

cơ luân siêu mại

nghịch thuận quyển thư

minh châu bố đại

tông thông thuyết thông

du hí tam muội

kê thủ sư chân

vô tại bất tại.

-----------

Sư họ Đinh, người Tiền Đường. Sư tham yết sư Vân Môn [Viên] Trừng. Sư tiến lên thiền đường, ngồi chẳng nói gì nhưng mong người đề bạt và phá vô minh cho sư. Bổng sư Môn vào thiền đường, nói lớn: “Buông xuống hết!”. Sư bất ngờ tỉnh ngộ. Sư Môn hỏi: “Bò ở Hoài Châu ăn rơm mà ngựa ở Ích Châu căng tròn bụng là sao?”. Sư đáp: “Hỏi lấy sương đọng trên cây cột”. Sư Môn nói: “Cây ngã cành khô rốt cuộc rơi về đâu?”. Sư đáp: “Sóng Trường giang tung trắng xóa”. Sư Môn nói: “Ông ở đây vẫn còn nghi”. Sư trình kệ: “Đến nơi gặp người tất biết câu của người”. Sư Môn chế giễu. Sư phất tay áo bước ra, nói:

“Cuối xuân hoa rụng mãi trên non

Tai nghe chim hót đường mòn về quê”.

Sư sau đó hoặc nhập định suốt ngày. Trước trụ ở Long Môn, sau về Hóa sơn. Năm Quý Mùi hiệu Sùng Trinh sư kế thừa chiếu pháp của sư Vân Môn, sau trụ chùa Chân Tịch, Phạm Thụ, Chu Minh, khoảng hơn mười chùa lớn. Năm Ất Tị sư tạ thế, dựng tháp táng toàn thân tại chùa Hiển Thánh, Vân Môn.

Bài tán:

Thích Ca đông độ

Cơ luân hào phóng

Nghịch thuận co duỗi

Minh châu Bố Đại.

Tông thông thuyết thông

Du hí tam muội

Đảnh lễ chân sư

Không đâu chẳng có.

[hoatihon]

Hồi đầu đạp phá sanh tử lộ

回頭踏破生死路





Nhĩ Mật Minh Phục Thiền Sư - 爾 密 明 澓 禪 師

師。生會稽王氏。謁貞白珊公於大慈� �決志力參尋。探友德清。舟中聞鑼聲� ��有省。舉似雲門。門曰。此夙根所致 耳。尚須知有向上一著。師唯唯。一� �門上堂曰。放下著。師忽全身脫落。� ��偈曰。夜半霜寒月忽低。行人到此盡 遲疑。翻身踏斷來時路。點點星輝斗� �垂。門可之。越二年。門付之。崇禎� ��辰。出世東山國慶寺。次住梅墅。後 兩主顯聖席。庚辰仍還東山。壬午夏� �示微疾。絕食旬餘。化去時。談笑恍� ��平昔。墖全身於顯聖。

贊曰

一聞鑼聲 忘却故步 親到雲門 青天雲過

斗柄星輝 月船夜渡 薔微洞口 渾然不露

------------

sư。 sanh cối kê vương thị。yết trinh bạch san công ư đại từ。 quyết chí lực tham tầm。 tham hữu đức thanh。 chu trung văn la thanh。 hữu tỉnh。 cử tự vân môn。 môn viết。 thử túc căn sở trí nhĩ。 thượng tu tri hữu hướng thượng nhất trứ。 sư duy duy。 nhất nhật môn thượng đường viết。phóng hạ trứ。 sư hốt toàn thân thoát lạc。 tác kệ viết。 dạ bán sương hàn nguyệt hốt đê。 hành nhân đáo thử tận trì nghi。 phiên thân đạp đoạn lai thì lộ。 điểm điểm tinh huy đẩu bính thùy。 môn khả chi。 việt nhị niên。 môn phó chi。 sùng trinh mậu thìn。xuất thế đông san quốc khánh tự。thứ trụ mai thự。 hậu lưỡng chủ hiển thánh tịch。 canh thìn nhưng hoàn đông san。 nhâm ngọ hạ。 kì vi tật。 tuyệt thực tuần dư。hóa khứ thì。 đàm tiếu hoảng như bình tích。tháp toàn thân ư hiển thánh。

tán viết:

