Những đoá hoa thiền

[cunconmocoi]

228. Bế một cô gái qua vũng bùn.

Thản Sơn hòa thượng và một đạo hữu đi đường gập một cô gái xinh đẹp đang đứng tần ngần trước vũng lầy không biết làm sao qua.
- Để ta giúp cô.
Nói rồi Thản Sơn bế thốc cô gái qua vũng bùn.
- Tạ ơn sư phụ.
Hai người lại tiếp tục đi, quá nửa buổi, người bạn trẻ hỏi Thản Sơn:
- Sư huynh, chúng ta là người xuất gia không được gần nữ sắc, sao sư huynh lại làm vậy?
- Sư đệ, ta đã đặt cô gái xuống bờ bên kia vũng bùn rồi, sao sư đệ vẫn còn bế cô ấy theo tới đây vậy?"
(Thiền Thuyết)

----------------

Thản Sơn bế cô gái qua vũng bùn nhưng lòng không dục vọng. Ông hành động tức khắc và không chấp trước. Người có dục vọng chính là vị tiểu hòa thượng vậy.

____________

Giữa chấp và không chấp là một cuộc chiến dằng dai trong tâm hồn người Phật tử, kiên trì giữ Giới Luật bị gọi là chấp, còn không chấp thì dễ sa đọa. Vậy ta nên hành xử như thế nào cho phải Đạo đây ?

Hiện tại, đa số chư Tăng Ni Phật tử sống buông thả với dục vọng, có một số tự bao biện rằng "thời bây giờ không nên chấp nhất lắm, vì như thế sẽ không giống ai, vì như thế sẽ không phải là người trí trong đạo Phật, những người câu chấp Giới Luật là những người "cổ lổ sỉ"

[cunconmocoi]

229. Trở lại đời thường.

Một ông tăng hỏi Hoa Nghiêm:
- Một bậc giác ngộ trở lại đời thường như thế nào?
- Gương vỡ không bao giờ lành, hoa rụng chẳng thể trở lại cành."
(Zen Koans)

-----------------

Sống thiền không có "nếu" và "nhưng.” Sống thiền là sống ở đây và ngay bây giờ. Nhiều người sống trong thế giới "nếu", chỉ giả thiết chứ không làm. Nếu việc không thành, nếu tôi bị đau, nếu tôi chết... Những người "nếu" luôn luôn tìm một lý do nào đó để tự bào chữa trong thế giới "nhưng.” Tôi muốn làm nhưng... Tôi muốn gặp anh nhưng...
Ông tăng trong công án này hỏi một bậc giác ngộ trở lại đời thường thì phản ứng như thế nào? Vì vậy, ông đã vượt lên kinh nghiệm của ông và tưởng tượng trong thế giới của "nếu", thay vì ông chịu khó tu tập để giác ngộ lúc đó ông sẽ hiểu câu trả lời.
Câu trả lời của Hoa Nghiêm sẽ bị hiểu lầm nếu ta không hiểu rằng Đức Phật hay bậc giác ngộ nào cũng sống đời sống thường này với người thường chúng ta. Đối với bậc Bồ tát đời sống thường này là đời sống giác ngộ; thế giới Ta Bà chính là Niết Bàn, gương vỡ và hoa rụng đều có vị trí của nó.

____________

"- Một bậc giác ngộ trở lại đời thường như thế nào?"

- Tôi không phải là vị Giác Ngộ nên không biết !

[cunconmocoi]

230. Tánh Khí.

Một thiền sinh phàn nàn với Bàn Khuê:
- Bạch thầy, tánh khí của con thật bất trị, làm sao chữa được?
- Thế thì lạ thật, hãy đưa ta coi!
- Bây giờ con không trình ra được.
- Vậy khi nào?
- Nó đến đi bất chợt.
- Vậy thì nó không phải là bản chất của ngươi, nếu phải, ngươi có thể đưa ta coi bất cứ lúc nào. Khi ngươi sanh ra không có nó, nó không phải là ngươi.
(Zen Koans)

----------------

Trong thiền thường nói: "Cái gì ở ngoài tới không phải là cái ta thật.” Nếu ta có thể bỏ qua những gì ở bên ngoài thì ta có thể tự thanh tịnh.

___________


Vẫn biết rằng : nó chẳng phải Ta,
Đến đi như gió thoảng đêm hè,
Nhưng sao lưu luyến từng đêm mộng,
Vun đắp Tam Thiên chẳng bến dừng.

[cunconmocoi]

231. Con rùa trong vườn.

Một ông tăng thấy một con rùa trong vườn của thiền viện bèn hỏi Đại Tùy:
- Mọi chúng sinh đều có da bọc thịt xương, tại sao con rùa này lại lấy xương bọc da và thịt?
Đại Tùy tháo dép ra, che lên con rùa.
(Zen Koans)

-----------------

Ông tăng còn chấp da, thịt, xương, trong, ngoài. Sự phân biệt này còn có thể tiến xa đến tâm ở trong hay ngoài thân? Thái độ này chỉ đưa đến bàn cãi và giảng giải. Đời sống không phải vậy, nó là hữu cơ và sống động. Đại Tùy dùng dép che con rùa là để chỉ cho ông tăng thấy sự hiểu biết của ông chưa vượt qua hiện tượng giới.

