Đốn ngộ nhập đạo yếu môn luận

[Thanh Trúc]

*
Bất hành nhất thiết hành, tức danh Phật hành, diệc danh chính hành, diệc danh Thánh hành.
Như tiền sở thuyết, bất hành hữu vô tăng ái đẳng thị dã.
Đại Luật quyển ngũ Bồ tát phẩm vân "nhất thiết Thánh nhân bất hành ư chúng sinh hành, chúng sinh bất hành như thị Thánh hành".

不行一 切行。即名佛行。亦名正行。亦名聖� �。
如前 所說。不行有無憎愛等是也。
大律卷 五 菩薩品云 。一 切聖人不行於眾生行。眾生不行如 是聖行。

---------------

**
Kiến nhất thiết sắc thời bất khởi nhiễm trước bất nhiễm trước giả, bất khởi ái tăng tâm,
tức danh kiến vô sở kiến dã. Nhược đắc kiến vô sở kiến thời tức danh Phật nhãn,
canh vô biệt nhãn, nhược kiến nhất thiết sắc thời, khởi ái tăng giả, tức danh hữu sở kiến.
Hữu sở kiến giả, tức thị chúng sinh nhãn, canh vô biệt nhãn tác chúng sinh nhãn.
Nãi chí chư căn diệc phục như thị.

見一 切色時不起染著。不染著者。不起愛 憎心。
即名見無所見也。若得見無所見時。� �名佛眼。
更無別眼。若見一 切色時。起愛憎者。即名有所見。
有所見者。即是眾生眼。更無別眼作� �生眼。
乃至諸根亦復如是。

[Thanh Trúc]

Làm gì ? _ Thấy như thế nào ?

[Thanh Trúc]

– Nói lấy Trí làm Dụng, thế nào là Trí?

– Biết hai tánh không tức là giải thoát. Biết hai tánh chẳng không, thì không được giải thoát. Ấy gọi là Trí, cũng gọi là rõ tà chánh, cũng gọi hiểu Thể Dụng. Hai tánh không là Thể, biết hai tánh không là giải thoát. Lại không sanh nghi gọi là Dụng. Nói hai tánh không là chẳng sanh tâm có không, lành dữ, yêu ghét vậy.

*

– Môn này từ đâu mà vào?

– Từ bố thí ba-la-mật mà vào.

– Phật nói sáu pháp ba-la-mật (đến bờ kia hay được cứu kính) là hạnh của Bồ-tát, tại sao ở đây chỉ nói riêng bố thí ba-la-mật thì đâu thể đầy đủ mà được vào?

– Người mê không biết năm độ kia (trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, trí tuệ) đều nhân bố thí mà sanh. Chỉ tu bố thí thì sáu pháp đều đầy đủ.

– Bố thí vật gì?

– Bố thí là bỏ hai tánh.

– Thế nào là hai tánh?

– Bố thí là bỏ tánh thiện ác, bố thí là bỏ tánh có không, tánh yêu ghét, tánh không chẳng không, tánh định chẳng định, tánh tịnh bất tịnh, tất cả đều cho bỏ hết thì được hai tánh không. Nếu khi được hai tánh không, cũng chẳng được khởi tưởng hai tánh không, cũng chẳng được khởi nghĩ tưởng có bố thí, tức là chân thật hành bố thí ba-la-mật, cũng gọi là muôn duyên đều bặt. Muôn duyên đều bặt, tức là tất cả pháp tánh không ấy vậy. Pháp tánh không là tất cả chỗ không tâm. Nếu khi được tất cả chỗ không tâm là không có một tướng có thể được. Vì sao? Vì Tự tánh không, nên không một tướng có thể được. Không một tướng có thể được là tướng thật. Tướng thật là tướng Như Lai diệu sắc thân. Kinh Kim Cang nói: “Lìa tất cả các tướng gọi là chư Phật.” (*)

[Thanh Trúc]

*
Bố thí khước thiện ác tính, bố thí khước hữu vô tính, ái tăng tính, không bất không tính,
định bất định tính, tịnh bất tịnh tính, nhất thiết tất giai thí khước, tức đắc nhị tính không.
Nhược đắc nhị tính không thời, diệc bất đắc tác nhị tính không tưởng,
diệc bất đắc tác niệm hữu thí tưởng.
Tức thị chân hành, đàn ba la mật, danh vạn duyên câu tuyệt.
Vạn duyên câu tuyệt giả, tức nhất thiết pháp tính không thị dã,
pháp tính không giả, tức nhất thiết xứ vô tâm thị.
Nhược đắc nhất thiết xứ vô tâm thời, tức vô hữu nhất tướng khả đắc.
Hà dĩ cố ? Vi tự tính không cố, vô nhất tướng khả đắc,
vô nhất tướng khả đắc giả, tức thị thật tướng,
thật tướng giả, tức thị Như Lai Diệu Sắc Thân Tướng dã.
Niệm Cương Kinh vân : "Ly nhất thiết chư tướng, tắc danh chư Phật".