nhất văn la thanh

vong tức cố bộ

thân đáo vân môn

thanh thiên vân quá

đẩu bính tinh huy

nguyệt thuyền dạ độ

sắc vi đỗng khẩu

hồn nhiên bất lộ

-----------

Sư họ Vương người đất Cối Khê, tham yết Trinh Bạch Sơn Công tại Đại Từ, quyết một lòng cầu học. Lại thăm người bạn là Đức Thanh, nhân khi ở trong thuyền nghe được tiếng thanh la vang vọng thì có chỗ tỉnh ngộ. Đưa ra những điều tương tự như sư Vân Môn, sư Môn nói: “suy tư cùng tột túc duyên này phải biết rằng còn một bước ở trên nữa。Sư vâng dạ. Một hôm, sư Môn thượng đường nói: “ Buông xuống!”. Sư hốt nhiên toàn thân nhẹ nhỏm, liền nói kệ:

Sương lạnh đêm khuya nguyệt xuống gần

Người qua đất ấy dạ băn khoăn

Mỗi bước chân đi đường rộng mở

Nghiêng vành Bắc Đẩu điểm huy quang.

Sư Vân Môn chấp thuận. Qua hai năm sư Môn giao pháp. Năm Mậu Thìn hiệu Sùng Trinh sư truyền giáo tại chùa Quốc Khánh, Đông Sơn, sau trụ ở đồi Mai, hai lần giáo pháp ở chùa Hiển Thánh. Năm Canh Thìn trở lại trụ trì Đông Sơn. Mùa hạ năm Nhâm Ngọ sư không bệnh, trước đó nhịn ăn hơn một tuần, lúc sắp mất sư nói cười như thường. Tháp dựng nơi chùa Hiển Thánh, táng toàn thân.

Bài tán:

Khi nghe tiếng thanh la

Liền quên dấu chân xưa

Thân đến đất Vân Môn

Trời xanh áng mây đưa.

Tỏa ngời chòm Bắc Đẩu

Giữa đêm thuyền cặp bờ

Hoa tường vi cửa động

E ấp dáng ngây thơ.

[hoatihon]

Ông nói ta sanh chăng tử chăng ?

你道我生耶死耶 Nhĩ đạo ngã sanh da tử da ?





Tuyết Quan Đạo Ngân Thiền Sư - 雪 關 道 誾 禪 師

師。生信州傅氏。參博山。因僧廠拽� �磨鼻有省。呈偈。山曰。直須死却識� ��。始得。師即揜關六載。忽大徹。作 雪關歌。呈山。稱善。令開關首眾。� �問。如何是人天眼目。師曰。頂門上� ��曰。還假照鑑也無。師曰。君不見。 山曰。不虛參見作家來。師揜耳。丁� �後住瀛山。辛未繼博山席。丙午赴浙� ��虎跑。次妙行。崇禎丁丑歸鼓山。示 微恙。閴然謐公問。和尚安否。師彈� �。謐曰。末後句也須分付。師云。你� ��我生耶死耶。謐顧眎。師已逝矣

贊曰

拽脫磨鼻 拾得眼睛 睛光獨耀 明映古今

生涯別立 撮土成金 英才特出 響遏叢林

------------

sư。 sanh tín châu phó thị。tham bác san。 nhân tăng xưởng duệ thoát ma tị hữu tỉnh。 trình kệ。 san viết。 trực tu tử tức thức tâm。 thủy đắc。 sư tức yểm quan lục tái。 hốt đại triệt。 tác tuyết quan ca。 trình san。 xưng thiện。 lệnh khai quan thủ chúng。 san vấn。 như hà thị nhân thiên nhãn mục。 sư viết。đính môn thượng。 viết。 hoàn giả chiếu giám dã vô。 sư viết。quân bất kiến。 san viết。 bất hư tham kiến tác gia lai。 sư yểm nhĩ。 đinh mão hậu trụ doanh san。 tân vị kế bác san tịch。 bính ngọ phó chiết giang hổ bào。 thứ diệu hành。 sùng trinh đinh sửu quy cổ san。 kì vi dạng。an nhiên mật công vấn。 hòa thượng an phủ。 sư đạn chỉ。 mật viết。 mạt hậu cú dã tu phân phó。 sư vân。 nhĩ đạo ngã sanh da tử da。 mật cố thị。 sư dĩ thệ hĩ.