____________

"- Mọi chúng sinh đều có da bọc thịt xương, tại sao con rùa này lại lấy xương bọc da và thịt?"

- Tào lao !

[cunconmocoi]

232. Bữa cơm chiều của Đăng Sử.

Một gia đình Phật tử mời Đăng Sử đến dự bữa cơm chiều. Ông chủ nhà bưng ra một khay cỏ, để trước mặt thiền sư. Đăng Sử để nắm đấm trên trán, và giơ ngón tay cái lên giống như sừng bò. Ông chủ nhà bèn bưng khay cơm thường ra. Về sau, có đạo hữu bảo Đăng Sử hãy giải thích lý do hành động lạ lùng ấy. Đăng Sử trả lời: "Bồ Tát Quán Thế Âm.”
(Zen Koans)

-----------------

Ngày xưa, sự thử thách giữa các thiền sinh rất là thông dụng. Ông chủ nhà có lẽ muốn thử Đăng Sử nên mang ra một khay cỏ thay vì một khay cơm. Đăng Sử không tức giận, không hỏi han, giảng giải, chỉ bắt chước một con bò. Ông chủ nhà còn làm gì được nữa ngoài việc bưng khay cơm ra? Đăng Sử bị thử thách và ông đã thắng dễ dàng. Về sau một đạo hữu hỏi Đăng Sử về ý nghĩa đích thực của chuyện này. Đăng Sử cũng vẫn không giải thích chỉ trả lời đơn giản "Bồ tát Quán Thế âm" (tượng trưng của lòng từ bi). Câu trả lời này không liên quan trực tiếp gì đến câu hỏi, giống như là kêu lên "Hôm nay trời đẹp quá! Thực tạ ơn trời!"

____________

Người Phật tử chủ nhà muốn thử thách trắc nghiệm công phu hàm dưỡng đức Nhẫn Nhục của vị Sư mà mình muốn cúng dường. Vị Sư Tăng đã thản nhiên vượt qua thử thách (không hề nổi dóa vì bị sĩ nhục "như bò"). Đáng lẻ vị Phật tử kia phải đủ lễ mà xin sám hối, đàng này không nghe nói tới, thế thì có lẻ kiếp lai sinh của người Phật tử ấy nhẹ nhất cũng sẽ như vầy :

[cunconmocoi]

233. Sư tử con.


Một hôm, Đức Sơn đang làm vườn, thấy một ông tăng đương đi đến, bèn đóng cửa lại. Ông tăng gõ cửa, Đức Sơn hỏi:
- Ai đó?
Ông tăng đáp:
- Sư tử con."
Đức Sơn mở cửa, ông tăng khom lưng lễ, Đức Sơn bèn cưỡi lên lưng ông và nói:
- Súc sanh! Từ đâu tới vậy?
(Zen koans)

--------------

Tài giỏi của một vị thầy là có khả năng lượng định sức học của một thiền sinh. Mỗi thiền sinh đều có một trình độ khác nhau, nên sự giáo huấn của thiền sư cũng phải tùy theo trường hợp. Đức Sơn nổi tiếng là một vị thầy bạo tợn. Ông tăng trong truyện này biết thế và đến để thử Đức Sơn.
Câu trả lời của ông tăng là một lời thách thức. Cho một con sư tử con vào nhà là một việc nguy hiểm; nhưng Đức Sơn vẫn mở cửa. Ông tăng khom lưng lễ, Đức Sơn bèn cưỡi ngay lên lưng ông. Sự giáo huấn luôn thay đổi tùy theo trường hợp, thời gian, địa điểm và con người.

______________

Truyện không chép, sau đó ông Tăng phản ứng ra sao nữa, điều này có nghĩa là Đức Sơn đã phí công "đổ nước lên đầu vịt" rồi.

[cunconmocoi]

234. Sau khi chết gặp nhau ở đâu?


Đạo Ngộ đến thăm Vân Nham đang ốm. Đạo Ngộ hỏi:
- Ta sẽ gặp ngươi ở đâu, khi ngươi chết chỉ để lại xác?
Vân Nham trả lời:
- Ta sẽ gặp ngươi ở chỗ không sanh, không tử.
Đạo Ngộ phê bình:
- Ngươi nên nói “không có chỗ không sanh, không tử, và chúng ta cũng chẳng cần phải gặp nhau.”
(Zen Koans)

---------------

Có nhiều người cùng ăn, cùng ngủ nhưng chẳng gặp nhau thực sự bao giờ. Đạo Ngộ và Vân Nham có thực sự gặp nhau không? Có nhiều người sống như những cái xác chết di động. Sự gặp gỡ thực sự trong đời là sự gặp gỡ cuộc sống. Trừ phi có hiểu biết chân chánh, còn không thì nghe mà không thủng, nhìn mà không thấy. Nếu Đạo Ngộ và Vân Nham thực sự giác ngộ thì vấn đáp thông thái trên không cần thiết. Chỉ cần nắm lấy tay nhau là đã quá đủ rồi. Huyền Lộ có một bài kệ về công án này như sau:

Cây mận già nở hoa.
Cành phía Nam có cả mùa Xuân
Cành phía Bắc cũng vậy.

