Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

NHỮNG ĐOÁ HOA THIỀN

禪 之 花

QUYỂN THƯỢNG

Dịch giả: Dương Đình Hỷ

Kính các bậc tiền bối ! Thấy tác phẩm này hay hay, con phát tâm chép lại để "hầu trà" cho các vị, trong sách sau mỗi câu chuyện, soạn giả đều có chua thêm lời bình nhằm làm sáng tỏ nghĩa hơn, nhưng con không thấy ghi tên vị soạn giả ấy. Do vậy con dự định sẽ dùng màu xanh dương để chép nguyên tác, màu nâu cho lời bình của vị soạn giả vô danh và màu đen mặc định để ghi những tâm tư vụn vặt của con, có thể con "cạn nghĩ" nhưng ít nhất cũng có cái cho chúng ta cùng suy tư, kính xin được các Ngài chỉ giáo thêm !

______________

1. Đệ tử đến tay không.

Một lần, có một vị khách đến tham phỏng Triệu Châu. Vị khách không mang theo lễ vật, cảm thấy bất an, nên nói:
- Đệ tử đến tay không.
Triệu Châu đáp:
- Bỏ xuống đi!
Vị khách không hiểu hỏi:
- Đệ tử không mang gì đến, làm sao bỏ xuống được?
- Vậy ngươi hãy mang đi!

(Thiền Viên)

Ý của Triệu Châu là: ngươi không mang theo lễ vật có gì là quan trọng đâu! Hãy buông bỏ cái tâm chấp trước của ngươi đi. Bỏ tất cả, vượt lên tất cả chấp trước là có thể thành Phật.

----------------

Người khách nói theo đời,
Tổ Triệu Châu một lòng giảng đạo,
Khách không hiểu cái đạo lý ẫn sau câu nói của Ngài,
Thôi thì cái câu "bỏ xuống đi" của Tổ nói, hãy coi như tiếng gió thoảng,
"Nghiệp của người còn dày, thì hãy cứ mang những chấp nhất ấy đi,
Chuyện ta giúp cho ngươi không thành vẫn là chuyện "hằng ngày ở Huyện" mà .

Thôi thì :

"Gió đưa cành trúc la đà
Hồi chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Xương"

[cunconmocoi]

2. Lão tăng hiếu sát.

Có ông tăng theo Triệu Châu ra vườn rau, thấy một con thỏ hoảng sợ chạy trốn.
Ông tăng hỏi:
- Thiền sư là người tu, vì sao con thỏ trông thấy lại sợ?
- Vì lão tăng hiếu sát.
(Thiền Cơ)

Ông Tăng thấy thỏ hoảng sợ bỏ chạy là lạc vào hiện tượng giới mà không tự biết. Câu đáp của Triệu Châu có ý bảo ông phải cắt đứt mọi trói buộc.

_____________

1. Bậc Giác Ngộ không cần thiết phải hiện tướng đạo mạo, hay thể hiện nét từ bi trên mặt, nên thỏ thấy bóng người thì sợ chạy là chuyện bình thường.

2. Thiền sư ngộ đạo không phải lúc nào cũng nói "thiền cơ diệu ngữ", mà có những lúc cũng dạy đệ tử những điều bình thường như : "không nên hiếu sát".

[cunconmocoi]

3. Cây cờ.

Trong thiền viện có một cây cờ bị gió thổi gẫy. Một ông tăng hỏi Triệu Châu:
- Cây cờ đi về phàm hay đi về thánh?
- Không phàm, không thánh.
- Vậy đi về đâu?
- Rơi xuống đất.
(Thiền Cơ)

Câu hỏi của ông tăng còn phân phàm thánh là còn có sai biệt, vì vậy Triệu Châu bảo không phàm, không thánh.

____________

Nếu Tổ Triệu Châu bảo "về phàm" hoặc "về Thánh" thì đã lạc vào "hí luận huyền đàm".

[cunconmocoi]

4. Con lừa kêu.

Duy Chính nhân có việc phải đến kinh thành, trên đường gặp một viên quan lại. Ông này mời thiền sư thọ trai. Bỗng nhiên một con lừa hí lên, viên quan lại kêu "Thiền sư.” Duy Chính ngẩng đầu lên, viên quan lại bèn chỉ con lừa. Thiền sư bèn chỉ viên quan lại.
(Thiền Cơ)

Ở hiện tượng giới, con lừa, thiền sư, viên quan lại có sai biệt, nhưng ở bản thể giới thì chỉ là một.

______________

Sao "đóa hoa thiền" này không đề tựa là "CÓ KHÁC GÌ ĐÂU !" nhỉ ?