tán viết:

duệ thoát ma tị

thập đắc nhãn tình

tình quang độc diệu

minh ánh cổ kim

sanh nhai biệt lập

toát thổ thành kim

anh tài đặc xuất

hưởng át tùng lâm

-----------

Sư họ Phó, người Tín Châu. Tham yết sư Bác Sơn, nhân có vị tăng lấy tay sờ mũi, ngoáy tai, liền có chút tỉnh ngộ liền trình kệ. Sư Sơn nói: “Thẳng vào chỗ chết thì mới thấy được tâm”. Sư liền đóng cửa tham cứu suốt sáu năm, hốt nhiên đại ngộ, viết bài Tuyết Quan Ca trình lên sư Sơn. Sư Sơn khen ngợi, truyền mở cửa làm thủ chúng. Sư Sơn hỏi: “ Con mắt trời người ra sao?”. Sư đáp: “Trên đầu cửa”. Lại hỏi: “Có cần một cái gương để tự soi không?”. Sư đáp: “Thầy không thấy đó thôi”. Sư Sơn nói: “Không uổng công ông đã đến đây tham kiến”. Sư che tai như không nghe. Năm Đinh Mão sư trụ tại Doanh Sơn. Đến năm Tân Mùi sư Sơn thị tịch. Năm Bính Ngọ đến Hổ Bào ở Chiết Giang, sau về chùa Diệu Hành. Năm Đinh Sửu hiệu Sùng Trinh sư về Cổ Sơn, có bệnh nhưng vẫn an nhiên. Mật Công hỏi: “Hòa thượng an ổn chứ?”. Sư bấm ngón tay. Mật công nói: “Cũng nên trao cho câu cứu cánh”. Sư nói: “Ông nói ta sinh chăng, tử chăng?”. Mật công quay lại nhìn thì sư đã thị tịch.

Bài tán:

Tay xoa chạm vào mũi

Liền được mắt chiếu diệu

Ánh mắt tỏa rạng ngời

Tự ngàn xưa phản chiếu.

Một mình bờ sinh tử

Dúm đất hóa thành vàng

Bậc anh tài kiệt xuất

Rừng xanh dội tiếng vang.

[hoatihon]

Đi đâu, về đâu ?

恁麼去, 恁麼來 Nhẫm ma khứ, nhẫm ma lai ?





Giác Lãng Đạo Thịnh Thiền sư - 覺 浪 道 盛 禪 師

師。生柘浦張氏。因大父坐化。輒疑� �。偶街行。聞貓聲有省。復閱百丈再� ��話。乃大悟。由此往謁壽昌。道經書 林。見東苑。苑忽問。聞壽昌提唱維� �經否。師曰。聞。曰。彌勒得一生受� ��作麼生。師曰。大有人疑著。曰。你 又恁麼去。師異之。因圍爐。師舉。� �德劫火洞然。有云壞。有云不壞。此� ��如何。曰。你又恁麼來。尋呈所見。 苑喜。以偈付之。師辨才無礙。萬曆� �未出世羅山。坐道場五十餘處。內外� ��六十餘種。巳亥示寂。墖於攝山。

贊曰

石鼓山中 葛藤絆倒 翻轉身來 長天日曉

夢筆華生 天界月皎 寶劍橫抽 佛魔齊埽

------------

sư。 sanh chá phổ trương thị。nhân đại phụ tọa hóa。 triếp nghi thậm。 ngẫu nhai hành。 văn miêu thanh hữu tỉnh。 phục duyệt bách trượng tái tham thoại。 nãi đại ngộ。do thử vãng yết thọ xương。 đạo kinh thư lâm。 kiến đông uyển。uyển hốt vấn。 văn thọ xương đề xướng duy ma kinh phủ。 sư viết。 văn。 viết。 di lặc đắc nhất sanh thụ kí tác ma sanh。 sư viết。 đại hữu nhân nghi trứ。 viết。 nhĩ hựu nhẫm ma khứ。 sư dị chi。 nhân vi lô。 sư cử。 cổ đức kiếp hỏa động nhiên。 hữu vân hoại。 hữu vân bất hoại。 thử ý như hà。 viết。 nhĩ hựu nhẫm ma lai。 tầm trình sở kiến。 uyển hỉ。 dĩ kệ phó chi。 sư biện tài vô ngại。 vạn lịch tị vị xuất thế la san。 tọa đạo tràng ngũ thập dư xứ。 nội ngoại tập lục thập dư chủng。 tị hợi kì tịch。tháp ư nhiếp san。