----------

布施却善惡性。布施却有無性．愛憎� �．空不空性．
定不定性．淨不淨性。一 切悉皆施却。即得二 性空。
若 得二 性空時。亦不得作二 性空想。亦不得作念有施 想。
即是真行。檀波羅蜜。名萬緣俱 絕。
萬緣俱 絕者。即 一 切法性空是也。法性空者。即一 切處無心是。
若得 一 切處無心時。即無有一 相可得。
何 以 故。為自性空故。無一 相可得。
無一 相可得者。即是實相。
實相者。即 是如來妙色身相也。
念剛 經云 。離一 切諸相。則 名諸 佛。

　

[Thanh Trúc]

Lìa Có & Không.

[Thanh Trúc]

– Phật nói sáu ba-la-mật, tại sao nay chỉ nói một, cho là đầy đủ, xin nói nguyên nhân một gồm đủ sáu pháp?

– Kinh Tư Ích nói: “Ngài Võng Minh gọi Phạm thiên nói: Nếu Bồ-tát bỏ tất cả phiền não gọi là Bố thí ba-la-mật. Nơi các pháp không có chỗ dính mắc gọi là Trì giới ba-la-mật. Nơi các pháp không có chỗ xâm phạm gọi là Nhẫn nhục ba-la-mật. Nơi các pháp lìa tướng gọi là Tinh tấn ba-la-mật. Nơi các pháp không có chỗ trụ gọi là Thiền định ba-la-mật. Nơi các pháp không hí luận (nói trò đùa vô nghĩa) là Trí tuệ ba-la-mật.” Đó gọi là sáu pháp. Nay nói sáu pháp này chẳng khác, vì tóm lược pháp thứ nhất là bỏ, thứ hai là không khởi, thứ ba là không niệm, thứ tư là lìa tướng, thứ năm là không trụ, thứ sáu là không hí luận. Sáu pháp như thế, tùy việc phương tiện tạm đặt tên, chớ đến chỗ diệu lý thì không hai không khác. Chỉ biết một bỏ thì tất cả đều bỏ, không khởi thì tất cả đều không khởi. Trên đường mê lầm không khế hội ắt cho có sai khác. Người ngu mắc kẹt trong pháp số, nên trôi lăn mãi trong sanh tử. Bảo cho các người học đạo, chỉ tu pháp Bố thí là tròn đầy muôn pháp, huống là năm pháp mà chẳng đủ sao? (*)

[Thanh Trúc]

*

Nhược Bồ tát xả nhất thiết phiền não, danh đàn ba la mật,
tức thị bố thí ư chư pháp vô sở diên, danh thi ba la mật,
tức thị trì giới ư chư pháp vô sở thương, danh sạn đề ba la mật,
tức thị nhẫn nhục ư chư pháp li tướng, danh tì li da ba la mật,
tức thị tinh tấn ư chư pháp vô sở trụ danh thiền ba la mật,
tức thị thiền định ư chư pháp vô hí luận, danh ban nhược ba la mật,
tức thị trí tuệ thị danh lục pháp kim canh danh lục pháp bất dị,
nhất xả nhị vô khởi tam vô niệm tứ li tướng ngũ vô trụ lục vô hí luận,
như thị lục pháp tùy sự phương tiện, giả lập danh tự chí ư diệu lí,
vô nhị vô biệt, đãn tri nhất xả tức nhất thiết xả, vô khởi tức nhất thiết vô khởi, mê đồ bất khế, tất vị hữu sai, ngu giả trệ kì, pháp số chi trung,
tức trường luân sinh tử. Cáo nhữ học nhân, đãn tu đàn chi pháp, tức vạn pháp chu viên, huống ư ngũ pháp, khởi bất cụ da.