____________

Xin kính mời quý đạo hữu nhâm nhi lại bài thơ của một ẫn sĩ :

Em đi qua đường trần lặng lẽ
Ngày xưa nắng Hạ rũ em về.
Cơn gió giao mùa, hương thoảng nhẹ
Như màu hoa nắng - những đam mê.
Hay là ta mộng em mơ ...
Duyên chi rút ruột thành tơ hỡi tằm ?!
Thuyền trăng đậu bến trăng rằm
Dấu chân lãng tử nhọc nhằn đón đưa.

TYK

[cunconmocoi]

235. Kho báu nhà ngươi.


Huệ Hải đến tham học Mã Tổ.
Mã Tổ hỏi:
- Ngươi tìm gì?
- Giác ngộ!
- Trong nhà ngươi có kho báu, sao tìm kiếm bên ngoài?
- Kho báu của con ở đâu?
- Cái mà ngươi hỏi, chính là kho báu của nhà ngươi.
Huệ Hải nghe rồi đại ngộ.
(Zen Koans)

---------------

Trong thế giới vật chất tìm kiếm hạnh phúc và tự do là thường tình, cũng như tìm kiếm tiền tài, danh vọng: đều là những thứ ở bên ngoài. Thiền dậy trái lại: phải tìm vào trong. Kho báu bên trong: Phật tánh luôn luôn mới mẻ, sống động và vô giới hạn.

___________

"- Cái mà ngươi hỏi, chính là kho báu của nhà ngươi."

Ngài Huệ Hải nghe câu này liền "Đại Ngộ", còn cunconmocoi đọc đi đọc lại câu này chỉ có "ngố ra" chứ chẳng có Ngộ được gì cả. Vì sao thế ?

Có lẻ do cuncon thiếu công phu hàm dưởng từ muôn kiếp trước, cho nên căn-trần-thức đã liên kết nhau tạo thành một bức màng che, khiến cho mọi công án Thiền đều như bị lọc qua "tấm màng nhung" ấy, trước khi đến với nội tâm sâu thẳm.

Bởi chưng kiếp trước vụng tu,
Nên nay Ý Thức lù lù "nguyên con".

[cunconmocoi]

236. Câu nói của Thủ Sơn.

Một lần, một ông tăng hỏi Thủ Sơn:
- Có câu nói nào không đúng không sai không?
Thủ Sơn trả lời:
- Một đám mây trắng.
(Zen Koans)

---------------

Ông tăng muốn Thủ Sơn diễn tả cốt tủy của Phật giáo: cái thế giới vô chấp vượt lên đúng, sai. Một đám mây trắng bay từ chỗ này đến chỗ khác, dọc theo một rặng núi vừa tự nhiên, thanh khiết, vô tội, vượt lên cả đúng sai. Nó đến rồi đi tự như.

___________

[cunconmocoi]

237. Một ông tăng bị chối bỏ.

Một ông tăng lại gần Tuyết Phong và lạy. Tuyết Phong đánh ông 5 gậy. Ông Tăng hỏi:
- Con lỗi ở đâu?
Tuyết Phong đánh thêm 5 gậy nữa và hét đuổi đi.
(Zen Koans)

--------------

Giáo huấn của Thiền không dùng sách vở, vượt lên lời nói, lấy tâm truyền tâm. Thiền cũng dùng gậy và hét như công án và vấn đáp. Lâm Tế nổi tiếng về tiếng hét, Đức Sơn nổi tiếng về đánh bằng gậy. Ông tăng lạy Tuyết Phong để chào và tỏ ý kính trọng. Nhưng Tuyết Phong đánh ông 5 gậy. Dĩ nhiên ông tăng ngạc nhiên và hỏi tại sao? Kết quả là ông nhận thêm 5 gậy và thêm một tiếng hét. Nếu chào hỏi đến từ một người giác ngộ thì nó có một ý nghĩa sâu xa. Nhưng ông tăng này cũng như đa số chúng ta chỉ thực hành nghi thức một cách vô nghĩa. Con số lần bị đánh không có ý nghĩa gì. 5 gậy đầu còn nhẹ, 5 gậy sau đã sâu hơn, tiếng hét có ý hãy thức tỉnh mau!

____________

Sao ông Tăng không quỳ lạy, xin thêm 5 gậy nữa nhỉ ?