tán viết:

thạch cổ san trung

cát đằng bán đảo

phiên chuyển thân lai

trường thiên nhật hiểu

mộng bút hoa sanh

thiên giới nguyệt kiểu

bảo kiếm hoành trừu

phật ma tề tảo

-----------

Sư họ Trương, người Chá Phổ, nhân thấy đại phụ ngồi mà hóa thì khởi nghi tình, trên đường đi nghe tiếng mèo kêu chợt tỉnh thức. Sư xem lại thoại đầu của sư Bách Trượng liền đại ngộ nên đến tham yết sư Thọ Xương, đi qua Thư Lâm thì gặp sư Đông Uyển. Sư Uyển chợt hỏi: “Ông có nghe sư Thọ Xương đề cao kinh Duy Ma Cật chăng?”. Sư đáp: “Có nghe”. Hỏi: “Bồ tát Di Lặc được thọ ký là nhất sinh bổ xứ, thế nào là nhất sinh?”.

Đáp: “Hẳn có người nghi”. Hỏi: “Ông lại đi ư?”. Sư lấy làm lạ. Nhân ngồi quanh bếp lửa, sư nêu ra: “Bậc cổ đức nơi kiếp hỏa, khi thì hoại, khi thì bất hoại nghĩa là sao?”. Đáp: “Ông lại đến à?”. Sư trình chỗ thấy của mình. Sư Uyển hoan hỷ làm kệ phó chúc. Sư biện tài vô ngại. Năm Vạn Lịch Kỷ Mùi sư khai pháp tại La Sơn, trụ trì hơn năm mươi đạo tràng, nội ngoại điển hơn 60 loại. Năm Kỷ Hợi sư thị tịch, tháp dựng tại Nhiếp Sơn.

Bài tán:

Trong rặng núi Thạch Cổ

Dây sắn bìm rối bong

Thân rồi thân lưu chuyển

Trời rộng mặt trời hồng.

Mộng bút nẩy chồi hoa

Trăng dọi cõi trời xa

Tung hoành thanh kiếm báu

Không Phật cũng không ma.

[hoatihon]

Thuận theo dòng tục trổ cành tươi.

豈隨流俗漫生枝 Khởi tùy lưu tục mạn sanh chi





Cổ San Vi Lâm Đạo Bái Thiền Sư - 鼓山為霖道霈禪師

師。建安丁氏子。年十五出家。十八� �戒。徧歷講席。久參永覺。針芥投契� ��覺年八十。付以衣拂。說偈曰。曾在 壽昌橋上過。豈隨流俗漫生枝。一髮� �存千聖脉。此心能有幾人知。潦倒殘� ��今八十。大事於茲方付伊。三十年中 塩醬事。古人有語不相欺。逆風把柁� �鈎力。方能永定太平基。康熙壬午九� ��初七日。集眾示寂。壽八十八。興鼓 山寶福。白雲。廣福。開元四剎。著� �華嚴疏論纂要等經論。共二十八種。� ��百九十六卷行世。

贊曰

重來石鼓 全提正令 醉心華嚴 卅年考證 棗柏清涼

後先輝映 盜璽窺符 得所究竟 仰瞻道貌 肅然起敬

------------

sư。 kiến an đinh thị tử。niên thập ngũ xuất gia。 thập bát nạp giới。 biến lịch giảng tịch。cửu tham vĩnh giác。 châm giới đầu khế。 giác niên bát thập。 phó dĩ y phất。 thuyết kệ viết。tằng tại thọ xương kiều thượng quá。khởi tùy lưu tục mạn sanh chi。nhất phát dục tồn thiên thánh mạch。 thử tâm năng hữu cơ nhân tri。lạo đảo tàn niên kim bát thập。đại sự ư tư phương phó y。tam thập niên trung diêm tương sự。cổ nhân hữu ngữ bất tương khi。nghịch phong bả đả thiên câu lực。phương năng vĩnh định thái bình cơ。khang hi nhâm ngọ cửu nguyệt sơ thất nhật。 tập chúng thị tịch。 thọ bát thập bát。 hưng cổ san bảo phúc。 bạch vân。 quảng phúc。 khai nguyên tứ sát。 trứ hữu hoa nghiêm sơ luận toàn yếu đẳng kinh luận 。 cộng nhị thập bát chủng。 nhất bách cửu thập lục quyển hành thế。