[cunconmocoi]

5. Chín chín tám mốt.

Một ông tăng hỏi Ba Tiêu:
- Ẩn thân ở Bắc Đẩu là ý gì?
- Chín chín tám mốt.
Ngưng lại một lát, Ba Tiêu lại hỏi:
- Ngươi hiểu không?
- Không hiểu.
- Một, hai, ba, bốn, năm...
(Thiền Cơ)

Ẩn thân ở Bắc Đẩu chỉ trụ ở bản thể giới. 81 là chung điểm của 9x9.
1, 2, 3, 4, 5... sẽ dẫn đến vô cực.

_____________

Cả hai câu trả lời của Thiền sư Ba Tiêu đều đồng nghĩa "UỐNG TRÀ ĐI !"

[cunconmocoi]

6. Hét, đánh.

Có ông tăng hỏi Thủ Sơn:
- Lâm Tế hét, Đức Sơn đánh, cứu cánh là ý nghĩa gì?
- Ngươi thử làm coi.
Ông tăng bèn hét một tiếng.
- Đồ mù!
Ông tăng lại hét một tiếng nữa.
- Đồ mù hỗn, còn ra thể thống gì?
Ông tăng nghe rồi bèn hướng Thủ Sơn hành lễ. Thủ Sơn đánh ông một gậy.
(Thiền Viên)

Đánh và hét đã làm nhiều thiền sinh khai ngộ là do áp dụng đúng thời cơ; nhưng cái cơ duyên đó nhìn không thấy, cảm không được, nếu ta cứ đánh hét một cách máy móc thì chẳng khác gì nói chuyện với người câm, điếc.

____________

Uổng một gậy !

[cunconmocoi]

7. Nhất tự quan.

Có ông tăng hỏi Đầu Tử :
- Thế nào là Phật?
- Phật.
- Thế nào là Đạo?
- Đạo.
- Thế nào là Thiền?
- Thiền.
(Thiền Viên)

Nhất Tự Quan là loại công án mà lời đáp chỉ bằng một tiếng. Những câu trả lời của Đầu Tử dường như là không trả lời, nhưng xét kỹ lại thì đó lại là những câu trả lời hoàn toàn nhất.

_____________

Theo Cunconmocoi, đây không phải là cách trả lời "hoàn toàn nhất", có rất nhiều hệ lụy biến chúng đệ tử thành "những con két bi bô tiếng người".

[cunconmocoi]

8. Trăng lặn hướng Tây.

Một ông tăng hỏi Như Mẫn:
- Thiền sư bao nhiêu tuổi rồi?
- Ngày nay sanh, ngày mai mất.
- Vậy sao? Sanh ở đâu vậy?
- Mặt trời mọc phương Đông, mặt trăng lặn phương Tây.
(Thiền Cơ)

Ở hiện tượng giới có sai biệt về thời gian (nay, mai) về không gian (Đông, Tây) nhưng ở bản thể giới chỉ là một.

_____________

Trăng bao nhiêu tuổi "trăng già" ?!
Núi bao nhiêu tuổi gọi là "núi non" ?!
Người ơi hãy tạo quả tròn,
Dẫu rằng Phật quốc hãy còn bên ta.

[cunconmocoi]

9. Muốn ngủ thì ngủ.

Một ông tăng hỏi Chiêu Hiền:
- Thế nào là tâm bình thường?
- Muốn ngủ thì ngủ, muốn ngồi thì ngồi.
- Đệ tử không hiểu.
- Nóng thì tìm chỗ mát, lạnh thì lại gần lửa.
(Thiền Cơ)

Tâm bình thường là chỉ cảnh giới an nhiên, tự tại.

____________

Trả lời như Ngài Chiêu Hiền thì hầu như ai cũng có thể trả lời được !

[cunconmocoi]

10. Làm lừa, làm ngựa.

Một ông tăng hỏi Chiêu Hiền (đệ tử của Nam Tuyền):
- Nam Tuyền mất rồi đi đâu?
- Đến nhà phía Đông làm lừa, hoặc đến nhà phía Tây làm ngựa.
- Nghĩa là sao?
- Muốn cưỡi thì nhẩy lên, không muốn thì nhẩy xuống.
(Thiền Cơ)

Lừa, ngựa chỉ hiện tượng giới; cưỡi hay không cưỡi chỉ phàm, thánh là một.

______________


Nhất thiết hữu vi pháp,
Như mộng huyễn bào ảnh,
Như lộ diệc như điễn,
Ưng tác như thị quán.

(Kinh Kim Cang)