----------------

若菩薩 捨一 切煩惱。名檀波羅蜜。
即是布施。於諸法無所延。 名尸波羅蜜。即是持戒。
於諸法無所傷 。名羼提波羅 蜜。即是忍辱。
於諸法離相。名毗離耶波羅蜜。即是� � 進。
於諸法無所住 。名禪波羅蜜。即是禪定。於諸法無
戲論。名般若波羅蜜。即是智慧。是� �六 法。今更名六
法不異。一 捨。二 無起。三無念。四離相。五 無住 。六 無戲
論。如是六 法。隨事 方便 。假立名字。至於妙理。無二 無
別 。但 知一 捨即一 切捨。無起即一 切無起。迷途不契。
悉謂有差。愚者滯其法數之 中。即長輪生死。告汝學
人。但 修 檀之 法。即萬法周圓。況於五 法。豈不具 耶。

[Thanh Trúc]

Chỉ Bố thí Ba La Mật là gồm đủ.

[Thanh Trúc]

– Tam học đẳng dụng, cái gì là tam học? Thế nào là đẳng dụng?

– Tam học là giới định tuệ.

– Nghĩa giới định tuệ thế nào?

– Thanh tịnh không nhiễm là Giới. Biết tâm chẳng động, đối cảnh vắng lặng là Định. Khi biết tâm chẳng động mà chẳng sanh tưởng chẳng động, khi biết tâm thanh tịnh mà chẳng sanh tưởng thanh tịnh, cho đến thiện ác đều hay phân biệt, mà ở trong ấy không nhiễm, được tự tại, ấy gọi là Tuệ.

Nếu khi biết thể của giới định tuệ đều không thể được, thì không phân biệt, là đồng một thể, ấy gọi là tam học đẳng dụng. (*)

*

– Nếu khi tâm trụ tịnh, chẳng phải chấp tịnh sao?

– Khi được trụ tịnh, mà chẳng khởi tưởng trụ tịnh, ấy là không chấp tịnh.

– Tâm khi trụ không, chẳng phải chấp không chăng?

– Nếu khởi tưởng không, gọi là chấp không.

– Nếu khi tâm được trụ chỗ không trụ, chẳng phải chấp chỗ không chỗ trụ sao?

– Chỉ cái khởi tưởng không là không có chỗ chấp. Nếu ông muốn thấu rõ, hiểu được tâm không có chỗ trụ, thì khi ngồi ngay thẳng chỉ biết tâm, chớ suy nghĩ tất cả vật, tất cả thiện ác đều chớ suy nghĩ, vì việc quá khứ đã đi rồi, chớ suy nghĩ, thì tâm quá khứ tự bặt, gọi là không việc quá khứ. Việc vị lai chưa đến, chớ mong chớ cầu, thì tâm vị lai tự bặt, gọi là không việc vị lai. Việc hiện tại đã hiện tại, đối tất cả việc chỉ biết không chấp, không chấp là chẳng khởi tâm yêu ghét, thì tâm hiện tại bặt, gọi là không việc hiện tại.(**) Không nhiếp thuộc ba thời, cũng gọi không ba thời. Nếu khi tâm khởi đi thì chớ theo đi, tâm đi tự bặt. Nếu khi tâm khởi đứng cũng chớ theo đứng, tâm đứng tự bặt. Ấy là tâm không trụ, là trụ chỗ không trụ vậy. Nếu tự biết rõ ràng khi trụ nơi trụ, chỉ có vật trụ cũng không có chỗ trụ, cũng chẳng không chỗ trụ.

[Thanh Trúc]

*

Thanh tịnh vô nhiễm thị giới,
tri tâm bất động đối cảnh tịch nhiên thị định, tri tâm bất động thời bất sinh bất động tưởng,
tri tâm thanh tịnh thời bất sinh thanh tịnh tưởng, nãi chí thiện ác giai năng phân biệt, ư trung vô nhiễm, đắc tự tại giả, thị danh vi tuệ dã.
Nhược tri giới định tuệ thể câu bất khả đắc thời, tức vô phân biệt giả, tức đồng nhất thể, thị danh tam học đẳng dụng.

----------------

清淨無染是戒。
知心不動 。對境寂然是定。知心不動 時。不生不動 想。
知心清淨時。不生清淨想。乃至善惡� �能分別 。於中
無染。得自在者。是名為慧也。
若知戒定慧體俱不可得時。即無分別� �。即同一 體。是名三學等用。