tán viết:

trọng lai thạch cổ

toàn đề chánh lệnh

túy tâm hoa nghiêm

tạp niên khảo chứng

tảo bách thanh lương

hậu tiên huy ánh

đạo tỉ khuy phù

đắc sở cứu cánh

ngưỡng chiêm đạo mạo

túc nhiên khởi kính

-----------

Sư họ Đinh, người Kiến An. Năm sư 15 tuổi xuất gia, 18 tuổi thọ giới cụ túc, giảng kinh khắp nơi, nhân tham yết tận tường với sư Vĩnh Giác mà khế hợp. Năm sư Giác 80 tuổi trao y và phất tử cho sư, thuyết kệ rằng:

Từng bước qua cầu đất Thọ Xương

Thuận theo dòng tục trổ cành tươi

Nhất phát bảo tồn ngàn mạch thánh

Tâm này biết được chẳng bao người.

Lận đận cuối năm đà tám chục

Đại sự nơi này giao phó y

Ba mươi năm lẻ tương và muối

Lời xưa đã nói chớ khinh khi

Thuyền trên gió ngược ngàn lao lực

Ra công vĩnh định thái bình thì.

Ngày 7 tháng 9 năm Nhâm Ngọ thời Khang Hy, sư hội đồ chúng mà hóa, thọ 88 tuổi. Sư phục hưng chùa Bảo Phúc, Cổ Sơn, Bạch Vân, Quảng Phúc, bốn chùa Khai Nguyên, soạn Hoa Nghiêm Kinh Sớ Luận Toàn Yếu, và các kinh luận tổng cộng 28 loại, 196 quyển lưu hành.

Bài tán:

Đến Thạch Cổ bao lần

Đều đề xuất chánh lệnh

Say mê kinh Hoa Nghiêm

Ba mươi năm khảo chứng.

Cây táo, bách xanh mát

Trước sau đều tỏa sáng

Trộm ấn, dòm ngó phù

Đến được chỗ cứu cánh.

Ngước mặt nhìn chiêm ngưỡng

Tự nhiên sinh cung kính.

[hoatihon]

Thổi sáo không lỗ.

吹無孔笛 Xuy vô khổng địch





Duy Tĩnh Đạo An Thiền Sư - 惟靜道安禪師

師。晉江人。俗姓胡。於德化戴雲山� �白。初參古杭和尚。無大省發。嗣依� ��覺。發明心地。初住鼓山。復遷金陵 攝山。有聲於時。康熙戊辰四月朔日� �寂。壽七十有二。有語錄行世。

贊曰

吹無孔笛 唱太平調 鼓山攝山 千江月照

諸聖不傳 向上一竅 全身放下 靈光獨耀

------------

sư。 tấn giang nhân。 tục tính hồ。 ư đức hóa đái vân san thoát bạch。 sơ tham cổ hàng hòa thượng。 vô đại tỉnh phát。 tự y vĩnh giác。 phát minh tâm địa。 sơ trụ cổ san。 phục thiên kim lăng nhiếp san。 hữu thanh ư thì。 khang hi mậu thìn tứ nguyệt sóc nhật kì tịch。 thọ thất thập hữu nhị。 hữu ngữ lục hành thế。

tán viết:

xuy vô khổng địch

xướng thái bình điều

cổ san nhiếp san

thiên giang nguyệt chiếu

chư thánh bất truyền

hướng thượng nhất khiếu

toàn thân phóng hạ

linh quang độc diệu

-----------

Sư họ Hồ, người Tấn Giang, xuất gia tại Đức Hóa, núi Đái Vân. Trước hết tham kiến hòa thượng Cổ Hàng nhưng không phát khởi được đại ngộ. Sau đến gặp sư Vĩnh Giác phát minh được tâm địa. Đầu tiên trụ ở Cổ Sơn, sau về Nhiếp Sơn ở Kim Lăng, vang danh tiếng. Ngày mùng 1, tháng 4 năm Mậu Thìn đời Khang Hy sư thị tịch, thọ 72 tuổi, có ngữ lục lưu hành thế gian.

Bài tán:

Thổi ống sáo không lỗ

Xướng điệu hát thái bình

Cổ Sơn và Nhiếp Sơn

Ngàn sông trăng hiện bóng.

Chư thánh không truyền đạt

Một con đường hướng thượng

Toàn thân đều buông xả

Chiếu diệu ánh quang minh.

[hoatihon]

Thân tâm và thế giới đều không thật.

身心世界了不可得 Thân tâm thế giới liễu bất khả đắc





Tung Nhũ Đạo Mật Thiền Sư - 嵩乳道密禪師

師。生泗州唐氏。年十四以祖母喪。� �身世之幻。投淮景會寺為僧。稍長歷� ��肄。棄之。謁憨山基隆。聞博山來和 尚名。往覲之。又參金粟悟。雲門澄� �再上博山。隨眾採茶次。覩澗底白雲� ��出山頂。覺身心世界了不可得。衝口 說偈呈山。山可之。即囑之以偈。歸� �鬱州山中。後出世開法。歷主七剎。� ��生於萬歷戊子。寂於順治戊戌三月十 一日。世壽七十一。塔於菩提社右。

贊曰

長淮之西 我翁降跡 採茶覩雲 鼻孔打失

帶累後昆 悔恨無極 瞻此和南 千古儀則

------------

sư。 sanh tứ châu đường thị。niên thập tứ dĩ tổ mẫu tang。ngộ thân thế chi huyễn。 đầu hoài cảnh hội tự vi tăng。 sảo trường lịch giảng dị。 khí chi。 yết hàm san cơ long。 văn bác san lai hòa thượng danh。 vãng cận chi。 hựu tham kim túc ngộ。 vân môn trừng。 tái thượng bác san。tùy chúng thải trà thứ。 đổ giản để bạch vân phi xuất san đính。giác thân tâm thế giới liễu bất khả đắc。 xung khẩu thuyết kệ trình san。 san khả chi。 tức chúc chi dĩ kệ。 quy ngọa uất châu san trung。 hậu xuất thế khai pháp。lịch chủ thất sát。 tổ sanh ư vạn lịch mậu tí。 tịch ư thuận trị mậu tuất tam nguyệt thập nhất nhật。 thế thọ thất thập nhất。 tháp ư bồ đề xã hữu。

tán viết:

trường hoài chi tây

ngã ông hang tích

thải trà đổ vân

tị khổng đả thất

đái luy hậu côn

hối hận vô cực

chiêm thử hòa nam

thiên cổ nghi tắc

-----------

Sư họ Đường, người Tứ Châu. Năm 14 tuổi bà nội qua đời, thấy được thân thế đều huyễn nên vào chùa Cảnh Hội xuất gia, khi lớn đi khắp các giảng đường cầu học sau bỏ đi. Sư yết kiến sư Hám Sơn Cơ Long, nghe danh Bác Sơn Nguyên Lai hòa thượng liền tìm đến gặp. Sau đó tham yết chùa Kim Túc gặp sư Trừng tại Vân Môn, sau lại lên núi Bác sơn theo chúng hái trà, chợt thấy trên khe nước hiện hình ảnh bóng mây trắng, liền hiểu rằng cả thân tâm và thế giới đều bất khả đắc, sư xuất khẩu thuyết kệ trình sư Sơn. Sư Sơn ấn chứng nói kệ phó chúc. Sư đi về núi Uất Châu ở ẩn, sau đó xuất thế khai pháp, trụ trì bảy ngôi chùa. Sư sinh năm Mậu Tí hiệu Vạn Lịch. Ngày 11 tháng 3 năm Mậu Tuất đời Thuận Trị sư thị tịch, thọ 71 tuổi. Tháp dựng bên phải Bồ Đề Xã.

Bài tán:

Sông Hoài chảy về tây

Dấu chân tôi và ông

Hái trà nhìn mây bay

Lỗ mũi đà lạc mất.

Con cháu mang liên lụy

Hối hận vô cùng cực

Nhìn phương nam an hòa

Ngàn xưa theo mẫu mực.

[hoatihon]

Canh ba mặt trời mọc.

三更日現 Tam canh nhật hiện





Di San Không Ẩn Tông Bảo Thiền Sư - 怡山空隱宗寶禪師

七十世師。南海陸姓。年十六。自攜� �就磐石。禮佛剃落。縛茅於龍山。參� ��上事。一日閱語錄言。石壓笋斜出。 崖懸華倒生。豁然冰釋。事母至孝。� �卒。廬墓三月。後參愽山。山一日以� ��騎牛入佛殿話。命眾下語。師呈頌曰 。貪呈不覺曉。愈求愈轉渺。相逢正� �渠。纔是猶顛倒。蟻子牽大磨。石人� ��掌笑。別是活生機。不落宮商調。山 為印記。後住羅浮。長慶。海幢。大� �博山之道。順治十八年七月二十二日� ��端坐而逝。壽六十二。全身塔於羅浮 華首臺。

贊曰

石壓笋出 巖花倒懸 豁開兩眼 三更日現

處處逢渠 機若雷電 博山無端 牛騎佛殿

------------

sư。 nam hải lục tính。 niên thập lục。 tự huề đao tựu bàn thạch。 lễ phật thế lạc。 phược mao ư long san。 tham hướng thượng sự。 nhất nhật duyệt ngữ lục ngôn。 thạch áp duẩn tà xuất。 nhai huyền hoa đảo sanh。 hoát nhiên bang thích。 sự mẫu chí hiếu。 mẫu tuất。 lư mộ tam nguyệt。 hậu tham bác san。 san nhất nhật dĩ đảo kị ngưu nhập phật điện thoại。 mệnh chúng hạ ngữ。 sư trình tụng viết。 tham trình bất giác hiểu。dũ cầu dũ chuyển miểu。 tương phùng chánh thị cừ。 tài thị do điên đảo。 nghĩ tử khiên đại má。thạch nhân phủ chưởng tiếu。 biệt thị hoạt sanh cơ。 bất lạc cung thương điều。 san vi ấn kí。 hậu trụ la phù。 trường khánh。 hải tràng。 đại hoằng bác san chi đạo。 thuận trị thập bát niên thất nguyệt nhị thập nhị nhật。 đoan tọa nhi thệ。 thọ lục thập nhị。 toàn thân tháp ư la phù hoa thủ đài。

tán viết:

thạch áp duẩn xuất

nham hoa đảo huyền

hoát khai lưỡng nhãn

tam canh nhật hiện

xử xử phùng cừ

cơ nhược lôi điện

bác san vô đoan

ngưu kị phật điện

-----------

Sư họ Lục, người Nam Hải. Năm 16 tuổi tự cầm dao đến bên tảng đá lớn lễ Phật xuống tóc, kết am cỏ tại Long Sơn, tham cứu kinh điển. Một hôm nọ duyệt lại ngữ lục đến câu: “Đá đè trên mầm trúc. Hoa núi treo lơ lửng” thì hốt nhiên rỗng suốt như khối băng đã chảy tan. Sư chí hiếu cung dưỡng mẹ. Mẹ sư qua đời, sư dựng am tại mộ ba tháng. Sau đó tham yết sư Bác Sơn. Một hôm sư Sơn đưa ra thoại đầu ”cưỡi ngược trâu nhập Phật điện”, và ra lệnh cho đồ chúng tham cứu. Sư trình bài kệ:

Tham trình có hiểu chi đâu

Càng cầu càng lại mịt mù chuyển xoay

Gặp nhau chính thật hắn đây

Bởi lòng điên đảo hiện bày rõ thay

Kiến con khiên cái cối xay

Người đá lại vỗ hai tay mà cười

Cơ duyên linh hoạt đây rồi

Cung thương hòa điệu chẳng lơi nhịp đàn.

Sư Sơn ấn chứng. Sau sư trụ tại La Phù, Trường Khánh, Hải Tràng, hoằng dương pháp của sư Bác Sơn. Ngày 22 tháng 7, năm Thuận Trị thứ 18 sư đoan tọa mà hóa, thọ 62 tuổi. Táng toàn thân, tháp dựng tại Đài Hoa Thủ, núi La Phù.

Bài tán:

Đá đè trên măng trúc

Hoa núi treo lơ lửng

Chợt mở to đôi mắt

Canh ba mặt trời hồng.

Xứ xứ đều gặp ông

Cơ duyên như sấm chớp

Bác Sơn không manh mối

Cưỡi trâu vào Phật điện.

[hoatihon]

Canh ba mặt trời mọc.

三更日現 Tam canh nhật hiện





Di San Không Ẩn Tông Bảo Thiền Sư - 怡山空隱宗寶禪師

七十世師。南海陸姓。年十六。自攜� �就磐石。禮佛剃落。縛茅於龍山。參� ��上事。一日閱語錄言。石壓笋斜出。 崖懸華倒生。豁然冰釋。事母至孝。� �卒。廬墓三月。後參愽山。山一日以� ��騎牛入佛殿話。命眾下語。師呈頌曰 。貪呈不覺曉。愈求愈轉渺。相逢正� �渠。纔是猶顛倒。蟻子牽大磨。石人� ��掌笑。別是活生機。不落宮商調。山 為印記。後住羅浮。長慶。海幢。大� �博山之道。順治十八年七月二十二日� ��端坐而逝。壽六十二。全身塔於羅浮 華首臺。

贊曰

石壓笋出 巖花倒懸 豁開兩眼 三更日現

處處逢渠 機若雷電 博山無端 牛騎佛殿

------------

sư。 nam hải lục tính。 niên thập lục。 tự huề đao tựu bàn thạch。 lễ phật thế lạc。 phược mao ư long san。 tham hướng thượng sự。 nhất nhật duyệt ngữ lục ngôn。 thạch áp duẩn tà xuất。 nhai huyền hoa đảo sanh。 hoát nhiên bang thích。 sự mẫu chí hiếu。 mẫu tuất。 lư mộ tam nguyệt。 hậu tham bác san。 san nhất nhật dĩ đảo kị ngưu nhập phật điện thoại。 mệnh chúng hạ ngữ。 sư trình tụng viết。 tham trình bất giác hiểu。dũ cầu dũ chuyển miểu。 tương phùng chánh thị cừ。 tài thị do điên đảo。 nghĩ tử khiên đại má。thạch nhân phủ chưởng tiếu。 biệt thị hoạt sanh cơ。 bất lạc cung thương điều。 san vi ấn kí。 hậu trụ la phù。 trường khánh。 hải tràng。 đại hoằng bác san chi đạo。 thuận trị thập bát niên thất nguyệt nhị thập nhị nhật。 đoan tọa nhi thệ。 thọ lục thập nhị。 toàn thân tháp ư la phù hoa thủ đài。

tán viết:

thạch áp duẩn xuất

nham hoa đảo huyền

hoát khai lưỡng nhãn

tam canh nhật hiện

xử xử phùng cừ

cơ nhược lôi điện

bác san vô đoan

ngưu kị phật điện

-----------

Sư họ Lục, người Nam Hải. Năm 16 tuổi tự cầm dao đến bên tảng đá lớn lễ Phật xuống tóc, kết am cỏ tại Long Sơn, tham cứu kinh điển. Một hôm nọ duyệt lại ngữ lục đến câu: “Đá đè trên mầm trúc. Hoa núi treo lơ lửng” thì hốt nhiên rỗng suốt như khối băng đã chảy tan. Sư chí hiếu cung dưỡng mẹ. Mẹ sư qua đời, sư dựng am tại mộ ba tháng. Sau đó tham yết sư Bác Sơn. Một hôm sư Sơn đưa ra thoại đầu ”cưỡi ngược trâu nhập Phật điện”, và ra lệnh cho đồ chúng tham cứu. Sư trình bài kệ:

Tham trình có hiểu chi đâu

Càng cầu càng lại mịt mù chuyển xoay

Gặp nhau chính thật hắn đây

Bởi lòng điên đảo hiện bày rõ thay

Kiến con khiên cái cối xay

Người đá lại vỗ hai tay mà cười

Cơ duyên linh hoạt đây rồi

Cung thương hòa điệu chẳng lơi nhịp đàn.

Sư Sơn ấn chứng. Sau sư trụ tại La Phù, Trường Khánh, Hải Tràng, hoằng dương pháp của sư Bác Sơn. Ngày 22 tháng 7, năm Thuận Trị thứ 18 sư đoan tọa mà hóa, thọ 62 tuổi. Táng toàn thân, tháp dựng tại Đài Hoa Thủ, núi La Phù.

Bài tán:

Đá đè trên măng trúc

Hoa núi treo lơ lửng

Chợt mở to đôi mắt

Canh ba mặt trời hồng.

Xứ xứ đều gặp ông

Cơ duyên như sấm chớp

Bác Sơn không manh mối

Cưỡi trâu vào Phật điện.